XVI. yüzyılın sonları ile XVII. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ve Osmanlı tarihinin 53 yıllık bir devresi için çok kıymetli bir eser bırakmış bir müelliftir. Abdülkadir Efendi’nin hayatı hakkında bildiklerimiz, sadece kendi eserinde zikrettiklerinden ibarettir, devrinin kaynakları kendisinden bahsetmez. 1595 (H. 1003-1004) yılında Eflak seferinde Topçular kâtibi olarak bulundu. Bu münasebetle eserinde şunları yazmaktadır: “bu fakîr-i biçâre ve herzegûy-u âvâre Topçılar kâtibi idük ve bölükbaşılığı kanûn-i kadîm üzere ocak’da ihsan olunmuş idi, nihayet ol zaman böyle perişangûy değül idüm. Bu kitabun cem’ ve te’lifine şuru’ ideli hüsn-edalar tetebbu)nda ve şi’r ü inşâlar tefekküründe akluma bir mikdar ihtilâl gelüp halta mübtelâ oldum. Yohsa benüm fazluma bunnu gibi dir dürr ü cevâhir şehnâme müşâhiddür”. G. Flügel, Abdülkadir Efendi’nin daha sonra 1621 yılında ikinci Sultan Osmanın Lehistan seferine iştirak ettiğini ve bu sırada ordu’da nişancı olarak vazife gördüğünü kaydediyor ise de bu vazife Osmanlı hükûmetindeki nişancılık makamı olmamalıdır. Zira nişancılar listesinde onun adı geçmediği gibi, zaten bu seferde nişancı olarak Okçuzâde Şeyh Mehmed Efendi bulunuyor idi. Müsteşrik G. Flügel, Abdülkadir Efendi’yi “İykaau’s-semâ’ li-cevâzi’il-istimâ” adlı eserin müellifi Seyyid Ab...

XVI. yüzyılın sonları ile XVII. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ve Osmanlı tarihinin 53 yıllık bir devresi için çok kıymetli bir eser bırakmış bir müelliftir. Abdülkadir Efendi’nin hayatı hakkında bildiklerimiz, sadece kendi eserinde zikrettiklerinden ibarettir, devrinin kaynakları kendisinden bahsetmez. 1595 (H. 1003-1004) yılında Eflak seferinde Topçular kâtibi olarak bulundu. Bu münasebetle eserinde şunları yazmaktadır: “bu fakîr-i biçâre ve herzegûy-u âvâre Topçılar kâtibi idük ve bölükbaşılığı kanûn-i kadîm üzere ocak’da ihsan olunmuş idi, nihayet ol zaman böyle perişangûy değül idüm. Bu kitabun cem’ ve te’lifine şuru’ ideli hüsn-edalar tetebbu)nda ve şi’r ü inşâlar tefekküründe akluma bir mikdar ihtilâl gelüp halta mübtelâ oldum. Yohsa benüm fazluma bunnu gibi dir dürr ü cevâhir şehnâme müşâhiddür”. G. Flügel, Abdülkadir Efendi’nin daha sonra 1621 yılında ikinci Sultan Osmanın Lehistan seferine iştirak ettiğini ve bu sırada ordu’da nişancı olarak vazife gördüğünü kaydediyor ise de bu vazife Osmanlı hükûmetindeki nişancılık makamı olmamalıdır. Zira nişancılar listesinde onun adı geçmediği gibi, zaten bu seferde nişancı olarak Okçuzâde Şeyh Mehmed Efendi bulunuyor idi. Müsteşrik G. Flügel, Abdülkadir Efendi’yi “İykaau’s-semâ’ li-cevâzi’il-istimâ” adlı eserin müellifi Seyyid Abdülkadir bin Muhammed el-Kadirî ile aynı şahıs zannetmiştir ki çok uzak bir ihtimal ve hattâ birinin asker, diğerinin tarikat müntesibi olması gibi hususlar göz önünde tutulduğu takdirde imkânsızdır. Abdülkadir Efendi, eserini; mukaddimede Sultan Murad IV.’ın adını tazimle andığına göre, onun devrinin (1623-1640) sonlarında yazmağa başladı ve herhalde daha sonra bu te’life devam ederek 1054 Muharremi ortaları (Mart 1644) vekayiine yani Sultan İbrahim devrinin (1640-1648) ortasına kadar getirdi. Abdülkadir Efendi’nin vefatı tarihi belli değildir. 1595 (H. 1004) yılında Topçular kâtibi bulunduğuna göre 70 yaşını geçerek ve 1644 (H. 1054) yılından biraz sonra vefat etmiş olmalıdır. Eseri, “Vekaayi-i tarihiye” veya “Tarih-i Âl-i Osman” diye adlandırılmaktadır. Bu tarih, Hicrî 1000 (M. 1591) vak’alarından başlamakta ve 1054 Muharremi ortalarına (Mart 1644) kadar Osmanlı tarihinin 54 hicrî yıllık vukuatını ihtiva etmektedir. Topçular kâtibi’nin tarihi sâde bir dil ile yazılmış olup, müellifin yaşadığı devrin hâdiselerini orijinal olarak vermektedir. Müellif yazdığı hâdiselerin ekserisini, bizzat gördüğünden eseri büyük kıymet taşımaktadır. Vak’anüvis Naimâ, Abdülkadir Efendi’nin eserinden istifade etmiştir. Vekayi-i tarihiye’nin, biri İstanbul’da (Süleymaniye ktb., Es’ad Ef. no. 2151) ve diğeri Viyana’da (Viyana Millî ktb., no. 1053) olmak üzere iki nüshası vardır. Topçular kâtibi Abdülkadir Efendi ve eseri hakkında, henüz bir araştırma yapılmamıştır. M. K. Özerengin