HIDIR EFENDİ (Eyyublu Yayabaşıoğlu Şeyh) – İstanbulun en namlı halveti şeyhlerinden , bir pûr iken Haçova Meydan Muhâresinde şanlı şehâdeti ile bir kahraman din adamı ; yılı bilinmiyor , Onaltıncı Asrın başlarında Eyyubda doğmuşdur , babası ocakda yayabaşılığa kadar yükselmiş ve Aslı Bosnalı olan Abdülunevvaboğlu İlyas Ağa adında bir yeniçeridir ; çok geç evlenmiş olan babasını küçük yaşda kaybetmiş ve bir yeniçeri yetimi olarak 15-16 yaşlarında önce Acemioğlanı olmuş , orada gereken tâlim ve terbiyeyi gördükden sonra 20-21 yaşlarında kapuya çıkarak Yeniçeri olmuşdur, Yeniçeri Ocağının hangi ortasının neferi olduğu bilinmiyor , Aksaraydaki Yeni Odalar denilen kışlaya verilmişdir. Okumaya Acemioğlanlar Kışlasında iken heves etmişdi , yeniçeri olunca Yeni Odalardaki Orta Camide cami derslerine devam etti. Müverrih Peçevili XXXXX İbrahim Efendi Hıdır Efendi nin gencliğinde âfedi devran denilecek ve “ Yûsufu Sâni ” lakabı takılacak derece güzel imiş; olduğunu kaydediyor. Güzellik câzibesinin topladığı alâka ile Yayabaşı oğlu Hıdır XXXXX çok üzerinde XXXXXXXXXX bir doğa divânında XXXXXXXXXX yeniçerilikden ayrılmasına izin vermiş XXXXX dilediği gibi tahsil imkânı sağlamışdır. Orta Camiideki hocası devrin namlı ulemâsından Mâlûlzâde Efendi idi , nefer Hıdırın aşırı derece güzelliği ve ...

HIDIR EFENDİ (Eyyublu Yayabaşıoğlu Şeyh) – İstanbulun en namlı halveti şeyhlerinden , bir pûr iken Haçova Meydan Muhâresinde şanlı şehâdeti ile bir kahraman din adamı ; yılı bilinmiyor , Onaltıncı Asrın başlarında Eyyubda doğmuşdur , babası ocakda yayabaşılığa kadar yükselmiş ve Aslı Bosnalı olan Abdülunevvaboğlu İlyas Ağa adında bir yeniçeridir ; çok geç evlenmiş olan babasını küçük yaşda kaybetmiş ve bir yeniçeri yetimi olarak 15-16 yaşlarında önce Acemioğlanı olmuş , orada gereken tâlim ve terbiyeyi gördükden sonra 20-21 yaşlarında kapuya çıkarak Yeniçeri olmuşdur, Yeniçeri Ocağının hangi ortasının neferi olduğu bilinmiyor , Aksaraydaki Yeni Odalar denilen kışlaya verilmişdir. Okumaya Acemioğlanlar Kışlasında iken heves etmişdi , yeniçeri olunca Yeni Odalardaki Orta Camide cami derslerine devam etti. Müverrih Peçevili XXXXX İbrahim Efendi Hıdır Efendi nin gencliğinde âfedi devran denilecek ve “ Yûsufu Sâni ” lakabı takılacak derece güzel imiş; olduğunu kaydediyor. Güzellik câzibesinin topladığı alâka ile Yayabaşı oğlu Hıdır XXXXX çok üzerinde XXXXXXXXXX bir doğa divânında XXXXXXXXXX yeniçerilikden ayrılmasına izin vermiş XXXXX dilediği gibi tahsil imkânı sağlamışdır. Orta Camiideki hocası devrin namlı ulemâsından Mâlûlzâde Efendi idi , nefer Hıdırın aşırı derece güzelliği ve okuma aşkı hocasının alâkasını çekmiş, onun recâ ve delâleti ile bir ağa divânında yeniçeri ocağından ayrılmasına izin verilmiş , Yayabaşıoğluna dilediği gibi tahsil imkânı sağlanmışdır. Yeniçeri kılık ve kıyâ etinden soyunan Hıdır Efendi devrinin kerâmetine inanılmış halvetî şeyhlerinden Vişne Efendi diye meşhur Lutfullah Efendinin müridleri arasına girmişdir. Yıllarca tekkede kalmış , şeyhinden irşad için izin aldıkdan sonra vakti ile nefer olarak bulunduğu Yeni Odalardaki Orta Camiin şeyhliğine ve vâizliğine ???? tâyin edilmişdir ; hicrî 980 (M.1572-1573) Üsküdarda Üsküdarda Şemsipaşa Camii, Medresesi, Dârülhadisi ve Tekkesi yapıldığında , kışladaki vazifesiüzerinde kalmak üzere bu camiin ve tekkenin vâizlik ve şeyhliğine tâyin edilmişdir. Hicrî 993 (M.1585) de Çarşambada Mehmedağa Külliyesinin inşaati tamamlandığında Üsküdardan o dergâhın ilk şeyhliğine nakledilmişdir. Hicri 1004 (M.1596) de hayli yaşlı olduğu halde müridleri ile birlikde orduya katılarak devrin pâdişâhı Üçüncü Sultan Mehmedin de bizzat bulunduğu Eğri (Evlan) Seferine gitti, ve Macaristanda bu kalenin fethinde bulundu, 4 rebûülevvel 1005 (26 ekim 1596) cumartesi günü Haçova Meydan Muhâbesinde şehid oldu. Şehâdeti sahnesi muhteşemdir : Parlak bir Türk zaferiyle neticelenen bu meydan muharebesinin ilk saatlerinde Türk Ordusu bozguna uğramıştı; Şeyh Hıdır Efendi, askeri düşman üzerine yürümiye teşvik etmek için yalınkılıç en ön saflara atılmış, fakat bozgunun kanlı girdabında kayboluvermişti. Zaferden sonra cenk meydanında nâşını arayan müritleri, ihtiyar şeyhi, kan ve çamura gömülmüş, paramparça bir halde bulmuşlardı; yumulmuş olan sol elinde, bir düşman askerinin saç perçemleri vardı, nasıl kavrayıp çekmiş ise, bu bir tutam saçı, kafasının derisiyle birlikte yolup koparmıştı. Müridleri, bunları Şeyhin avucundan gücile alıp temizliyebildiler. Teçhiz ve tekfininden sonra nâşı İstanbula getirilirken, müridlerinden birinin gördüğü rüyâ üzerine, Tatarpazarı kasabasında Dülbendzade Camii mezarlığına defnedildi. İçi dışı mamur bir zat olan Şeyh Hıdır Efendinin, gencliğindeki güzelliği gibi ihtiyarlığında da vakur ve nurlu yüzü bulunduğu meclisleri teshir edermiş. Şanlı şehadeti, İstanbulda, gıpta ile karışık bir teessür uyandırmıştı.