HAYÂLÎ BEY – Onaltıncı Yüzyıl şâirlerinden ve Kanuni Sultan Süleymanın has nedimlerinden,aslı Rumaleinde Vardır Yenicesindendir ve asıl adıda Mahmeddir.Çağdaşı Sehî Beyin şuerâ tezkiresinde,ki Hyâlî Beyi tâzeliğinde tanıdığı anlaşılıyoy,şunlar yazılıdır : “ Rumelindendir,Baba Mest Ali köçeklerindendir; sâhibi devletler nazarında nazarına müteallik olmakla hayli itibar buldu.Âşiyânı Saadet (Saray) mülâzimlerindendir.Letâfeti tab'ı nihâyetde (Çok çok güzel) ve tarzı gazelde mümâyueseti gaayetdedir.Küşâde dil ve nihâyet mertebede kaabil yiğittir ”. Sehî Bey Tezkiresinde şu gazeli kayıdlıdır : Yoluna ser virüb şu ki serverlik eyledi Meydânı aşk içinde dilâverleik eyledi Kim ki bu çarhı pîrezene mâil olmadı Merdâneler içinde aceb erlik eyledi Dilden Hayâlî sûreti idrâki kazıyub Dîvâne meşreb oldu kalenderlik eyledi Edebiyat tarihimiz üzerinde çok ciddi araştırmaları ile tanınmış Faik Reşad Bey, “Eslâf” isimli eserinde Hayâli Beyin hal tercemesini şöyle tesbit etmişdir:“Pek genc iken şöhret bulmuşdur ;Baba Ali Mest adında bir şeyhin,sonra (Defterdar) İskender Çelebinin çok ilgili terbiyesi altında yetişmiş,İskender Çelebi tarafından da sadırâzam Makbul İbrahim Paşaya verilerek onun tarafından da saraya,Kanuni Sultan Süleymana takdim edilmişdir,ve pâdişahın has nedimlerinden olmuşdu...

HAYÂLÎ BEY – Onaltıncı Yüzyıl şâirlerinden ve Kanuni Sultan Süleymanın has nedimlerinden,aslı Rumaleinde Vardır Yenicesindendir ve asıl adıda Mahmeddir.Çağdaşı Sehî Beyin şuerâ tezkiresinde,ki Hyâlî Beyi tâzeliğinde tanıdığı anlaşılıyoy,şunlar yazılıdır : “ Rumelindendir,Baba Mest Ali köçeklerindendir; sâhibi devletler nazarında nazarına müteallik olmakla hayli itibar buldu.Âşiyânı Saadet (Saray) mülâzimlerindendir.Letâfeti tab'ı nihâyetde (Çok çok güzel) ve tarzı gazelde mümâyueseti gaayetdedir.Küşâde dil ve nihâyet mertebede kaabil yiğittir ”. Sehî Bey Tezkiresinde şu gazeli kayıdlıdır : Yoluna ser virüb şu ki serverlik eyledi Meydânı aşk içinde dilâverleik eyledi Kim ki bu çarhı pîrezene mâil olmadı Merdâneler içinde aceb erlik eyledi Dilden Hayâlî sûreti idrâki kazıyub Dîvâne meşreb oldu kalenderlik eyledi Edebiyat tarihimiz üzerinde çok ciddi araştırmaları ile tanınmış Faik Reşad Bey, “Eslâf” isimli eserinde Hayâli Beyin hal tercemesini şöyle tesbit etmişdir:“Pek genc iken şöhret bulmuşdur ;Baba Ali Mest adında bir şeyhin,sonra (Defterdar) İskender Çelebinin çok ilgili terbiyesi altında yetişmiş,İskender Çelebi tarafından da sadırâzam Makbul İbrahim Paşaya verilerek onun tarafından da saraya,Kanuni Sultan Süleymana takdim edilmişdir,ve pâdişahın has nedimlerinden olmuşdur.Pâdişah,Hayâlî Beyin divanını elinden ve adını dilinden düşürmemişdi.Çok mahcub bir adamdı,pâdişah huzurunda konuşamazdı,kendi hâlini şu beyit ile ifâde etmişdir : Bir bezmi hassa mahrem olubdur Hayâlî kim Açılmaz anda goncai cennet hicâdan “Dâimâ yere bakar susar,dervişliği gereğince kanaatkârdı.Hiç evlenmemişdir ;964 de Edirnede öldü,şâir Arşî ölümüne şu tarihi söylemişdir : Sözü dilde,hayâli gözde kaldı 964 (1556-1557) “Hayâlî Bey divan edebiyatının büyük kiymetlerinden biridir..” Çok çok güzel beyitlerinden biridir : Nedir can kim anı sen nâzenin canâna vermezler , Sana âşık olanlar can ile cânâ,ne vermezler.. Dilimizde darbı mesel hâline gelmiş bu beyit mısra de onundur : Şu mâhîler ki deryâ içredir daryâyı bilmazler Hayâli Beyin Edirnedeki kabri üzerine aşağıdaki satırları,çocukluğu Edirnede geçmiş Her Gün Gazetesinin sahib ve baş yazarı Mehmed Faruk Gürtunca'nın bize yolladığı bir mektubdan alıyoruz (B.:Gürtunca,Mehmed Faruk,cild ,sayfa ): “Hayâlî Beyin türbesi,İstanbul Yolundaki Ayşekadın Camii Çeşmesi karşısından Kirişhâneye ve oradan Tunca Nehrine kadar uzanan Uzunkaldırım yolunun sol kenarındaki mezarlıkda müstakil türbesindedir.Çeşmeye iki lüleli çeşme denilirdi,1911 ile 1912 arasında 1912 arasında hayli harab bir halde idi.Semtin çocukları Hayâlî Beye bir evliyâ makaamıymış gibi bakardık,sabahları Kirişhâne Mahalle Okuluna giderken önünde durur,zihin açıklığı niyâzı ile dua ederdik.Sonra orası yeni yapılan evlerle doldu,kabir o evlerden birinin avlusu ortasında kalmışdır..”. Hayâlî Beyin divânı 1945 de Prof.Ali Nihad Tarlan tarafından Edebiyat Fakültesi yayınları arasında bastırılmışdır .