İBRAHİM (Ayarcı) – Efendi unvânı ile de anılır ; geçen asır sonları ile asrımız başında bir kuyumcu,bilhassa altın ve gümüş halîtalarında değerli bir usta,tasavvuf ilminde geniş bilgi sâhibi rind bir meclis adamı,ve zamanında amatör bir yazar ; 1296(M.1879) da İstanbulda doğdu,Enderunda Hırkai Saadet dâiresi hademelerinden Salih Efendinin oğludur.Çocukluğunda Enderuna alında ve tahsilini orada yapdı.17-18 yaşlarında iken babasının delâleti ile Darbhâneye yerleştirildi,ve orada o zamanlar çeşnihâne denilen darbhâne kimyahânesinde uzunca bir zaman çıraklık yapdı. Meşrutiyetin ilânında hükûmete dikkate değer bir rapor verdi.Türkiyede kuyumculuk çoğunlukla ermenilerin elinde idi,ve ermeni kuyumcular 14 ayarlık bir altın saate 18 ayar,18 ayarlık bir altın bileziğe de 22 ayar damgasını vuruyorlar,ve halkı aldatıyorlardı.Bu sahtekârlık da bilhassa Gümüşden kuyumculuk işlerinde de aynı sahtekârlık yapılıyordu; onu da bilhassa Bağdad,Şam,Sivas veVan vilâyetlerindeki ermeni kuyumcular yapıyordu.Devletce,kuyumculuk işlerinin gelişdiği vilâyetlerde birer ayar memurluğunun ihdâsı,gümüş ve altın kuyumculuk işlerinin devlet adına onlar tarafından damgalanması lâzımdı.Teklifi iyi karşılandı,ve “Âvânii Sîmü Zer Çeşni ve Dmga Memurluğu” adı ile bir memuriyet ihdas edildi,bu teşkilâtın düzenlenmesi...

İBRAHİM (Ayarcı) – Efendi unvânı ile de anılır ; geçen asır sonları ile asrımız başında bir kuyumcu,bilhassa altın ve gümüş halîtalarında değerli bir usta,tasavvuf ilminde geniş bilgi sâhibi rind bir meclis adamı,ve zamanında amatör bir yazar ; 1296(M.1879) da İstanbulda doğdu,Enderunda Hırkai Saadet dâiresi hademelerinden Salih Efendinin oğludur.Çocukluğunda Enderuna alında ve tahsilini orada yapdı.17-18 yaşlarında iken babasının delâleti ile Darbhâneye yerleştirildi,ve orada o zamanlar çeşnihâne denilen darbhâne kimyahânesinde uzunca bir zaman çıraklık yapdı. Meşrutiyetin ilânında hükûmete dikkate değer bir rapor verdi.Türkiyede kuyumculuk çoğunlukla ermenilerin elinde idi,ve ermeni kuyumcular 14 ayarlık bir altın saate 18 ayar,18 ayarlık bir altın bileziğe de 22 ayar damgasını vuruyorlar,ve halkı aldatıyorlardı.Bu sahtekârlık da bilhassa Gümüşden kuyumculuk işlerinde de aynı sahtekârlık yapılıyordu; onu da bilhassa Bağdad,Şam,Sivas veVan vilâyetlerindeki ermeni kuyumcular yapıyordu.Devletce,kuyumculuk işlerinin gelişdiği vilâyetlerde birer ayar memurluğunun ihdâsı,gümüş ve altın kuyumculuk işlerinin devlet adına onlar tarafından damgalanması lâzımdı.Teklifi iyi karşılandı,ve “Âvânii Sîmü Zer Çeşni ve Dmga Memurluğu” adı ile bir memuriyet ihdas edildi,bu teşkilâtın düzenlenmesi de kendisine verildi, İbrahim Efendi Sivasa,Şama,Vana,Bağdada gitti.Darbhânedeki çıraklarından güvendiklerini oralara çeşni ve ayar memuru tayin ettirdi,hem geniş bir sahtekârlık önlendi,hem de devlete bir gelir sağlandı. İstanbula döndükden sonra kendisi de Büyük Kapalı Çarşıda birçeşni ve ayar atöliyesi açdı,aldıkları gümüş ve altın eşyânın ayarından şübhelenenler ona baş vurmaya başladılar.Oradan pek çok adam yetişdi. Sarayda iken Kızlarağası Behram Ağanın kâtibi,sonradan Şehir Emâneti esnaf mümeyyizi olmuş, melâmî Hakkı Beyin tasiri altında kalmışdı; Hakkı Bey meşhur meddah Sürurinin babasıdır. Ayarcı İbrahim Efendi Enderundaki tahsili ile yetinmemişdi,bir ara medreseye devam etmiş,Bayazıd Kütübhânesinde Hâfız İsmail Efendiden de hususi dersler almışdı.Devrin aydınlarından Kilisli Rifat Bey de eniştesi idi, o da tasavvuf zevkinin gelişmesinde rehber oldu.Niyazili Mısrî ve Muhiddini Arabî gibi büyük mutasavvifleri anlayarak okudu. Tavukpazarında bir handa bir bekâr odasında vardı otururdu,odası saz ve söz sâhiblerinin toplandığı bir mahfil hâline gelmişdi.Babanzâde Ahmed Naim Bey ve Ferid Kam oradaki meclislere,sohbetlere katılmış âlimlerdendir.Ayaacı İbrahim tatlılar,yemişler ikram ederdi,ve gaayet güzel çay demlerdi.İbrahimin yanında barındırdığı üç genc uşağı vardı,16-19 yaşlar arasındaki o uşakların biri boşnak,biri Erzincanlı,biri de kıptı idi.Aşağıdaki kıt'alar o han odası için yazılmışdır,kimindir,bilemiliyorum : İbrahimin demli çayı Tavşan kanı rengindedir Gör toplanan ehibbâyı Hepsi kafa dengindedir Sefînei aşkımıza Tayfa yazdık üç güzeli Kemend oldu aklımıza Perçemlerin çapkın teli Ayarlandı o üç kopuk Meclisin hoş havasına Ayaklarda gümüş topuk Derdimizin devâsına Haftada bir iki gece de içkili toplantılar olurdu.İçkili tolantılara gelenler de başda Neyzen Tevfik,o devrin gazetecilerinden İbnimevlâna Hüsnü Said ile Manisalı Said Âlî beylerdi.Kıbtı uşağı bir gece Neyzen Tevfik getirip kapulandırmışdı. Ayarcı İbrahim garib gencler hâmisi idi.Güzel sanatlara,edebiyata,felsefeye hevesli olan gencleri okumaya teşvik eder,fakir mekteblileri harçlık vererek,esvab ve ayakkabı alarak korur,daha daha gariblerini de üçüne beşine bir oda tutarak barındırırdı.Kendisi de vecizeler şeklinde ve takma isimlerle devrin edebî mecmualarına yazılar yazardı.Aşağıdaki satırlar “Melâmî” imzası ile yazıdığı “Cemâl” başlıklı bir yazısındandır : “Cemâl,iffetle birlikde kiymettir.Muhabbetli yürekler onu her yerde bulur, pelâspâre içinde bile.Her göze başka şekilde görünür.Bir aynadır,bakan gözler sâhibindeki ruh letâfetini görür?..”. Ölüm tarihini tesbit edemedim,1922 de hayatda idi. Münir Süleyman ÇAPANOĞLU