Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Mehmed (Yorgancı) article
MEHMED ( Yorgancı ) – Geçen asrın ortalarında yaşamış ve İstanbulda 110 ev soydukdan sonra yakalanmış bir hırsız ; zâbıtaca yakalanması büyükşehirde merak ve heyecan uyandırmış , Agâh Efendinin çıkardıı ilk gayri resmi türk gazetesi “Tercüman Ahvâl” gazetesinin 27 teşrini sâri (kasım) 1277 tarihli ve 8 numaralı nüshasında hal tercümesiyle marifetleri hakkında uzun bir yazı çıkmıştır.Bu yazının da tarihi bir kıymeti vardır: matbuatımızda ilk röportaj yazısıdır ve pek muvaffakıyetle başarılmıştır; kısaltarak nakledelim:
Mehmed,yirmi beş yaşında, kıyafeti derli toplu, temiz ve eli yüzü düzgün, oturduğu Nakkaş semtinde dürüst bir genç olarak tanınmıştır. Lâkabını, çocukluğunda bir müddet yorgancı çıraklığı yaptığından ötürü almıştır. Yorgancılıkta dikiş tutturamamış, bir ara kahveci çırağı olmuş, ara sıra da yorgan dikip satmış ve on yedi yaşında iken Bedelci Ali isminde uygunsuz bir adamla tanışmış ve kahvecilik yapan bu adamın yanına çırak girmiş; Alinin delâletiyle kur'ası çıkan bir gencin yerine bedel yazılarak asker olmuş, Anadoluya gitmiş, bir gece bir çadırdan eşya çalar iken yakalanmış, “ usûli askeriye üzerine terbiyesini gördükden sonra” askerden kaçmış, tekrar Alinin dükkânına gelmiş ve Bedelcinin teşviki ile hırsızlığa başlamış, Ali de delikanlıya yatak olmuş. Yorgancı Me...
⇓ Read more...
MEHMED ( Yorgancı ) – Geçen asrın ortalarında yaşamış ve İstanbulda 110 ev soydukdan sonra yakalanmış bir hırsız ; zâbıtaca yakalanması büyükşehirde merak ve heyecan uyandırmış , Agâh Efendinin çıkardıı ilk gayri resmi türk gazetesi “Tercüman Ahvâl” gazetesinin 27 teşrini sâri (kasım) 1277 tarihli ve 8 numaralı nüshasında hal tercümesiyle marifetleri hakkında uzun bir yazı çıkmıştır.Bu yazının da tarihi bir kıymeti vardır: matbuatımızda ilk röportaj yazısıdır ve pek muvaffakıyetle başarılmıştır; kısaltarak nakledelim:
Mehmed,yirmi beş yaşında, kıyafeti derli toplu, temiz ve eli yüzü düzgün, oturduğu Nakkaş semtinde dürüst bir genç olarak tanınmıştır. Lâkabını, çocukluğunda bir müddet yorgancı çıraklığı yaptığından ötürü almıştır. Yorgancılıkta dikiş tutturamamış, bir ara kahveci çırağı olmuş, ara sıra da yorgan dikip satmış ve on yedi yaşında iken Bedelci Ali isminde uygunsuz bir adamla tanışmış ve kahvecilik yapan bu adamın yanına çırak girmiş; Alinin delâletiyle kur'ası çıkan bir gencin yerine bedel yazılarak asker olmuş, Anadoluya gitmiş, bir gece bir çadırdan eşya çalar iken yakalanmış, “ usûli askeriye üzerine terbiyesini gördükden sonra” askerden kaçmış, tekrar Alinin dükkânına gelmiş ve Bedelcinin teşviki ile hırsızlığa başlamış, Ali de delikanlıya yatak olmuş. Yorgancı Mehmed kısa bir zaman içinde usta bir hırsız olmuş. Bu sefer başka yataklar bulmak zarûreti hâsıl olmuş, Ali bunları da bulmuş ; mücevher, inci, altın ve gümüş eşya için mağaza sâhibi Panayot ile Berber Merdinos, elbise, saat için Kayserili Topal Yani yatak olmuşlar. Devrin namlı müstantiği Fındıklılı Mehmed Efendinin önünde bülbül gibi anlatıyor:
“Bir kış günü Aksarayda Mustafa Efendi isminde birinin evine girdim.. yükte hafif, pahada ağır eşyayı koynuma, koltuğuma doldurdum.. tam taşlığa inip sokağa çıkacağım.. kapı açıldı... Mustafa Efendinin anası imiş.. arkasında bir hamal yükü kömürle bir kadın girdi.. beni görünce aşırdı:
-Sen kimsin?.. diye sordu; istifimi bozmadım:
-Yabancı değilim valide..dedim ve hemen hamalın sırtından kömür çuvalını taşlığa indirdim.. meğer Mustafa Efendi bir uşak tutacaını söylemiş imiş, kadın beni uşak sanmış.. hamal çıktı.. ben de ardından çıktım...
“Sırtıma bir boy abası giyerim müstantik efendi.. evvelden karar verdiğim bir semte gidip gelişigüzel bir sokaktan ağır ağır geçerim.. bizim İstanbul kadınlarının âdetidir, evi boş bırakıp bir yere gitikleri zaman perdeleri sıkı sıkı indirirler.. ve kapı halkalarını arkaya çevirirler.. böyle bir evi gördüm mü kapısına gider, halkayı evvelâ hafif, sonra pekçe pekçe birkaç defa vururum.. ses çıkmadı mı, maymuncukla kapıyı açar girerim... Tahminimin hilâfına “Kim o?!..” diye seslenilse, veya kapı açılsa, meselâ “Bedestenli Ali Efendinin evi burası mı?” diye sorarım.. “Hayır!” derler, sıvışırım... Bazan de komşular imdada yetişir, ben kapıyı çalarken: “Onlar evde yok.. düğündeler.. hamamdalar.. yahut seyre gittiler” haberini verirler... Evvelâ “Vah..vah...” diyerek uzaklaşırken: “Ne söyliyecek iseniz bize söyleyin de diyelim” derlerse “Hayır.. mahremdir.. ben yine gelirim..” derim... Sözümü de tutar, gelir, kapıyı açar ve evi rahat rahat soyarım... Yanımda âlet taşımam.. sandıkları, çekmeceleri evin keseri, baltasiyle kırarım... Yorgancı olduğumdan şilte, yastık, yorgan, minder içinde gizlenmiş altın ve mücevharatı da kolaylıkla keşfedip çıkarırım...”
En tuhaf tarafı, bu namlı hırsızın “Erkekten ziyade kadın yaygarasından korkarım!” demesidir.
“Beni başdan çıkaran, bana her kötülüğü, ahlaksızlığı öğreten Kahveci Alidir” diyen Yorgancı Mehmed yataklarını da ele vermiş. ???????????????????? Tercemanı Ahval Yorgancı Mehmed ile yataklarının ne cezâ gördüklerini yazmıyor. 1277 de seksen yaşında olan Bedelci Alinin âhir ömründe kendisine zevkü safâ sürdürürken uygunsuz delikanlıyı damad edinmiş olduğunu ; yataklardan Panayot ile Mardirasdan hırsızlık malı mücevherlerini bile bile satın alan ve şekillerini değiştirdikten sonra satan kuyumcu Nazaret'in zâbıta tarafından tevkifinde sokakda yüreğine inerek öldüğünü kaydediyor.
Theme
Person
Contributor
Type
Clipping, Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
M23002
Theme
Person
Subject
Type
Clipping, Document
Format
Print, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Met-Mez chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Pen on paper. Clipping is glued to paper with the handwritten text and editing is made on the clipping with pen.
Bibliography Note
Tercüman-ı Ahvâl
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Clipping, Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.