Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Îsa (Kahveci) maddesi
ÎSA (Kahveci) – Eminönüde Yeni Camiin arkasında, bir hâneberduşları tekkesi olan ve yakın geçmişin büyük şöhretlerinden Kuşbazlar Kahvehânesini kurup işletmiş bir adam (B.: İsa'nın Kahvehânesi) ; aslı Üsküblü idi; Balkan Harbi muhâcirlerindendi. Orta boylu,tıknaz, sarışın, yeşile çalan mâvi gözlü, başını ustura ile kazıtır, sakalı matruş, burma bıyıklı, gaayet cesur, çok kurnaz, bir ad ve câhil mahbub dost bir adamdı. Kimsesiz çocukları ve düşkün gencleri korur, onlara kesesini cömerdce açar, tekke hâline getirdiği kahvehânesinde yatırıp barındırır, muhakkak ki haytaların bazîcesi olmakdan korur, münasib bir işe yerleştirir, ve o hallerinden ötürü de mahbubdost bilinirdi,ve o çocuklar ve gencler tarafından “ Îsa Baba ” diye anılırdı.Akşamcılığı vardı,kahve ocağının yanında her akşam mutlakaa demlenirdi, sâkiliğini de Topuklu Süleyman adındaki şıkırdım çırağı yapardı.Bahriye Gedikli Mektebinden kovulmuş bir genc idi.
Aba potur ve ceket giyer ve ceketin altına da omuzdan ilikli bir yelek giyerdi. Yeleğin göğsünün sol tarafını, omuz başından sarkıtılmış üç katlı bir gümüş bir saat kordonu doldururdu.
Ölüm tarihi tesbit edilemedi, 1926-1930 arasında olacakdır.
Îsânın Kahvehânesi – İstanbulda bir hemzerinin açılıp işletilmesi açılıp işletilmesi artık imkân dışında bir kahvehânedir. A...
⇓ Devamını okuyunuz...
ÎSA (Kahveci) – Eminönüde Yeni Camiin arkasında, bir hâneberduşları tekkesi olan ve yakın geçmişin büyük şöhretlerinden Kuşbazlar Kahvehânesini kurup işletmiş bir adam (B.: İsa'nın Kahvehânesi) ; aslı Üsküblü idi; Balkan Harbi muhâcirlerindendi. Orta boylu,tıknaz, sarışın, yeşile çalan mâvi gözlü, başını ustura ile kazıtır, sakalı matruş, burma bıyıklı, gaayet cesur, çok kurnaz, bir ad ve câhil mahbub dost bir adamdı. Kimsesiz çocukları ve düşkün gencleri korur, onlara kesesini cömerdce açar, tekke hâline getirdiği kahvehânesinde yatırıp barındırır, muhakkak ki haytaların bazîcesi olmakdan korur, münasib bir işe yerleştirir, ve o hallerinden ötürü de mahbubdost bilinirdi,ve o çocuklar ve gencler tarafından “ Îsa Baba ” diye anılırdı.Akşamcılığı vardı,kahve ocağının yanında her akşam mutlakaa demlenirdi, sâkiliğini de Topuklu Süleyman adındaki şıkırdım çırağı yapardı.Bahriye Gedikli Mektebinden kovulmuş bir genc idi.
Aba potur ve ceket giyer ve ceketin altına da omuzdan ilikli bir yelek giyerdi. Yeleğin göğsünün sol tarafını, omuz başından sarkıtılmış üç katlı bir gümüş bir saat kordonu doldururdu.
Ölüm tarihi tesbit edilemedi, 1926-1930 arasında olacakdır.
Îsânın Kahvehânesi – İstanbulda bir hemzerinin açılıp işletilmesi açılıp işletilmesi artık imkân dışında bir kahvehânedir. Adı kahvehâne, aslında bir hâneberduşlar tekkesi, haşerat yatağı, kumarhâne idi.
Emönünde Yeni Camiin arkasında, şimdi sözde bir park, halk bağçesi olan yerde idi. 1943 de önce orası, ahşab baraka dükkânlardan kurulmuş bir çarşı idi. Çoğu kuşçu dükkânları olduğundan adı “ Çarşısı ” idi ; Îsa'nın Kahvehânesi çarşının tam ortasında olup ona da “ Kuşbazlar Kahvehânesi ” denilirdi.
Aslı Üsküblü olan İsâ bu kahvehâneyi mütâreke yılları içinde, 1918-1919 arasında açmışdı, en parlak devri beş yıl, 1924 senesine kadar sürmüşdür (B.: İsa, Kahveci).
Kapudan girilince içeriye doğru derinlemesine büyüyen bir yerdi. Üç kısımdan mürekkebdi. Zemini maltataşı döşenmiş birinci kısım, gündüzleri, emsâli arasında büyükce denilecek alelâde bir kahvahâne idi; etrâfı fırdolayı tahta peyke, peykelerin üstü muşamba kaplıydı. Sekiz kadar masasını etraflarında da âdi tahta iskemleler vardı. Duvarlarda Avrupa baskısı, çerçevelenmiş, camlanmış bir kaç resim asılı idi.
Dış kapudan girilince sağa rastlayan kahve ocağının yanındaki bir kapudan biri küçük biri büyük iki odaya geçilirdi Küçük oda kahveci İsâ'nın halvethânesi idi. Yârânı ile burada işret ederdi. Ucuz aşk ve muhabbetlerinin oynaşlarını da burada âguuşa çekerdi. Büyük oda bitirim yeri, kumarhâne idi, gece faaliyete geçerdi. Eşyâsı ortaya serilmiş büyük bir battâniyeden ibâretti, kumarbazlar bunun etrafına diz çöküp, bağdaş kurub oturur, dizilirlerdi, ve yalnız barbud zarı atılırdı. Bu odada İstanbul'un en namlı serserileri ile tanınmış tüccarları, mirasyedileri omuz omuza, dizdize, burun buruna otururdu, sınıf, kıyâfet, yaş gözetilmezdi; ortalık iyice karardıkdan sonra toplanılır, kumar, şafak vaktine, tramvayların ilk çan seslerine kadar sürerdi. İsâ kumardan mano alırdı, ve bu parayı kumarhânesini türlü yollardan koruyan ortakları ile paylaşırdı.
Geceleri dış salon, asıl kahvehâne, hâneberduşlara koğuş olurdu. Kimsesiz pırpırı oğlanlar, yersiz gencler, serseri ihtiyarlar, hemen hepsi yalın ayaklı, yarı çıplak, beş kuruş karşılığında, yatak değil, yâ peykelerin muşambası üstünde, yahud yere serilen hasırda vücudlarını uzatabilecek bir yer bulurlardı. Balık istifi hâlinde, koyun koyuna serilirlerdi. İsâ pek acıdıklarından, bilhassa çocuklardan para almazdı.
İsâ'nın Kahvehânesinde kumarda bile hırsızlık, alacak ve borç, esrar, çocuk, kıskançlık yüzünden ayda bir iki defâ büyük kavgalar olurdu ve her kavga, müşterilerinin üzerinde tam bir otoriteye sâhib olan İsâ'nın müdahalesi ile önlenirdi.
İstanbul polisi itlik, bıçkınlık yolunda işlenmiş cinâyetlerden veyâ büyük hırsızlıklardan sonra ilk baş vurulacak yerlerden biri olarak İsâ'nın Kahvehânesini bilirdi. Aranılan şerir ekseriyâ oraya gider, sığınır, dostca karşılanır, bir kaç gün barınır, daha emin bir yere kaçırılması imkânları hazırlandığı anda, gûyâ düşmanlarının ihbarı ile yakalanırdı. Aslında isetek muhbir İsâ'nın gözde şıkırdımlarından “Topuklu” lakabı ile Süleyman adında bir delikanlı idi. 1923 – 1924 arasında 18 yaşlarında, Bahriye Gedikli Mektebinden kovulmuş, nârin yapılı, esmer ve esmerin dilberi bir kopukdu, tâlimâtını İsâ'dan alır, işini de kimseye sezdirmeden pek ustalıkla yapardı.
Kahvehânede gece yatanların hepsi ve kumarbazların da büyük ekseriyeti argo konuşurdu. İstanbul'un pırpırılar argosunda “Ağabeyciğim” karşılığı “Abiş” denilir, bu isim zamanımızın aynı boydan insanları ağzında değişmiş, “Abisi” olmuşdur. O zamanlar “Abiş” lakabı ile meşhur Rahmi adında bir adam vardı, sayılı esrar kaçakcılarındandı, kahvehânenin müdâvimleri Abiş'in müşterileriydi.
Bu kahvehâneye zaman zaman düşenlerden biri de büyük san'atkâr Neyzen Tevfik olmuşdur. İsâ, Neyzene karşı derin bir hürmetle bağlıydı, onun için kahvehânenin dış salonunun dip köşesinde merdivenle çıkılır bir şirvan, balkon yaptırmışdı ve şirvana, yine onun için bir döşek serilmişdi. Buraya Neyzenden başkası ve geldiği geceler hizmet için yanına aldığı bir çocukdan başkası çıkamazdı. Kahvehânenin gece misâfirleri arasında üstâdın adı “Neyzen Baba” idi. Neyzen Tevfik İsâ'nın kahvehânesinde geçen günlerini şöyle anlatmışdır:
“Orada efsânevi bir hayat sürerdim, bir imparatordum. Pelâspârelere bürünmüş o yarı çıplak insanlara ney üflediğim zaman, yüreklerini bir mıknâtıs gibi çekip topladığımı duyardım. Şişesi daima isli bir tavan lâmbasının (gaz lâmbası) aba juro benim şirvanı esrârengiz bir karanlık içinde bırakırdı, ney üflerken, hizmetime bakan Yakub adındaki bir pırpırı oğlanın gözlerinde, o karanlık içinde gözlerinde pırıl pırıl parlayan göz yaşlarını zaman zaman hatırlarım, hatırladıkça da ağları?..”
Kahvehânenin itibarlı müdâvimlerinden biri de Kör İzzet idi (B.: İzzet, Kör).
Bibl.: Neyzen Tevfik, Not ; M.S.Çapanoğlu, Not.
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
I14A002
Tema
Kişi
Konular
Îsa (Kahveci), Îsa (Coffeemaker), Kahveci Îsa, Coffeemaker Îsa, Eminönü, Yeni Camii, Yeni Mosque, New Mosque, Kuşbazlar Kahvehanesi, Kuşbazlar Coffeehouse, Îsa'nın Kahvehanesi, Îsa's Coffeehouse, Balkan Harbi, Balkan War, Îsa Baba, Topuklu Süleyman, Bahriye Gedikli Mektebi, Bahriye Gedikli School, Haneberduş, Vagabond, Kumar, Gambling, Tevfik (Neyzen), Neyzen Tevfik, Kör İzzet, Münir Süleyman Çapanoğlu
Tür
Belge
Biçim
Baskı, El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi İsa-İslâm bölümü için hazırlanmış metin
Not
Kâğıt üzerine tükenmez kalem. Baskı notları belirtilmiştir. Belgeye gazete kupürleri yapıştırılmıştır.
Bakınız Notu
Îsa'nın Kahvehânesi; Îsa (Kahveci); İzzet (Kör)
Bibliyografya Notu
Neyzen Tevfik, Not; M. S. Çapanoğlu, Not
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.