HASAN HAYRULLAH EFENDİ (İmâmı Sultânî Hâfız) – Şeyhülislâmların yüzonüçüncüsü ,1250 (M.1834) de İstanbulda Kasımpaşada doğdu,Tersâne yoklamacılarından Hamdullah Efendi adında bir zâtin oğludur.Çocukluğunda hâfız oldu; Bağçekapusu civarında Arpacılar Camiinin imam ve hatibi Hâfız Ahmed Efendiden Kur'an kıraati ilmi tahsim etti.Sesi çok güzeldi , kendisi de yakışıklı bir gencdi,hocası Hâfız Ahmed Efendinin kızı ile evlendi.Bayazıd dersiamlarından Eğinli Mehmed Kasım Efendiden de islâmî ilimler tahsil etti. 1269 (1852-1853) devrin pâdişahı Sultan Abdülmecide 19-20 yaşlarındaki bu genc hâfızın sesinin güzelliğinden bahsedildi,saraya çağırıldı,Kur'an okutuldu,pâdişahın ikinci imamlığına tâyin edildi.Eğinli Mehmed Kasım Efendinin derslerine de devam etti.1277 (1861) de Abdülazizin pâdişah olduğunun tezine yeni hükümdara baş imam oldu.Kendisine Anadolu Kadıaskerliği pâyesi verildi.Sultan Abdülazizin Bursa,Mısır ve Avrupa seyahatlarında başimam olarak maiyetinde bulundu. 1284 de anadolu (1868) de Anadolu Kadıaskeri oldu,hünkâr baş iamamlığından ayrıldı.1287 (1870) de Rumeli Kadıaskerliği pâyesi verildi,1871 de Tersâne Müftüsü,aynı yıl içinde ikinci defa pâdişah başimamı oldu.25 rebiülâhir 1291 de (11 haziran 1874 şeyhülislâm tayin edildi.İlk şeyhülislâmlığı çok kısa sürdü; (18 rebiülâhir...

HASAN HAYRULLAH EFENDİ (İmâmı Sultânî Hâfız) – Şeyhülislâmların yüzonüçüncüsü ,1250 (M.1834) de İstanbulda Kasımpaşada doğdu,Tersâne yoklamacılarından Hamdullah Efendi adında bir zâtin oğludur.Çocukluğunda hâfız oldu; Bağçekapusu civarında Arpacılar Camiinin imam ve hatibi Hâfız Ahmed Efendiden Kur'an kıraati ilmi tahsim etti.Sesi çok güzeldi , kendisi de yakışıklı bir gencdi,hocası Hâfız Ahmed Efendinin kızı ile evlendi.Bayazıd dersiamlarından Eğinli Mehmed Kasım Efendiden de islâmî ilimler tahsil etti. 1269 (1852-1853) devrin pâdişahı Sultan Abdülmecide 19-20 yaşlarındaki bu genc hâfızın sesinin güzelliğinden bahsedildi,saraya çağırıldı,Kur'an okutuldu,pâdişahın ikinci imamlığına tâyin edildi.Eğinli Mehmed Kasım Efendinin derslerine de devam etti.1277 (1861) de Abdülazizin pâdişah olduğunun tezine yeni hükümdara baş imam oldu.Kendisine Anadolu Kadıaskerliği pâyesi verildi.Sultan Abdülazizin Bursa,Mısır ve Avrupa seyahatlarında başimam olarak maiyetinde bulundu. 1284 de anadolu (1868) de Anadolu Kadıaskeri oldu,hünkâr baş iamamlığından ayrıldı.1287 (1870) de Rumeli Kadıaskerliği pâyesi verildi,1871 de Tersâne Müftüsü,aynı yıl içinde ikinci defa pâdişah başimamı oldu.25 rebiülâhir 1291 de (11 haziran 1874 şeyhülislâm tayin edildi.İlk şeyhülislâmlığı çok kısa sürdü; (18 rebiülâhir 1293) da 13 mayıs 1876 ikinci defa şeyhülislâm oldu,bu ikinci meşihatinde 15 recep 1293 (26 temmuz 1877) tarihine kadar kaldı, ve hayatının en büyük hâdisesi olarak Sultan Abdülazizi tahtdan indirilmesi fetvâsını verdi.1296 (1878) de Şeyhülharemlik vazifesi ile İstanbuldan uzaklaşdırıldı,bir sene kadar Medinede kaldı,ertesi sene azledilerek Tâife sürgün gönderildi,ve 1316 da (1898) orada sıkıntılar içinde öldü. Büyük lutuflarını gördüğü Sultan Abdülazizin hali' fetvâsı yerine kendi istifânâmesini verme celâdetini gösterememişdi.Abdülazizin tahtdan indirilme fetvâsını o devir de ilmiyeye mensub kişiler arasında yalnız Hasan Hayrullah Efendinin vermemesi gerekirdi,kimse onun kadar o pâdişahın nimetlerini görmemişdi. Hüsnü KINAYLI