HASAN EFENDİ (Komik Kel) – Geçen asır sonları ile asrımız başında ünlü tiyatro sanatcısı ,türk tiyatrosunun “Tulûat” devrinin en popüler komaedi aktörü,bilhassa avâma hitab etmiş,kendisi de o tabakanın arasından çıkmış,“Efendi” unvânı sanata hürmeten kullanılmış, feketa “Tiyatrocu Hasan Efend” denilmiş , halkın ağzındraki adı ve lakabı ile “Kel Hasan ” ; Ahmed Rasimin anlattığı bir çocukluk hâtırasına göre çok fakir bir âilenin evlâdı olarak 1860 etrafında doğmuş olacakdır,ancak okuma yazma öğrenebilmiş,çocukluğu perişanlık içinde âvâre geçmişdir,yine A.Rasimin kaydine göre Kızıl toprakda oturan ve inekcilik yapan bir adamın ya oğlu,yahud yeğenidir,17-18 yaşına kadar yalın ayak yarım pabuçla seyyar yoğurtculuk yapmış,boş zamanları mahalle kahvehânelerinde geçmişdir; büyük muharrir şöyle anlatıyor : “Darüşşefakada talebe idim..validem tebdili hava için Kızıltoprak taraflarında Saraylı Hanım dediğimiz bir âşinâsının evine gitmişdi,ben de beraberim,bu hanımın ben yaşda ve benden küçük iki oğlu vardı,akşam üstü gezmeye çıkdık,bir kaç komşu çocuğu da bize katıldı.Bu aralık yanımıza onyedi onsekizlik biri gelde: Başında yağlı,yırtık fes,sırtında alaca mintan,belinde kırmızı bir kuşak,rengi atmış yarım şalvar..başının keli,burnunun basıklığı,vücudunun cılızlığı..gözlerinin içi güle güle...

HASAN EFENDİ (Komik Kel) – Geçen asır sonları ile asrımız başında ünlü tiyatro sanatcısı ,türk tiyatrosunun “Tulûat” devrinin en popüler komaedi aktörü,bilhassa avâma hitab etmiş,kendisi de o tabakanın arasından çıkmış,“Efendi” unvânı sanata hürmeten kullanılmış, feketa “Tiyatrocu Hasan Efend” denilmiş , halkın ağzındraki adı ve lakabı ile “Kel Hasan ” ; Ahmed Rasimin anlattığı bir çocukluk hâtırasına göre çok fakir bir âilenin evlâdı olarak 1860 etrafında doğmuş olacakdır,ancak okuma yazma öğrenebilmiş,çocukluğu perişanlık içinde âvâre geçmişdir,yine A.Rasimin kaydine göre Kızıl toprakda oturan ve inekcilik yapan bir adamın ya oğlu,yahud yeğenidir,17-18 yaşına kadar yalın ayak yarım pabuçla seyyar yoğurtculuk yapmış,boş zamanları mahalle kahvehânelerinde geçmişdir; büyük muharrir şöyle anlatıyor : “Darüşşefakada talebe idim..validem tebdili hava için Kızıltoprak taraflarında Saraylı Hanım dediğimiz bir âşinâsının evine gitmişdi,ben de beraberim,bu hanımın ben yaşda ve benden küçük iki oğlu vardı,akşam üstü gezmeye çıkdık,bir kaç komşu çocuğu da bize katıldı.Bu aralık yanımıza onyedi onsekizlik biri gelde: Başında yağlı,yırtık fes,sırtında alaca mintan,belinde kırmızı bir kuşak,rengi atmış yarım şalvar..başının keli,burnunun basıklığı,vücudunun cılızlığı..gözlerinin içi güle güle söz söyleyişi,hareketlerindeki şeviklik derhal dikkati çeken bir tuhaflık peydâ ediyordu... “ Bize : - Perdeyi kurdum..bu akşam geleceksiniz ha !..dedi. “Kırıta kırıta gitti. - Karagöz mü oynatır ?..diye sordum. - Burada oturur..babası mı,amıcası mı inekcidir,yoğurt falan satar,Kel Hasan derler,mahalle kahvesinde tuhaflık eder güldürür,geçen gün Karagöz oynatacağım gelir misiniz dedi,geliriz dedik, bu akşam hep beraber gideriz,bizim evin tarafında eski bir ahır var,orayı temizlemiş..dediler.. dediler. “ Yemekden sonra gittik,on onbeş çocuk,bir iki sakallı bıyıklı kimseler vardı.Attardan tedarik ettiği kâğıd takımla şekiller belli belirsiz görünüyor,perde de gergin olmadığı için,Karagözle Hacivadın konuşmaları işidildiği halde kendileri sık sık görünmez oluyordu.Buna rağmen hoşumuza gidiyor,gülüşüyorduk.Birden bir parlama oldu,bir ses :-Perde tutuşdu !..deyince hepimiz kapudan fırladık.O içerden bağırıyordu : - Perde tutuşmadı,yağ attım da parladı,oturun !..diye. “ Kim dinler,onu perdesiyle bırakıp evlerimize döndük..” İstanbul halkını kırk seneye yakın güldürmüş bir büyük aktörün ilk teşebbüsü için muhakkak ki çok kiymetli hâtıradır. Sahneye yine o yaşlarda Abdi Efendinin tiyatro topluluğu içinde çıkmışdı (B.: Abdi,Abdürrezzak,cild 1, sayfa 17) ;yine Ahmed Rasim anlatıyor : “Sahnede,bir kaç sene evvel Kızıltoprakda gördüğüm kıyâfetinin daha az perişanı ile arzı endâm etti ;hakikaten kopuk bir mahalle çocuğu.Ama bir az sonra Galatadaki tiyatrolarda Kel Hasan adını sık sık duymaya başlamışdım.Devrin iki meşhur komiği vardı,Amerika Tiyatrosunda oynayan Abdürrezzak ile Avrupa Tiyatrosunda oynayan Hamdi..Kel Hasan onlardan sonra geldiği için pek rağbet bulamıyordu.Hasan,sağ elinin ayasını sol koltuğunda bırtlatarak : Kahveciye hampir hampir !.. Bakkala hampir hampir !.. demekden başlayarak komiklik hüvoyetini müstakil tiyatro kumpanyaları şefliği mertebesine kadar yükseltmişdi..”. Âbdi Efendinin kumpanyasında 1890-1893 arasında saheneye çıkan Hasan Efendi,kudretli komik şahsiyetini gösterince,zamanının en büyük komiği bilinen Abdi ile geçinemedi,ayrıldı ve yine aynı toplulukdan ayrılmış olan Âgâh adındaki aktörle birlikde “Hayalhânei Osmânî” adı ile bir tiyatro kumpanyası kurdu.Abdi Efendinin Muzikai Hümâyuna alınması ile de o devrin tuluat sahnesinin tek komiği kaldı.Kavuklu Hamdi Efendi aktörden ziyâde bir orta oyuncu idi. Kurduğu kumpanyanın idâresinde de başarı gösterdi.Etrafında zamanının en iyi aktör ve aktrislerini topladı.Dram sahâsı Mınakyan Efendinin kumpanyası elinde idi,“Gülünçlü Oyun” denilen komedi alanı da Hasan Efendiye kalmışdı. Bir “Uşak” tipi yarattı,ve o tip,İstanbul halkını hiç bıktırmadan yıllarca güldürdü ;sahneye elinde bir tavan süpürgesi ve bir su tenekesi ile çıkarak ve değişmeyen kıyâfetiyle,uzun fesi,renkli mintanı,belinde kuşağı,bol paçalı pantalonu,tire çorabları ve terlikleri ile alkışlandı.Meşrutiyetden sonra çağdaş türk tiyatrosunun temeli atılıp yeni bir tiyatro oyuncusu nesli yetişmeye başlayınca Hasan Efendi aranmaz oldu ve zincirleme harbler de başlayınca kısa zamanda tamamen unutuldu.Uzunca bir hastalıkdan sonra 1929 da öldü. Karacaahmet Mezarlığında defnedildi ; tabutuna,vasiyeti üzerine sahnede giydiği fesi konmuşdu. Fâtihdeki evinden Üsküdara kadar cenâzesinde bin kişiden fazla bir kalabalık bulunmuşdur. Hayalhâne Osmânî Kumpanyası kışın Şehzâdebaşında,yazın da İstanbul civarında dolaşarak,Kadıköyünde Kuşdulinde,Merdivenköyünde Mamada,Çamlıcada,Göksuda,Sarıyede oynardı. Ölümü üzerine aşağıdaki tarih manzumesi yakın âşinâlarından Merdivenköylü Bitli Tevfik Efendinindir : Göştü nisyan içinde komiki şehîrimiz Vaktiyle alkışlayan şimdi unutan da biz Kim bilmez Kel Hasan'ı,uşak Memiş,İbiş'i Perdei ibretiydi hayâtı mudhikemiz Tâzelik çağlarının merâreti hayatı Mihenü meşâk ile bin türlü hâtırâtı Kimseye minneti yok timsâlü sa'yü gayret Kolay mı alınmışdı şöhretinin berâtı Güldürürken yüzünden ızdırâb okunurdu Cerrah idi neşteri yâreye dokunurdu Başka diyar olsaydı süpürge tenekesi Kemâli tevkir ile bir müzeye konurdu Cihânı güldürmüş de kendisi gülmemişdi Şimdi biz ağlayalım üstad Cennetde gülsün Çıkdı Kırklar söyledi tarihi vefâtını “ Komik Hasan Efendi rahmetle yâd idilsün ” 1388 – 40 = 1348 (M.1929)