HALİL PAŞA (Kayserili ) – Onyedinci Yüzyıl vezirlerinden,dört defa kaptanpaşalık ve iki defa sadırâzamlık yapmışdır :tesbit edilememiş bir tarihde(Onaltıncı Yüzyıl sonlarında) Kayserinin Zeytun köyünde doğmuşdu,ermeni asıllı bir âilenin oğlu olub 1588 deki siyahi ayaklanmasında pek haksız yere şehid edilen Rumeli Beylerbeyisi Doğancı Kara Mehmet Paşanın kardeşidir(B.:Beylerbeyi Mehmed Paşa Vak'ası ,cild 5,safya 2687).Kardeşi ile birlikte küçük yaşda İstanbula getirilmiş ve sarayda tahsil ve terbiye görmüş,hayatının sonuna kadar kendisini sevmeyenler,çekemeyenler tarafından Ermeni Halil Paşa denilirdi.Edebli,saygılı kimseler de,sadırazamlığa kadar yükseldiği halde büyük başarılar gösterdiği mevki ile anar,Kaptan Halil Paşa der idi,yahud intisab ettiği çağının büyük şeyhi Azis Mahmud Hüdâî Efendiye nsibet ile Derviş Halil Paşa derlerdi. Üçüncü Sultan Mehmedin maiyetinde doğancıbaşı olarak 1596 da Egri Saferine katılmış,Haçova Meydan Muhârebesinde bulunmuşdu. 1601 yeniçeriağası oldu ve Anadoludaki celâlî isyanlarının bastırılmasında yararlıkları görüldü. 1609 da kaptanpaşa oldu ve donanma ile Akdeniz Seferine çıkdı,Silivri önlerinde iken Cezâyirmi Ceveniz Câfer Kaptan bir ispanyol kalyono zabtetmişdi,içinde çok kiymetli hamuleden başka İspanya kıralının akrabası bir genc ve güzel da...

HALİL PAŞA (Kayserili ) – Onyedinci Yüzyıl vezirlerinden,dört defa kaptanpaşalık ve iki defa sadırâzamlık yapmışdır :tesbit edilememiş bir tarihde(Onaltıncı Yüzyıl sonlarında) Kayserinin Zeytun köyünde doğmuşdu,ermeni asıllı bir âilenin oğlu olub 1588 deki siyahi ayaklanmasında pek haksız yere şehid edilen Rumeli Beylerbeyisi Doğancı Kara Mehmet Paşanın kardeşidir(B.:Beylerbeyi Mehmed Paşa Vak'ası ,cild 5,safya 2687).Kardeşi ile birlikte küçük yaşda İstanbula getirilmiş ve sarayda tahsil ve terbiye görmüş,hayatının sonuna kadar kendisini sevmeyenler,çekemeyenler tarafından Ermeni Halil Paşa denilirdi.Edebli,saygılı kimseler de,sadırazamlığa kadar yükseldiği halde büyük başarılar gösterdiği mevki ile anar,Kaptan Halil Paşa der idi,yahud intisab ettiği çağının büyük şeyhi Azis Mahmud Hüdâî Efendiye nsibet ile Derviş Halil Paşa derlerdi. Üçüncü Sultan Mehmedin maiyetinde doğancıbaşı olarak 1596 da Egri Saferine katılmış,Haçova Meydan Muhârebesinde bulunmuşdu. 1601 yeniçeriağası oldu ve Anadoludaki celâlî isyanlarının bastırılmasında yararlıkları görüldü. 1609 da kaptanpaşa oldu ve donanma ile Akdeniz Seferine çıkdı,Silivri önlerinde iken Cezâyirmi Ceveniz Câfer Kaptan bir ispanyol kalyono zabtetmişdi,içinde çok kiymetli hamuleden başka İspanya kıralının akrabası bir genc ve güzel dalikanlı vardı,Halil Paşaya teslim etti,o da İstanbulda pâdişaha gönderdi,“gulâmı mezbur huzuri pâdişâhide islâmiyeti kabul ederek sarayda Hasodaya alındı”(Naimâ II).Yoluna devam eden kaptanpaşa,Akdeniszde dolaşan Malta Korsan gemilerini yakalamak için Kıbrıs sularına kadar gitti,6 gemi zabtederek 500 esir aldı,İstanbula dönüşünde üç tuğlu vezirlikle taltif edildi. 1610 da Mısır Vâliliğinden azledilmiş Mehmed Paşaya bir yer bulmak için Halil Paşa kaptanıderyâlıkdan alındı ve yeri Mehmed Paşaya verildi,fakat aynı yıl içinde Halil Paşa ikinci defa kaptanpaşa oldu.1614 de donanma ile tekrer Akdenize çıkdı,Malta Adasına hücum ederek sahillerini tahrib etti,oradan Trablusgarba geçereç orada büyük bir isyan çıkaran Safer Dayı adındaki zorbayı yakalayarak idam ettirdi,1616 da İstanbula döndüğünde Kara Mehmet Pşanın yerine sadırazam oldu.Serdarlık ile şark seferine çıktı. Vandola Van çevresinde Kırım Hanı ile buluşdu,Tebriz üzerine yürüdü,kırım askeri ile bâzı osmanlı birlikleri iranlıların bir pususuna düşerek ağır bir yenilgeye uğradıkları haldı Halil Paşa osmanlı ordusunun büyük kısmı ile ileri hareke devam etti,Erdebile dğru yürüdü.Durumu tehlikeli gören İran şahı sulh talebinde isteğinde bulundu ve Halil Paşa eski sınırlar üserinden bir sulh anlaşması imzaladı.Fakat Halil Paşa aradaki yenilgeden sorumlu tutularak azledildi,İstanbula döndüğünde müridi bulunduğu Aziz Mahmud Hüdâî Efendinin Üsküdardaki tekkesine çekildi. 1620 de Kaptanpaşa odu.1621 de İkinci Sultan Osmanın Hotin(Polonya )Seferinde ordunun Tuna Irmağından emniyetle geçmesi için polonyalıların müttefiki olan korsan kazaklara karşı Karadenize çıkdı,5 kazak gemisi batırarak 18 gemi zabtetti ve 200 esir aldı.İsakçıdaki Tuna köprüsünün muhafazası için bir kale yaptırdı ve pâdişahın efer dönüşüne kadar köprünün muhafızlığını yapdı.Yaşının ilerlemiş olması nedeni ile kaptanpaşalıkdan azledildi. 1623 de dördüncü defa kaptanpaşa oldu ise de az sonra yine azledildi. 1626 da Dördüncü Sultan Murad tarafından sadırazamlığa getirildi ve isyan etmiş olna Abaza Mehmed Paşa üzerine gönderildi.Başarı gösteremedi,azledildi,yerine sadırazam olan ve hunharlığı ile tanınmış Husrev Paşanın bir kötülük yapmasından korkarak izinsiz İstanbula geldi ve şeyhinin tekkesine sığındı,Azis Mahmud Efendinin şefâati ile af edildi,1628 de dördüncü vezirlikle kubbe veziri oldu.O vazifede iken 1629 da vefat etti,Üsküdarda önceden yapdırtmış olduğu türbesine defnedildi ki türbesi halk ağzında Açık Türba adı ile meşhurdur,İstanbulda Fatih civarında dahayır eseri bir cami yaptırmışdı. Devrinin en değerli ve dürüst vezirlerindendi. Bibl.:Naima Tarihi,II ;Türk Ansiklopedisi ;Hadikatül Cevâmi.