HAMDULLAH EFENDİ (Amasyalı Şeyh) – Onbeşinci Yüzyıl sonları ile Onaltıncı Yüzyıl başında yaşamış ünlü hattat,türk yazı sanatının kutublarından sayılan büyük üstad,kendisi için “Kıbletül Küttâb ve Kidvetül Hattat” Ehli Hat” (Kâtiblerin Kıblesi ve Hattatların İmamı ) denilir ;hattatlar arasında kendisinie âdetâ kerâmet atfedilerek “Hamdullah Agâh” diye de anılır ; hicrî 840 (M.1436-1437) de Amasyada doğdu,Amasyada yerleşmiş Buhâralı Mustafa Dede adında fakir bir dervişin oğluydu. O zamanlar Amasya,veliahd şehzâdelerin vâlilik yapdıkları bir şehirdi,Anadoluda bir ilim ve sanat merkezi idi,yazıyı da oradan sülüs ve nesih yazıyı da orada Maraşlı Hayreddin adında bir sanatkârdan öğrenmişdi. Yüzü güzel,sözm sohbeti tatlı,zarif adamdı,İkinci Sultan Bayazıdın has nedimlerinden olmuşdu,Sultan Bayazıd ile onun şehzâdeliğinde Amasyada tanışmışdı ,ki kendisi de o zamanlar haşarıcı bir genc imiş.Bu tanışma üzerine Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi Tuhfei Hattâtin isimli meşhur eserinde şu şirin fıkrayı kaydeder : Sultan Bayezid av meraklısı ide ve gaayet güzel tazıları vardı. Amasyalı bir sipahi de bir tazı beslemişdi ve bir gün hayvanı alarak Şeyh Hamdullahın babası Şeyh Mustafaya gitmiş, bir okka et hediye ederek “Tazım şehzadenin tazılarını geçerek tavşanı yakalasın” ricasıyla hayvana...

HAMDULLAH EFENDİ (Amasyalı Şeyh) – Onbeşinci Yüzyıl sonları ile Onaltıncı Yüzyıl başında yaşamış ünlü hattat,türk yazı sanatının kutublarından sayılan büyük üstad,kendisi için “Kıbletül Küttâb ve Kidvetül Hattat” Ehli Hat” (Kâtiblerin Kıblesi ve Hattatların İmamı ) denilir ;hattatlar arasında kendisinie âdetâ kerâmet atfedilerek “Hamdullah Agâh” diye de anılır ; hicrî 840 (M.1436-1437) de Amasyada doğdu,Amasyada yerleşmiş Buhâralı Mustafa Dede adında fakir bir dervişin oğluydu. O zamanlar Amasya,veliahd şehzâdelerin vâlilik yapdıkları bir şehirdi,Anadoluda bir ilim ve sanat merkezi idi,yazıyı da oradan sülüs ve nesih yazıyı da orada Maraşlı Hayreddin adında bir sanatkârdan öğrenmişdi. Yüzü güzel,sözm sohbeti tatlı,zarif adamdı,İkinci Sultan Bayazıdın has nedimlerinden olmuşdu,Sultan Bayazıd ile onun şehzâdeliğinde Amasyada tanışmışdı ,ki kendisi de o zamanlar haşarıcı bir genc imiş.Bu tanışma üzerine Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi Tuhfei Hattâtin isimli meşhur eserinde şu şirin fıkrayı kaydeder : Sultan Bayezid av meraklısı ide ve gaayet güzel tazıları vardı. Amasyalı bir sipahi de bir tazı beslemişdi ve bir gün hayvanı alarak Şeyh Hamdullahın babası Şeyh Mustafaya gitmiş, bir okka et hediye ederek “Tazım şehzadenin tazılarını geçerek tavşanı yakalasın” ricasıyla hayvana bir muska isteyecek olmuşdu. Şeyh Mustafayaı bulamayınca çok üzülmüş, Hamdullah: – Üzülme ağa!.. muska yazmağa ben de mezunum!.. Diyerek eti almış, bir kâğıt parçası üzerine bir şeyler yazarak bükmüş, katlamış, muşambaya sarmış ve sipahiye vermişdi. Adam da muskayı tazısının boynuna takmış, ve garip şey, birkaç gün sonra avda sipahinin tazısı şehzadenin tazılarını geçerek tavşanı yakalamışdı. Sultan Bayezit hayvanı merak etmiş: – Getirin şu tazıyı bana!.. demiş. Getirmişler, boynundaki muskayı görünce sahibinden ne olduğunu sormuş ve bir okka ete yazdırılmış tavşan tutma muskası olduğunu öğrenmişdi. Muska açılmış ve içinden çıkan kâğıdda Şeyh Hamdullahın şu kıt'ası okunmuş,aslaa yüz kızartmayan kıt'a müstehcen değildir : Tamah ettim etine Muska yazdım itine Tazı geçsin geçmesin Kuyruğu sâhibin götüne İşte ondan sonradır ki Şeyh Hamdullah Sultan Bayazıdın has nedimlerinden biri olmuş,ve şehzâdenin 1481 de osmanlı tahtına oturmasından az sonra,pâdişahın ısrarla daveti üzerine 45 yaşlarında iken İstanbula gelerek yerleşmişdir.Evi Kadıasker Hamamı semtinde idi,fakat pâdişah tarafından kendisine sarayda bir daire tahsis edilmiş,zamanlarının çoğu sarayda geçmişdir. Evvelâ Zeyniye tarikatı şeyhlerinden Sarıkadızâde Mustafa Efendiye intisab etmiş,onun ölümünden sonra da büyük nakşî şeyhlerinden Seyyid Ahmed Buhâriye biat etmiş,Nakşibendi tarîkatına girmişdi. Büyük hattat,nedim ve meclis adamı hüviyetinin yanında sporculuğu da vardır;İstanbula,denize 45 yaşında geldiği halde o kadar güzel yüzme öğrenmişdi ki,denizin içinde yüzerek bağdaş kurub oturur,bir kayıkdan verilen kâğıd kalemle o vaziyetde yazı yazardı.Kemankeşliğe merak etmişdi ve Sultan Bayazıd tarafından Ok Meydanındaki Tîrendazlar,Kemankeşler Tekkesine şeyh tâyin edilmişdi.Tekkede kaldığı günler içinde yazdığı yazılara imzâsını koyarken “fi Meydânı Tîr” (Ok Meydanında) kaydını koyardı. Türk yazı sanatında “Şeyhâne Yazı” denilen yeni bir çığır açmışdı, hattatlar onun açdığ ıyolda,tarzda yazı yazar oldular.Güzel yazı yazan Sultan Bayazıd da o sanatı Şeyh Hamdullahdan öğrenmişdi.O pâdişahın ölümüne kadar İstanbulda en geniş bir refah içinde yaşadı. 1512 de Yavuz Sultan Selimin babası Sultan Bayazıda asker kuvveti ile pâdişahlıkdan ferâgat ettirdiği gün Şey Hamdullah sarayda idi. Sultan Bayazıdın has nedimi ve mahremi bilindiği için hayatından korkdu. Bir yolunu bularak Üsküdara kaçdı,Alemdağı taraflarında bir yerde gizlendi ve Sultan Selimin pâdişahlığı boyunca (1512-1520) meydana çıkmadı.1520 de Kanuni Sultan Süleyman pâdişah olunca Istanbula gelerek yeni genc pâdişahı ziyaret etti,fevkaalâde hürmetle Kabul edildi ve Sultan Süleyman kendisinden bir mushafı şerfi yazmasını recâ etti,çokyaşlı olduğunu ve mushafı şerif yazmaya cesâret edemeyeceğini söyleyerek özür diledi,ve az sonra,aynı yıl içinde 84-85 yaşlarında iken vefat etti. Üsküdarda Karaca Ahmed Sultan türbesi karşısında defnedildi. Eski hattatlar arasında âdetâ evliyalığına inanılmışdı.Yazıya başlayacak olan bir genc iki kamış kalem alır,birini sülüs yazı,birini de nesih yazı için kesdikden sonra bir kâğıda sarar ve bir cuma günü şeyhin kabrini ziyâret ederek o iki kalemi kabrinin toprağına gömer,ertesi cuma da gelip gömdüğü yerden alır, günlük meşklerine mutlaka o kalemlerden biri ile başlayıp iki üç satır yazardı,ve artık o kalemleri ömrünün sonuna kadar saklardı.Kısa zamanda yazı öğrenildiğine inanılırdı. 47 aded büyük küçük kıt’ada Mushafı şerif,bine yakın sure cüzü’leri ve 1 Meşâriki şerif yazmışdır.Bayazıd Camiinin mihrabı üstünde,kubbesinde ve orta kapusu üstündeki yazılar onun şah eser yâdigârlarıdır.Sultanahmeddeki Firuzağa Camii ile Davudpaşa Camiinin kapuları üstündeki yazıları da o yazmışdır.Edirnekapusu üstündeki Kelimei Tevhid de onun eseridir. Oğlu Mustafa Dede ile damadı Şükrullah Halîfe de namlı hattatlardandır. Bibl.: Mustafa Âli,Menâkibi Hünerveran ;Müstakimzâde,Tuhfeti Hattâtin ;Uğur Derman,makaale,Hayat Mecmuası.