HAMSİ BALIGI – İstanbul balık piyasasının mevsiminde en çok satılan balıklarından biri ;İstanbul sularında tutulanlar,Karadenizden Marmaraya geçen,ve Marmaradan Karadenize dönen hamsilerdir. Çoğunlukla 10-12 santim boyundadır,ağzı vücuduna nisbetle çok büyükdür ,alt çenesi çok kısadır,altlı üstlü dişleri gaayet küçükdür.Vücudu ince ve yuvarlakdır.Parlak ve ince pulları pek kolay kopar,dökülür,ele bir gümüş yaldızı gibi bulaşır.Diri iken sırtı yeşildir,ölünce mâvileşir,bayatlayınca da karaya yakın koyu mâvi olur; karnı beyazdır. Kasım ayında Karadenizden Mermaraya doğru akmaya başlarlar,bu akış mart sonuna kadar sürer.Mart ve nisan aylarında yumurtalarını Marmaraya dökerler, ve mayısdan itibâren Karadenize dönmeye başlarlar. Dalyanlarda pek az bir kısmı tutulur.Çoğu manyat ve tarlakos ağları ile avlanır.Hamsi balığı çok olursa hususi saçmalarla da tutulur ;saçmayı da lazlar kullanır. İstanbulda Boğaziçinde ve marmara sularında hamsinin av mevsimi aralık başından mart sonuna kadardır. İstanbul Balıkhânesi merkez müdürlüğünde bulunmuş müteveffâ Karakin Deveciyan 1913 de yayınlanmış “Balık ve Balıkcılık” isimli eserinde,o yıllarda İstanbul balıkhânesinde senede 200,000 kilo hamsi satılıdığı,iri boy hamsilerin kilosunun da 2 – 2,5 kuruşdan satıldığı kaydediyor.1970-1971 arasında en bo...

HAMSİ BALIGI – İstanbul balık piyasasının mevsiminde en çok satılan balıklarından biri ;İstanbul sularında tutulanlar,Karadenizden Marmaraya geçen,ve Marmaradan Karadenize dönen hamsilerdir. Çoğunlukla 10-12 santim boyundadır,ağzı vücuduna nisbetle çok büyükdür ,alt çenesi çok kısadır,altlı üstlü dişleri gaayet küçükdür.Vücudu ince ve yuvarlakdır.Parlak ve ince pulları pek kolay kopar,dökülür,ele bir gümüş yaldızı gibi bulaşır.Diri iken sırtı yeşildir,ölünce mâvileşir,bayatlayınca da karaya yakın koyu mâvi olur; karnı beyazdır. Kasım ayında Karadenizden Mermaraya doğru akmaya başlarlar,bu akış mart sonuna kadar sürer.Mart ve nisan aylarında yumurtalarını Marmaraya dökerler, ve mayısdan itibâren Karadenize dönmeye başlarlar. Dalyanlarda pek az bir kısmı tutulur.Çoğu manyat ve tarlakos ağları ile avlanır.Hamsi balığı çok olursa hususi saçmalarla da tutulur ;saçmayı da lazlar kullanır. İstanbulda Boğaziçinde ve marmara sularında hamsinin av mevsimi aralık başından mart sonuna kadardır. İstanbul Balıkhânesi merkez müdürlüğünde bulunmuş müteveffâ Karakin Deveciyan 1913 de yayınlanmış “Balık ve Balıkcılık” isimli eserinde,o yıllarda İstanbul balıkhânesinde senede 200,000 kilo hamsi satılıdığı,iri boy hamsilerin kilosunun da 2 – 2,5 kuruşdan satıldığı kaydediyor.1970-1971 arasında en bol olduğu zaman kilosu 350 kuruşa satılmışdı,1913 yılı fiatına nisbetle 140 kilo balık parasıdır. Tâze hamsinin çoğunlukla tavası,ve buğulaması yapılır.Eski meyhânelerin tezgâhbaşı müşterilerinin ,bir tek hamsi tavası,makbule geçer sıcak mezelerinden idi. İstanbulda balık sanayiinde,hamsinin bol çıkdığı zamanlar fıçılarda tuzlaması yapılır,balıkların başları koparılır,bağırsakları çıkarılır,fıçıları bir sıra tuz ve bir sıra balık konularak istif edilir,ve en üstede bir tahta,ve tahtanın üstüne de ağır bir taş konulur.Tuzlanmış hamsi,eskidikce lezzetlenir,makbuldür.Balık konserveciliğinde “Ancuveyz” denilen çeşid de hamsiden yapılır ,fakat,çok lezzetli olmasına rağmen,yapımının üstünden bir yıl geçmiş konserve hamsi makbul sayılmaz. İstanbulun halk ağzında hamsi,kara lâhna ile birlikde Karadeniz yalısı halkının iki sevdiği şey olarak bilinir,ve lâtife yollu pek çok fıkra anlatılır.Seçkin şâir ve edib Trabzonlu Hamamizâde İhsan Beyin “Hamsinâme” isimli meşhur bir eseri vardır,edebiyatımızda bir balık cinsi üzerine yazılmış tek kitabdır,çok çok şirin bir eserdir. İstanbulda bir vâiz Cennetin nîmetlerinden bahsediyormuş :“Baklava,güllâç,muhallebi,sütlaç..” diye sayarken cemaatden bir Karadeniz uşağı : - Hamsi yok mudur ?.. demiş. Efendi kızmış yok demiş,Karadenizli de kızmış : - Senin olsun o Cennet,ben gitmem oaraya !..demiş. * Bir İstanbullu Karadenizliye sormuş : - Hamsiden kaç çeşid yemek yaparsınız ? - Tam kırkdokuz çeşit.. - Say bakalım! - Evvelâ vişne gibi gözlerinden hoşaf yaparız.. -Yete..demiş İstanbullu,inandım ! (Halsinâme) * Hamamîzâde İhsan Bey İstanbulda bir lokantaya gider,mutâdı üzere Hamsi Balığı ısmarlar,gelen balıkdan bir lokma aldıkdın sonra eğilir,balıkların kulaklarına bir şeyler söyler,sonra kendi kulağı balıklara uzatır.Ermeni garson gelir ve alaylı alaylı sorar : - Beyzâdem..balıklar ilenmi kunuşoorsunuz ? Hamaâmîzâde : - Evet..der,ben Hamsinin dilinden çakarım..ha ben didum ki ona “Mübârek paluk efendimiz..” didim,“..siz ki cemiu cümle denuzları bilursiniz..ha bu haziranın birinci günü değil,üçüncü günü değil,ha dördüncü günü de değilde beşinci günü,büyük babamın oğlunun kardaşının anasının torunu yok mu?..ha işte onun süt kardeşinin yengesinin kocasının teyze ğlu Temel Reisin kız kardeşinin dayısının evinde hizmetcilik eden Aliye Kadının kocası Cemal Kaptan denize düşdü kayboldu..onu gördün mü ?..” didum,ha paluk da bana didu ki :“..ey Hamamcıoğlu,ben denuzdan çıkalı bir ay oldu..sorduğun adam ben denizden çıkdukdan sonra denuza düşmüş olacak ki görmedum oni..” (Akbaba,1926)