Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Mehmed (Uzun) article
MEHMED ( Uzun ) – Türkiyede 1829 yılında mâden kömürünü ilk bulan adam ; Ereğlinin Kestâneci köyünden olub Osmanlı Türk Donanmasının yelkenli gemiler devrinin sonlarında bahriye neferi olarak İstanbula geldi ; askerliğini hangi gemide yapdığı maalesef bilinmiyor ; 1828 yılı son baharında terhis edilirken , efrâdı toplamış olan geminin küvârisi eline bir taş kömürü parçası alarak şunları söyledi : “ Yelkenli gemiler artık eskidi.. artık gemileri çarklar yürütüyor, çarkları makinalar döndürüyor, makinaları kaynar sular işletiyor , sularıda gemi ocaklarında yakılan yanar taş kaynatıyor.. işte şu elimdeki yanar taşa dikkatle bakın.. bu taş elbetki bizim memleketimizde de var.. tenbihimi sakın unutmayınız , çift sürerken, avlanırken, dağda bayırda dolaşır iken bu yanar taşı arayın , bulur iseniz hemen İstanbula haber verin , pâdişâhımız yanar taşı bulana büyük mükafat verecekdir !..” dedi.
1829 yılı başında sonbaharında Uzun Mehmed , köyünden hayli uzakta Köseağzı denilen mevkideki bir değirmene buğday öğütmeye gitmişdi.Sırasını beklerken kırda dolaşdı , kumandanın sözü kulaklarında idi, yanar taşı aramaya başladı, gördüğü kara taşları topladı , onlardan bir cakcık yapıp içinde ateş yakdı , ve bazı taşların kızardığını , çıtır çıtır yandığını gördü. Aradığını bulmuşdu. Keşfini herkesd...
⇓ Read more...
MEHMED ( Uzun ) – Türkiyede 1829 yılında mâden kömürünü ilk bulan adam ; Ereğlinin Kestâneci köyünden olub Osmanlı Türk Donanmasının yelkenli gemiler devrinin sonlarında bahriye neferi olarak İstanbula geldi ; askerliğini hangi gemide yapdığı maalesef bilinmiyor ; 1828 yılı son baharında terhis edilirken , efrâdı toplamış olan geminin küvârisi eline bir taş kömürü parçası alarak şunları söyledi : “ Yelkenli gemiler artık eskidi.. artık gemileri çarklar yürütüyor, çarkları makinalar döndürüyor, makinaları kaynar sular işletiyor , sularıda gemi ocaklarında yakılan yanar taş kaynatıyor.. işte şu elimdeki yanar taşa dikkatle bakın.. bu taş elbetki bizim memleketimizde de var.. tenbihimi sakın unutmayınız , çift sürerken, avlanırken, dağda bayırda dolaşır iken bu yanar taşı arayın , bulur iseniz hemen İstanbula haber verin , pâdişâhımız yanar taşı bulana büyük mükafat verecekdir !..” dedi.
1829 yılı başında sonbaharında Uzun Mehmed , köyünden hayli uzakta Köseağzı denilen mevkideki bir değirmene buğday öğütmeye gitmişdi.Sırasını beklerken kırda dolaşdı , kumandanın sözü kulaklarında idi, yanar taşı aramaya başladı, gördüğü kara taşları topladı , onlardan bir cakcık yapıp içinde ateş yakdı , ve bazı taşların kızardığını , çıtır çıtır yandığını gördü. Aradığını bulmuşdu. Keşfini herkesden gizledi , o kış boyunca gizli gizli gelerek bir duman halindeki o yanar taşdan kırdığı parçaları bir çuval içinde birikdirdi ve baharda İstanbula geldi. Bulduğu taş, hakikaten mâden kömürü idi. Devrin Pâdişahı İkinci Sultan Mahmud, Uzun Mehmedi huzuruna kabul ederek ona iltifatda bulundu, 5000 kuruş verdi ve kaydı hayat şartı ile 600 kuruş maaş bağladı ki o zamanlar için , hele bir köylüye,muazzam paralardır.
Ereğli mütesellimi Hacı İsmail Ağa da, İstanbuldan gelen emir üzerine yanar taş aratmakda idi.Aranan taşın Kestâneci köyünden Uzun Mehmed tarafından bulunduğunu ve kendisine haber verilmeden İstanbula götürüldüğünü, Mehmedin de pâdişah tarafından taltif edildiğini duyunca hiddetinden kudurdu , kiralık kaatiller bulub Uzun Mehmed'in vücûdunu ortadan kaldırmaları için İstanbula yolladı , câniler Mehmedi Tahtakalede bir handa buldular, bu hanın adı da bilinmiyor , sevinç içinde uçan delikanlı köyüne dönmek üzere yol hazırlığında idi. Yeni evlenmişdi, muhabbetine doyamadığı karısı gebeydi ; anasına, babasına, karısına, doğacak yavrusuna, köylüsüne hediyeler almışdı. Mütesellimin adamları bir gece Uzun Mehmedi handaki odada yatağında susdurup öldürdüler. Kaatiller tutuldu, suçlarını itiraf ettiler ve kendilerini İstanbula yollaşan mütesellim İsmail Ağayı da ele verdiler, ve hepsi idam edildiler. Uzun Mehmedin nâşi İstanbulda defnedildi ; maalesef kabrinin nerede olduğu bilinmiyor, kabrine bir taş dikilmiş olacağını tahmin etmiyoruz.
1964 de Ereğli Kömür İşletmesi bölge müdürü yüksek mâden mühendisi Âkif Dicle tarafından Kuzluda Uzun Mehmed Kuyusu civârına konmak üzere Uzun Mehmedin bir heykeli yapılmışdır ; çıplak bir delikanlı sağ elinde bir mâden kömürü parçası tutmakda , sol elinde de bir mâdenci kazması bulunmaktadır.
Ereğlide Uzun Mehmed eli ile mâden kömürünün bulunduğu târih 8 kasım 1829 olarak kabul edilmişdir (Milliyet Gazetesi , 15 kasım 1964).
Nejad MUHSİNOĞLU
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Creator
Nejad Muhsinoğlu
Identifier
M12A078
Theme
Person
Subject
Mehmed (Uzun), Uzun Mehmed, Madencilik, Mining, Maden kömürü, Pit coal, Ereğli, Kestaneci Köyü, Kestaneci Village, Maden, Mine, Taş kömürü, Anthracite, Köseağzı, Mahmud II (Sultan), Hacı İsmail Ağa, Devlet görevlisi, State official, Mütesellim, Tahtakale, Suç, Crime, Cinayet, Murder, Akif Dicle, Ereğli Kömür İşletmesi, Ereğli Coal Company, Mühendis, Engineer, Maden mühendisi, Mining engineer, Heykel, Statue, Sculpture, Uzun Mehmed Heykeli, Uzun Mehmed Statue, Kuzlu, Uzun Mehmed Kuyusu, Uzun Mehmed Mine Shaft, Mehmed (Uzun)
Type
Document
Format
Handwriting
Language
Turkish, Ottoman Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for Mehmed chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Pen on paper
Bibliography Note
Milliyet gazetesi, 15 Kasım 1964
Transliteration
Bu kumandanın adı maalesef bilinmiyor
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.