HATABKEŞAN BALTACI HAMMALLAR – Topkapusu Sarayının dış hizmet ocaklarından Baltacılar Ocağı neferlerinden,yine o sarayda Enderun Koğuşlarına,Enderundaki Köşklere ve Haremdeki Dâirelere kışın odun taşımakla görevli genclere verilmiş isimdir.Sarayın odun anbarından aldıkları kesilmiş odunu küfelere doldurub götürürlerdi,ve her yerin odun çeken baltacısı aynı delikanlı olurdu,ayrıca “Has Oda Hammalı”,“Seferli Hammalı”,“Mustafapaşa Köşkü Hammalı”,“İncili Köşk Hammalı”,“Hekimbaşı Hammalı”,“Kızlarağası Hammalı”,“Haseki Sultan Hammalı”, “Valdesultan Hammalı” gibi isimlerle anılırlardı.İşlerini sabahın çok erken saatlerinde bitirmiş olurlardı;odun çötürme dolayısı ile Hareme girip çıkan baltacı hammalların gelecekleri saatde bilhassa tesbit edilmişdi,hareme kaafile hâlinde girip çıkarlardı ve onların gelediği saatde haremdeki kadınların o genclerin yollarına çıkmaları,onlara görünmeleri şiddetle yasakdı.Odun küfesini âid olduğu dâirenin kapusuna bırakırlar,bir gün önce getirdikleri boşalmış küfeyi alıp giderlerdi. Harem Hatabkeşânının bir hususiyeti de yakası dik,külâhlarına kadar yükselen bir üstlük giymeleriydi,öyleki,Haremde dolaşırken sadece önlerini,ayaklarını basacakları yeri görebilmeleriydi,etrâfa bakınsalar bile yüksek ve dik,kalın,âdetâ vir duvar gibi yaka görmelerine mâni olur...

HATABKEŞAN BALTACI HAMMALLAR – Topkapusu Sarayının dış hizmet ocaklarından Baltacılar Ocağı neferlerinden,yine o sarayda Enderun Koğuşlarına,Enderundaki Köşklere ve Haremdeki Dâirelere kışın odun taşımakla görevli genclere verilmiş isimdir.Sarayın odun anbarından aldıkları kesilmiş odunu küfelere doldurub götürürlerdi,ve her yerin odun çeken baltacısı aynı delikanlı olurdu,ayrıca “Has Oda Hammalı”,“Seferli Hammalı”,“Mustafapaşa Köşkü Hammalı”,“İncili Köşk Hammalı”,“Hekimbaşı Hammalı”,“Kızlarağası Hammalı”,“Haseki Sultan Hammalı”, “Valdesultan Hammalı” gibi isimlerle anılırlardı.İşlerini sabahın çok erken saatlerinde bitirmiş olurlardı;odun çötürme dolayısı ile Hareme girip çıkan baltacı hammalların gelecekleri saatde bilhassa tesbit edilmişdi,hareme kaafile hâlinde girip çıkarlardı ve onların gelediği saatde haremdeki kadınların o genclerin yollarına çıkmaları,onlara görünmeleri şiddetle yasakdı.Odun küfesini âid olduğu dâirenin kapusuna bırakırlar,bir gün önce getirdikleri boşalmış küfeyi alıp giderlerdi. Harem Hatabkeşânının bir hususiyeti de yakası dik,külâhlarına kadar yükselen bir üstlük giymeleriydi,öyleki,Haremde dolaşırken sadece önlerini,ayaklarını basacakları yeri görebilmeleriydi,etrâfa bakınsalar bile yüksek ve dik,kalın,âdetâ vir duvar gibi yaka görmelerine mâni olurdu. Tarihimizde “Girid Serdarı” diye anılan Deli Hüseyin Paşa,gencliğinde sarayda Kızlarağasının odun çekici baltacı hammalıydı,çok şirin bie tesâdif kendisini bir anda şöhret yapmış ve yükseltmişdi (B.Hüseyin Paşa,Deli).Kösem Sultanı boğan,o muhteşem kadının istemeyerek celladı olan Kuşcu Mehmed de,Kösem Sultan dâiresinin hatabkeşan hammalı bir baltacı neferiydi (B.:Mehmed,Kuşcu). Baltacılar Ocağı Neferleri,başda uşaklıklar,hammallıklar,sarayın ağır işlerini gören pehlivan yapılı,acı kuvvetli gencler oalarak seçilirlerdi,ve sarayın kadimden beri süregelmiş geleneğince yüz çizgileriyle güzel,el ve yak ve vücud yapıları ile kusursuz olmaları şarttı.Üçüncü Sultan Selim zamanında sarayın dış hizmet ocaklarındaki neferler şânında yazılmış bir antolojide bir odun çekici hammal şöyle tasvir edilmişdir : “Baltacı Hatabkeşan Kazdağlı Battal Şah – Baltacılardan vâlidesultan hammalı ve Kazdağlarının yörük cinsi zeberdest fetâlarının has malı ki Dâvûdî sadası bol âhenk kâkülü hoşbûsu Yûsufî çelenk ve el ayak dökümü ve pençe topuğu kaddi şimşâdına denk..gaayet dayanuklu dağlı bir siyehçerde pelenk..” “Baltacılardan Başkadın Hammalı Alacalı Behram – Baltacılar Ocağından Başkadın Hazretlerinin hatabkeşan hammalı mammâ ocağının şekeri ve pekmezi ve delibalı ve alnı kâkül akıtmalı ve elinde ayağında kalem parmakları kınalı ve hoş tutana gül ipek ve kem nazarla bakana kara çalı ve ismi şerifi Behramdır ve lakabı lâtifi Alacalı olub hammal geldi dediklerinde kalfa kadın câriyelere kiş kiş deyüb oğlanın yüzüne elemterefiş kem gözlere şiş duâsın okuyub üfler ve bilmez ki Behram Şâhın bostancı hamlacılar ocağından..” (Baltacı Ocakları,Zülüflü Baltacılar,cild 4,sayfa 2072 ).