Abdülhak-Hamid Tarhan’ın dedesi; gçen asrın birinci yarısında İstanbulun seçkin şöhretlerinden, İkinci Mahmud devri ricalinden ilim ve irfan sahbi ve şair bir sima, medrese tababetinin son hekimbaşılarından; Türkiyeye bir çok fikir ve ilim adamı yetiştirmiş bir aileye mensup olan Divanı Hümayûn Hacegânından Mehmed Emin Şükûhi Efendi’nin oğlu olarak 1786 da İstanbulda doğdu, ilk tahsilini hususî olarak gördükten sonra ailesinin an’anesine uyarak medreseye girdi, ve yine ayni an’anenin tesiri ile ana babası Hekimbaşı Hayrullah Efendi ve büyük kardeşi Mustafa Behçet Efendi gibi medrese yoliyle tıp tahsili yaptı. İlk vazifesi Topkapı Sarayı Enderun gilmanları ve harem hekimliğidir; 1827 de Asakiri Hassa Başhekimi oldu; 1833 de Hekimbaşı ve ayni zamanda “Mektebi Tıbbıyei Âdliyei Şâhane” Nazırı tayin edildi. 1836 da gözden düşerek azledildi ise de üç yıl sonra ikinci defa olarak Hekimbaşı oldu, bu sefer bu vazifede 1845 e kadar kaldı. 1847 de Meclisi Maarif Reisliğine ve ayni yıl içinde üçüncü defa olarak Hekimbaşılığa tayin edildi. İlmiye mesleğinde 1841 de aldığı Rumeli Kazaskerliği pâyesine kadar yükselmiş, 1852 de kendisine “Reisül-ulemâ” unvanı verilmişti. Bir yıl sonra da 1853 de 67 yaşında olarak Bebek’teki yalısında ölmüştür; kabri İkinci Mahmud türbesi mezarlığındadır. İkinci ...

Abdülhak-Hamid Tarhan’ın dedesi; gçen asrın birinci yarısında İstanbulun seçkin şöhretlerinden, İkinci Mahmud devri ricalinden ilim ve irfan sahbi ve şair bir sima, medrese tababetinin son hekimbaşılarından; Türkiyeye bir çok fikir ve ilim adamı yetiştirmiş bir aileye mensup olan Divanı Hümayûn Hacegânından Mehmed Emin Şükûhi Efendi’nin oğlu olarak 1786 da İstanbulda doğdu, ilk tahsilini hususî olarak gördükten sonra ailesinin an’anesine uyarak medreseye girdi, ve yine ayni an’anenin tesiri ile ana babası Hekimbaşı Hayrullah Efendi ve büyük kardeşi Mustafa Behçet Efendi gibi medrese yoliyle tıp tahsili yaptı. İlk vazifesi Topkapı Sarayı Enderun gilmanları ve harem hekimliğidir; 1827 de Asakiri Hassa Başhekimi oldu; 1833 de Hekimbaşı ve ayni zamanda “Mektebi Tıbbıyei Âdliyei Şâhane” Nazırı tayin edildi. 1836 da gözden düşerek azledildi ise de üç yıl sonra ikinci defa olarak Hekimbaşı oldu, bu sefer bu vazifede 1845 e kadar kaldı. 1847 de Meclisi Maarif Reisliğine ve ayni yıl içinde üçüncü defa olarak Hekimbaşılığa tayin edildi. İlmiye mesleğinde 1841 de aldığı Rumeli Kazaskerliği pâyesine kadar yükselmiş, 1852 de kendisine “Reisül-ulemâ” unvanı verilmişti. Bir yıl sonra da 1853 de 67 yaşında olarak Bebek’teki yalısında ölmüştür; kabri İkinci Mahmud türbesi mezarlığındadır. İkinci Mahmudun Rami kışlasında oturduğu zamana ait günlük bir hâtıra defterine sonradan “Tarihi Livâ” adını vermiştir ki bu defterin aslı İstanbul Üniversitesi kütüphanesindedir. (B.: Rami Kışlası; Tarihi Livâ). Büyük kardeşi Mustafa Behçet Efendi’nin ölümiyle yarı kalmış olan “Hezar Esrar” adındaki eserini 850 inci maddeden itibaren tamamlamağa savaşmış, fakat kendi ömrü de bitirmeğe vefa etmemişti; bu eser ancak Abdülhak Molla’nın oğlu hekim ve müverrih olan Hayrullah Efendi tarafından bitirilmiş ve 1866 da basılmıştır. Abdülhak Molla’nın hekimbaşısı bulundğu İkinci Mahmudun ölümiyle biten hastalığı üzerinndeki tıbbî müşahede notları da “Ruzname” adını taşır; basılmamıştır, baskısı da sadece bir tarih vesikası olarak lüzumludur denilebilir. Şöhretini edebî ve siyasî mahfillerde yapmış olan Molla, hekimbaşılık şânına lâyık tıbbî bir eser bırakamamıştı; fakat salgın hastalıklara karşı karantina teşkilâtının kurulması ve mecburî çiçek aşısı gibi İmparatorluğun sağlık işleri üzerinde çalışmışıt. Mektebi Tıbbiyede teşrih derslerinin ölüler üzerinde gösterilmesi için lâzım gelen izin fermanını da, mutaassıp kütlenin ağır hücumlarına ehemmiyet vermiyerek, hükümdardan o almıştı. Bibl. : İnönü Ansiklopedisi. Abdülhak Molla (Resim: H. Çizer)