HASKÖY – 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Beyoğlu Kazasının en büyük nâniyelerinden biri ;Pîri Çavuş, Keçeci Pîri,Pîri Çevuş ve Sütlüce adında üç mahallesi vardır. Kademdenberi Hasköy diye anıgelmiş semt ile semtin vapur iskelesi Anvansarayın karşısına düşer. Evliyâ Çelebi,Onyedinci Yüzyıl ortasında Hasköyü şöyle anlatıyor :“ Her nekadar Hasköy denilirse de mâmur ve eşsiz bir şehirdir.Üçbin kadar bağçeli kat kat hânei zîbâları vardır.Bâzı bağlarında limon,turunç ve ağaçkavunu yetiştirilir.Bilhassa Küpelioğulları,Mordehay,Nesim ve Kemal yahudilerin evlerindeki bağçelerde yetişen limon ve narlar bir bağda yokdur. “Hasköy Galata Kadılığına tâbi bir nâiblikdir,ayrıca sübaşısı ve yeniçeri kolluğu vardır.Bir camii,İskele Mescidi ve Saraçhâne Mescidi adı ile iki mescidi vardır. Han,imâret,medrese Han,imâret,medrese gibi şeyleri yokdur,bir hamamı vardır. “Bir müslüman ve bir ermeni mahallesi,onbir mahalle ve yahudusi vardır. Cümlesi onbirbin yahudidir.Burayı gören Rumelinde Selânike,Arabistanda Safad şehrine benzetirler,12 senagogları vardır.İki mahalle rumu ve eumların 3 kilisesi,bir mahalle de ermenisi,onların da 1 kiliseleri vardır. “Dükkânı altıyüzü geçer,bedesteni yokdur ama her kiymetli eşya bulunur.50 debbağ boyahânesi,100 meyhâne,300 bozahânesi vardır.Küpeli Yahudinin mümessek ...

HASKÖY – 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Beyoğlu Kazasının en büyük nâniyelerinden biri ;Pîri Çavuş, Keçeci Pîri,Pîri Çevuş ve Sütlüce adında üç mahallesi vardır. Kademdenberi Hasköy diye anıgelmiş semt ile semtin vapur iskelesi Anvansarayın karşısına düşer. Evliyâ Çelebi,Onyedinci Yüzyıl ortasında Hasköyü şöyle anlatıyor :“ Her nekadar Hasköy denilirse de mâmur ve eşsiz bir şehirdir.Üçbin kadar bağçeli kat kat hânei zîbâları vardır.Bâzı bağlarında limon,turunç ve ağaçkavunu yetiştirilir.Bilhassa Küpelioğulları,Mordehay,Nesim ve Kemal yahudilerin evlerindeki bağçelerde yetişen limon ve narlar bir bağda yokdur. “Hasköy Galata Kadılığına tâbi bir nâiblikdir,ayrıca sübaşısı ve yeniçeri kolluğu vardır.Bir camii,İskele Mescidi ve Saraçhâne Mescidi adı ile iki mescidi vardır. Han,imâret,medrese Han,imâret,medrese gibi şeyleri yokdur,bir hamamı vardır. “Bir müslüman ve bir ermeni mahallesi,onbir mahalle ve yahudusi vardır. Cümlesi onbirbin yahudidir.Burayı gören Rumelinde Selânike,Arabistanda Safad şehrine benzetirler,12 senagogları vardır.İki mahalle rumu ve eumların 3 kilisesi,bir mahalle de ermenisi,onların da 1 kiliseleri vardır. “Dükkânı altıyüzü geçer,bedesteni yokdur ama her kiymetli eşya bulunur.50 debbağ boyahânesi,100 meyhâne,300 bozahânesi vardır.Küpeli Yahudinin mümessek elma suyu ve Tiryandafilin misket şarabı erenler arasında meşhurdur. “Yahudilerin mezarlığı bu Hasköyün arkasındaki dağdadır,ölülerini başka yere gömemezler,Üsküdar ve Galatadan bile ölülerini buraya getirirler. “Burada İyne Ayazma adında bir ayazma vardır ki rumların ziyâretgâhıdır.Suyunu içenler ve suyu ile yıkananlar sıtmadan halâs olurlar. “Hasköy kurbinde ve deniz kenarında Tersâne Bağçesi vardır ki pâdişahlara mahsusdur,kefere zamanında da kırallara mahsus bağ imiş (B.:Tersâne Bağçesi ). “Tersâne Bağçesi önündeki denizden bir çeşid deniz hayvanı çıkarır ki adına İstridya derler,Rakı içenler zeytin yağında pışırıp yahud çiyce limon çıkıp yerler ki gaayet lezzetlidir.Bir adam devamlı olarak beş on gün istridye yese her gece ehli ile ve nâ ehli ile beş on kere cimâ etmek ister.Avcuları bağçe ustasına senevî onbin akçe verir...”. 1814-1815 yıllara arasında tanzim dilmiş Bostancıbaşı Defterinde Pîripaşa İskelesi-Tersâne arasındaki sâhil boyu ve o arada Hasköy Sâhili şöyle tesbit edilmişdir : “..Yahudilerin sığır salhânesi,yanında Salhâne İskelesi,yanında Mustafa Kâhyanın kahvesi,yanında İpekci Knorti Yahudinin evi,yanında İsmail Ağanın arsası,yanında Nesim Yahudinin evi,yanında Göncüoğlu Yahudinin evi,yanında Divitigüzel zevcesinin arsası,yanında Salamon Yahudinin evi ve kayıkhânesi,yanında Beylerbeyi hamamcısının îrâdı yahudhâne,yanında aynı zâtin îrâdı kayıkhâne,yanında Hayim Yahudinin evi,yanındaHasköy İskelesi,yanında Saka İsmailin kahvesi,yanında Yode Yahudinin evi,yanında Mollanın kayıkhânesi,yanında Tersânei Âmire Kaptanının kayıkhânesi,yanında Bostancı Osmanın kahvesi..”(B.:Bostancıbaşı Defterleri ,cild ,sayfa ). Yukardaki metinde Saka İsmailin Kahvehânesi diye kaydedilmiş yer, bizim bu kütükde Hasköy Kayıkcı ve Tulumbacı Kahvehânesi diye kaydettiğimiz kahvehânedir. Hasköy Kiremitleri – Kadimsenberi İstanbulda en makbul kiremitler Pîripaşa ile Haköy arasındaki kiremetci ocaklarında yapılırdı ve piyasada Hasköy Kiremiti diye satılırdı. Geçen asrın külhânî meşreb şâirlerinde Süruri (Ölümü ),Hasköyün tam karşısındaki Ayvansarayı,Ayvansaray arkında çingenelerin iskân ettiği meşhur Loncayı,Hasköyde ki yahudi çoğunluğunu ve Hasköydeki Kiremitci Ocaklarını kasdederek meşhur hezeliyâtında şunları yözıyor (B.:Ayvansarayda Lonca,cild ,sayfa ;Sruri ; Kiremit) : Hâlen bizim mahallenin işlek sokağı var Kanburu körü sağırı lengi çolağı var Bir hânedandır çeri başımız öylekim Ayvansarayda misli bulunmaz konâğı var Bağlanmış bir oğlana çingânelerde kim Meydan süpürgesi gibi ipden kuşâğı var Çıkmakda bir çıfıt çocuğiyçün tuman âh Hasköyü sînemde kiremitci ocâğı var Hasköy Yahudi Mezarlığı – Zamanımızda da İstanbulun en büyük mezarlıklarından biridir,ve hemen bütün İstanbul mûsevîleri oraya defnedilirler.Merzarlık yeri mûsevîlere Onaltıncı Yüzyılda 6 şevval 990 (3 eylül 1582) tarihli bir fermanla devlet tarafından verilmişdi,fermanın bugünkü dile çevrilmiş sûreti şudur : “ Eyyub Kadısına hüküm ki: “ Bundan önce Yahudi tâifesinin ölülerini gömmek için bir münâsib yer istenilmişdi. Sultan Bayazıd vakfı toprağından Hasköyde Pîripaşa Bağçesi üzerinden geçen yolun alt kenarından,Karlık Harmanından Yorgi Bağına,oradan Mustafaağa Bağçesinin göründüğü deredeki yola,oradan batısındaki hendeğe,oradan ileriye gerideki hâlî araziye kadar çavuşlar,Sultan Bayazıd Vakfı mütevellîsi ve yahudilerin vekilleri ve ihtiyarları ile mezarlığın yeri tâyin edilmişdi.Emir buyurdum ki bundan sonra yahudilerin ölüleri oraya gömüleceklerdir..” Bu fermandan anlışılıyor ki o tarihde Hasköy Eyyub Kadılığına tâbidir.Onaltıncı Yüzyıl sonlarından sonra,Evliyâ Çelebinin kaydettiği gibi Galata Kadılığına bağlanmışdır. Bu mezarlık kuruluşunun hemen tezine tacâvüze uğramış,bâzı kabirleri kaldırılıp ve taşlarını söküp alarak yerlerini kendi bağçelerine katanlar çıkmışdır.Mezarlığın korunması ve mütecâvizlerin cezâlandırılması için de fermanlar vardır. Hasköy Senagogu Karârı – İstanbul Mûsevilerinin Türkiye Vatandaşlığına bağlılığı yolunda alınmış tarihî bir karardır.Son ve altıncı osmanlı mebusan meclisini kuracak olan 1919 seçimleri arifesinde,rum ve ermeni patrikleri,işgal altında bulunan İstanbulda,türk hâkimiyetini tanımadıklarını belirtmek için seçime katılmama kararını vermişler,rum patriği Meletiyos Hamamhâneye kadar giderek Hamambaşı Becereona Efendiden musevilerin de kendileriyle birlikde hareket etmelerini istemişlerdi.Becerano Efendi teklifi red etmiş,bilâkis istanbulun ileri gelen musevilerini Hasköy Senagogunda toplamış,ve türk vatandaşı olarak seçimlere katılma kararı alınmışdı,bu kararla,İstanbul musevileri,İstanbulun Türkiyenin ayrılmaz bir parçasının parçası olduğunu ifâde etmiş,İstanbul işgalini de protesto etmiş bulunuyorlardı.1919 seçiminde Prof.Mişon Ventura İstanbuldan mebus seçildi (B.:Becerano Efendi,Hayim,cild 5,sayfa 2342 ;Ventura,Mişon). Hasköy Ermenileri – Geçen asır sonlarına kadar kendi ifâdelri ile İstanbuldaki ermeni azınlığının kibarları idiler .hattâ sâdece kibarlık da değil,ermeni azınlığının kültürlü tabakası oldukları iddiasında idiler,Hasköyde o yolda bir iddianın eseri olarak bir de tiyatro kurmuşlardı (B.:Hasköy Tiyatrosu).Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Erzurumlu Âşık İbrahim de aşağıdaki beyitlerde aynı şeyleri,bir başka açıdan söylemektedir : Hasköyün ermenisi azdır ama kibardır Hele tâze civanı gaayet aşkbaz ahpardır Baronzâde barondur Hasköyün ermenisi Müslümanla sevişmiş tâzelernin perîsi Hasköy ermenisinden yar peyledim kendime Siyek çerde bir eşbeh tamam dengi dengime Ben Erzurum dadaşı o Ahtamar garibi Hagob Şâhım kalender İbrahimin habibi Gümüş topuklu Hagob şekli beşerde âhû Bûsi pâyine destur simkeşim destur yâhû Âşık kadrinibildin âferinler simkeşim Lutfedüb menzilime teşrif ile serkeşim Çatma bundan gayri sen çifte hançerler kaşı Kabul ettin kulluğa bu kanlender dadaşı Hasköy Balçığı – Kiremitleri ile meşhur Hasköyün önünden Hlicin dibinden çıkarılan balçık da çok kiymetli bilinirdi.Onyedinci Yüzyıl ortasında Evliyaâ Çelebi şöyle yazıyor :“Eyyub ile Hasköy arasında olan denizden dalgıçlar bir nevi siyah balçık çıkarırlar,bundan da çeşidli destiler,kâseler,tabaklar yapılır..” diyor.Bu balçığın Hasköyün meşhur kiremitlerinde de kullanıldığı muhakkakdır .