Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hat article
HAT – Yazı anlamında ;aşağıdaki satırları Türk Ansiklopedisinin Hat maddesinden alıyoruz,o ansiklopediye o maddeyi Uğur Derman yazmışdır ki bu konuda tam yetki sâhibidir :“Bir çok mânâları arasında Hat denilince akla önce yazı gelir,ve tahsisen arab asıllı harflerle yazılmış yazı hakkında kullanılır.Arab asıllı harflerle yazının bir çok nevileri vardır ( ve her nevi yazı ayrı isimle anılır, Sülüs,Nesih,Celî,Divânî,Tâlik,Rik'a gibi ).Bütün nevileriyle arab harfleri ile yazıyı sanat hâline getirmede başarı gösterenlerin başında Türkler gelir,aslını unutturub,o yazıya,türk yazısı dedirteceke kadar emek vermişlerdir.Sanat yazıları için de Hüsnü Hat,Güzel Yazı demek daha uygundur.Türkler olmasaydı Hat,Hsünühat olmadan kalırdı denilebilir.Bugün hâlâ arab asıllı yazıların kullanıldığı memleketlerin çoğu güzel yazı mefhumundan habersizdirler..”.
İstanbul,Türk Güzel Yazılarının bir hazînesi hâlindedir.Kütübhânelerimizi dolduran elyazması kitablar,câmilerimizdeki yazılı çiniler,müzelerimizde dikkatle saklanan ve üzerlerinde yazılar bulunan çeşidli eşyâ,çeşmeden camie çeşidli yapıların kitâbeleri,mezarlıklarımızdaki kabir kitâbeleri,çevreden ve destimalden gömleğe ve tabut örtülerinden sancaklara varınca kumaşlar üzerindeki yazılar ,mirî gemilerin isim levhaları,evlerimizin,mbedlerimizin du...
⇓ Read more...
HAT – Yazı anlamında ;aşağıdaki satırları Türk Ansiklopedisinin Hat maddesinden alıyoruz,o ansiklopediye o maddeyi Uğur Derman yazmışdır ki bu konuda tam yetki sâhibidir :“Bir çok mânâları arasında Hat denilince akla önce yazı gelir,ve tahsisen arab asıllı harflerle yazılmış yazı hakkında kullanılır.Arab asıllı harflerle yazının bir çok nevileri vardır ( ve her nevi yazı ayrı isimle anılır, Sülüs,Nesih,Celî,Divânî,Tâlik,Rik'a gibi ).Bütün nevileriyle arab harfleri ile yazıyı sanat hâline getirmede başarı gösterenlerin başında Türkler gelir,aslını unutturub,o yazıya,türk yazısı dedirteceke kadar emek vermişlerdir.Sanat yazıları için de Hüsnü Hat,Güzel Yazı demek daha uygundur.Türkler olmasaydı Hat,Hsünühat olmadan kalırdı denilebilir.Bugün hâlâ arab asıllı yazıların kullanıldığı memleketlerin çoğu güzel yazı mefhumundan habersizdirler..”.
İstanbul,Türk Güzel Yazılarının bir hazînesi hâlindedir.Kütübhânelerimizi dolduran elyazması kitablar,câmilerimizdeki yazılı çiniler,müzelerimizde dikkatle saklanan ve üzerlerinde yazılar bulunan çeşidli eşyâ,çeşmeden camie çeşidli yapıların kitâbeleri,mezarlıklarımızdaki kabir kitâbeleri,çevreden ve destimalden gömleğe ve tabut örtülerinden sancaklara varınca kumaşlar üzerindeki yazılar ,mirî gemilerin isim levhaları,evlerimizin,mbedlerimizin duvarlarını süsleyen levhalar ,güzel yazının tecellî ettiği yerler olmuşdur.
Mücerred Hat,Hüsnü Hat ,bu İstanbul Ansiklopedisinin konusu dışındadır.Yalnız tecellî ettiği yerleri sıralamakla yetineceğiz ki çoğunlukla büyük yazı ustalarımızın ellerinden çıkmışlardır :
Yazılı Çiniler – İstanbul camilerinde çok güzel örnekleri vardır,o camilerden kendi meddelerinde bahsedilirken kaydedilecekdir.
Mâdenî Eşya üzerindeki yazılar – Bıçak kısımları üserinde yazılı kılıçlar,hançerler,hamam tasları,sofra sinileri,migferler.
İşlemecilikde Yazı – Çevrelerin köşelerine,destimallerin iki başına ,altın veya gümüş ,yahud ipekle yazılar işlenmişdir (B.:Destimal,cild 8,sayfa 4528);bâzı büyük çarşı hamamlarının hamam nalınlarının kadifeden yapılmış tasmaları üstüne bilr işleme ile yazılar yazılmışdır (B.:Ali Usta,Nalıncı,cild 2,sayfa 720).Bu arada tabut örtüleri ile sancakları da hatırlamak gerekir.
Kitablar – Başda mushafı şerifler,matbaadan önceki devirde her konuda el yazması türk kitabları Türk Yazı Sanatının en zengin meşheridir.
Levhalar – Başda camiler,mescidler,tekkeler,mektebler,ev mütevâzı bir İstanbul evinden en mükellef konaklara,yalılara,saraylara varınca Trük Meskeninin içinde duvarların hemen ygâne süsü,bir hattat elinden çıkmış levhalar olmuşdur.
Dokumacılıkda Yazı – Bilhassa gazaya gidenler için ,zırh altına giyilen iç gömleklerine ,kumaş dokunurken bir âyet işlm yazılırdı.Gerçi İstanbulun fethinden önceki devre âidddir,Murad Hüdâvendigârın öyle bir gömleği İstanbulda Türk ve İslâm Eserleri Müzesindedir,gömleğin sırtına,göğsüne ve kollarına tüm bir Kur'anı Kerim metni yazılmışdır.
Taşcılıkda Yazı – Türk Güzel Yazı sanatının en zengin yeri binâ kitâbeleri,çeşme kitâbeleri,kabir taşı kitâbeleri olmuşdur.Ne kadar yazıkdır ki zamanımızda körleme imar işlerinde en büyük tahribâta da onlar uğramışdır.Hele şu son yıllarda içlerinden çevre yolu geçirilen mezarlıklarda,bilhassa Karacaahmedde yerlerine konulmaz kiymetde kabir taşları yok olmuşdur (B.:Karacaamed).
Hatta Hürmet – Hattı,Yazıyı tüek güzel sanatları arasına koymuş ecdadımız ona ayrıca bir kudsiyet vermiş,yazılı bir kâğıd parçasına bilr hürmet göstermiş idi?Yazılı kâğıd sokağa atılmaz,tesâdifen sokakda bir yazılı kâğıd görülür,bulunursa yerden alınıp kaldırılırdı.
Mahyalarda Yazı – Türkün sanatkâr ruhu,ramazan aylarının gecelerinde de İstanbulda çift minâreli camilerde ,iki minâre arasına gerilen iplara asılmış kandillerle “Mahya” adı verilen yazılar yazmayı bulmuşdu,ve mahyacılık ayrı bir sanat kolu hâline gelmişdi (B.:Mahya).
Uğur Derman yukarda bahsettiğimiz makaalesinde şunları yazıyor :“ ..türklerde yazı sanatının ağırlığını Sülüs ve Nesih yazılar teşkil etti,ve her yüzyıl içinde mekteb sâhibi üstadlar elinde tekâmülüne devam etti ” (B.Hattat, Hamdullah Hamdullah,Şeyh,cild ,sayfa ;Ahmed Şemseddin Karahisârî,cild 1,sayfa 472).
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H26A003
Theme
Folklore
Subject
Type
Document
Format
Typewriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Hat chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper
See Also Note
Destimal, cild 8, sayfa 4528; Ali Usta (Nalıncı), cild 2, sayfa 720; Karacaahmed; Mahya; Hattat; Hamdullah (Şeyh); Ahmed Şemseddin Karahisârî, cild 1, sayfa 472
Bibliography Note
Uğur Derman, "Hat", Türk Ansiklopedisi
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.