HAS,HAS AHIR – Tanzimattan önceki devirde,pâdişahların ve şehzâdelerin şahıslarına mahsus ve pâdişahın maiyetinin binek atlarının,ve saray erkân ve zâbitânının binek atlarının,ve saray arabalarına koşulan atların barındığı,bakıldığı ahırlara verilmiş isim ; diger bir deyim ile Istablı Âmire de denilirdi. Ahırlar,koğuşlar,zâbitan ve kâtiblere mahsus dâireler ve arabalıklar ve anbarlardan mürekkeb bir binâlar topluluğu teşkil etmişdi.Has Ahır adı altında toplanmış o binâlar,Topkapusu Sarayının Sûri Hâkaani adını taşıyan ve sarayı şehirden ayıran kale duvarının Marmara kıyısına yakın bir yerinde Otluk Kapusu denilen kapusunun iç tarafında idi.Sarayın Bizans yapısı yalı boyu kale duvarının bir kapusu da doğrudan Ahır Kapusu adını taşımışdır (B.:Surlar,Sur Kapuları),o kapunun dışında deniz kenarında İstanbulun deniz fenerlerinden birine de kapuya nisbetle Ahırkapusu Feneri denilmişdir (B.:Ahırkapusu Feneri,cild 1,sayfa 264). İkinci Sultan Mahmudun son zamanlarında Topkapusu Sarayı pâdişahların kışlık dâimî ikaametgâhı olmakdan çıkdıktan sonra Has Ahır (Istablı Âmire) teşkilâtı da çok küçültülmüş ve Dolmabağçe Sarayının hemen yanı başına nakledilmişdi ki o yeni ahırlar ve rabalıklar da Cumhuriyet devrinde tamamen kaldırılmış,yerine zamanımızın Midhatpaşa Stadyomu yapılmışdır. Has Ahırl...

HAS,HAS AHIR – Tanzimattan önceki devirde,pâdişahların ve şehzâdelerin şahıslarına mahsus ve pâdişahın maiyetinin binek atlarının,ve saray erkân ve zâbitânının binek atlarının,ve saray arabalarına koşulan atların barındığı,bakıldığı ahırlara verilmiş isim ; diger bir deyim ile Istablı Âmire de denilirdi. Ahırlar,koğuşlar,zâbitan ve kâtiblere mahsus dâireler ve arabalıklar ve anbarlardan mürekkeb bir binâlar topluluğu teşkil etmişdi.Has Ahır adı altında toplanmış o binâlar,Topkapusu Sarayının Sûri Hâkaani adını taşıyan ve sarayı şehirden ayıran kale duvarının Marmara kıyısına yakın bir yerinde Otluk Kapusu denilen kapusunun iç tarafında idi.Sarayın Bizans yapısı yalı boyu kale duvarının bir kapusu da doğrudan Ahır Kapusu adını taşımışdır (B.:Surlar,Sur Kapuları),o kapunun dışında deniz kenarında İstanbulun deniz fenerlerinden birine de kapuya nisbetle Ahırkapusu Feneri denilmişdir (B.:Ahırkapusu Feneri,cild 1,sayfa 264). İkinci Sultan Mahmudun son zamanlarında Topkapusu Sarayı pâdişahların kışlık dâimî ikaametgâhı olmakdan çıkdıktan sonra Has Ahır (Istablı Âmire) teşkilâtı da çok küçültülmüş ve Dolmabağçe Sarayının hemen yanı başına nakledilmişdi ki o yeni ahırlar ve rabalıklar da Cumhuriyet devrinde tamamen kaldırılmış,yerine zamanımızın Midhatpaşa Stadyomu yapılmışdır. Has Ahırlar hizmeti sarayın dış hizmet ocaklarından biriydi; rütbesiz mensublarına,neferlerine “Hasahır Oğlanları” denilirdi.En büyük zâbiti “Mîrâhûri Evvel” (Birinci Mîrâhur),onun bir kademe altındaki de “Mîrâhûri Sânî” (İkinci Mârâhur) unvanlarını taşırdı.Birinci bîrâhurlar bir devlet memuriyeti ile saraydan çıkarılacakları zaman en azından “Mîrimîran” rütbesi ve “Paşa” unvânı ile vâli,Beylerbeyi olurlardı. Haliçin bitiminde,Alibeyköyü Deresi ile Kâğıdhâne Deresi arasında,üçgen şeklinde başlayıp iki dere arasında gerilere doğru uzanan çayır Has Ahır atlarına mahsusdu,mevsiminde orada doğururlar,taylar orada büyütülürdü. Çayırın Haliç tarafındaki kısmında beylik büyük bir köşk,kasır vardı, onun adı da “Mîrâhur Ağa,Has Ahır Ocağı erkânı orada otururdu .Ağa pâdişaha ve saray ile devlet erkânına büyük bir ziyâfet verir,tayların içinden seçilen en güzelleri pâdişah ile şehzâdelere hediye edilir,pâdişah tarafından da Has Ağır Ocağı ağalarına ve zâbitlerine mevkilerine göre hil'atler giydirilir,ihsanlar verilirdi.Köşkün yakınında ve Alibeyköyü Deresi üzerinde büyük bir ahşab köprü vardı,onun da adı Mîrâhur Köprüsü idi. Saray arabalarının altın ve gümüş sırma işlemeli,incili,altın sırma saçaklı döşemeleri,perdeleri,kiymetli at koşum takımları,mücevherli (Murassâ) eğerler,altın vr gümüş üzengiler,çok çok kiymetli at sorguçları Has Ahır Ocağında “Raht Hazînesi” denilen bir hazîne odasında muhafaza edilirdi.Bu hazîne Tanzimat devrinde satılmış,tasfiye edilmiş,içlerinde antika değerinde bir kaç parça şey,hatıra kabîlinden saray hazînesine alınmışdır. Neferlerle her an en yakın temasda bulunan ocağın ınzıbat zâbitine de Has Ahır Odabaşısı denilirde.Ocağın yardımcı bölümlerinin zabitleri de Saraçbaşı,Nalbandbaşı,Arabacıbaşı unvanlarını taşırlardı. Has Ahır,Istablı Âmire,tanzimatdan önceki devirde,Bostancılar Ocağından sonra (B.:Bostancılar Ocağı,cild 6,sayfa 2976) Topkapusu Sarayının dış hizmet ocaklarının en büyüğü idi.Arabacılar,seyisler,ispirler,nalbandlar,araba yapıcılar ve tâmircileri,saraçlar,halîfe adı altında toplanmış kâtibler(arpa kâtibi,saman kâtibi,tavla kâtibi,ot kâtibi,ahır kâtibi,saraçlar kâtibi,raht hazînesi kâtibi) ile iki bin kişiye yakın bir kadrosu vardı. Has Ahır Oğlanları – Topkapusu Sarayının dış hizmet ocaklarında bulunan genclerin şânında “Ravzatül Hûban” isimli el yazması bir tezkire vardır,hayat hikâyelerinden ziyâde şekil ve şemâilleri târif edilmişdir,kılık ve kıyâfetleri tasvir edilmişdir.Üçüncü Sultan Selim zamanında yazılmış ve arab asıllı türk harflerine göre alfabetik sıra takıb edilerek kaydedilmiş 45 delikanlı arasında 14 nefer de Hasahır Oğlanı bulunmaktadır,isim ve lakabları ile şunlardır : Seyis Rıdvan,İspir Şefik,Lebib,Hoşlikaa Mehmed,Gümüş Mehmed,Hançerli Mehmed,Uzun Mehmed,Nuh Hidâyet,Rum Hidâyet,Topuklu Yusuf,Güzel Yunus,SAçlı Yunus,Kara Yunus. Örnek olarak iki isim alıyoruz : “Seyis Rıdvan . Has Ahırdaki dilberânı mühmelândan ve seyis gürûhundan mürâhik aşkbaz civan ve meydânı muhabbetde desteye güreş tutuşur pahlivan ki o eşhebin el peşrevini ve ayak çelbesinin cünbüşünü görenler cânü yürekden peh peh deyüb baştâcı etmişlerdir ki koğuşda akran arasında kadri bülende bir kara levend olub odabaşısının gaayetle makbûlü ve Mîrâhur Ağa hazretlerinin mâlûmu kürd güzeli... “İspir Şefik . Istablı Âmire Ocağının dilberi mühmel tâzelerinden zeberdest ispir ki bin güzel içinde bir Urumelinden kopmuş bir seyehçerde pomak ve gaayet ile iri kıyım al ayak ve kaddi şimşâdı misâli kavak ve kara geysûleri ayda bir görmez tarak öyle bir harâbâtî fetâ...”