S13079

Kişi

Seyyid Ağa, Seyyit Ağa, Çapkın Seyyid Ağa, Çapkın Seyyit Ağa, Kethüdazâde Mehmed Arif Efendi, Kethüdazâde Menâkıbı, Ayaklı Kütübhane, Ayaklı Kütüphane, Walking Library, Ulema, Scholar, Hamdi Efendi, Gazel, Lyric poem, Mecnun

Belge

El yazısı

Osmanlı Türkçesi

Açık erişim

Kadir Has Üniversitesi

Kâğıt üzerine mürekkep

Çapkın Seyyid Ağa Geçen asrın şöhretli mu’allimlerinden ve Rum-ili kadı’askeri pâyeli seçkin ‘ulâmâsından geniş kültür sahibi “ayaklı kütübhâne”lerinden Kethüdâzâde Mehmed ‘Ârif Efendi’nin sevgili uşağı ve oğlanı; ömrü boyunca evlenmemiş efendi hazretlerinin yanına 13 yaşında iken girmiş ve Efendisi ölünceye kadar on sene hidemtinde bulunmuşdu. Büyüdükçe, serpildikçe güzelleşmiş, müşekkil elli ayağı ve dilber yüz nakşî ile büyük adamın gönül tahtının sultanı olmuşdur. Sevgi ile şımarmamış edeb ve terbiyesini ga’ib etmemiş giceleri koynuna girdiği Ârif Efendi’nin dürlü dürlü cilveli oğlanı, gündüzleri o Ârif Efendi’nin karşısında haddini bilen uşağı olmuşdu. Lakabı, kendisinden bahs etdikçe Ârif Efendi’nin dâ’imâ “benim çapkın” demesinden kalmışdı. Kethüdâzâde ‘ilmi ve fazlı kadar nüktedânlığı ve zarafeti ile de meşhûr, ağzından yüzlerce fıkra derlenmiş ve “Kethüdâzâde Menâkıbı” adıyla bir kitâb olmuşdur. Ayrıca mahbûb-dostluğu da biliniyordu, daha doğrusu güzel oğlanlara karşı duyduğu za’afı gizlemeye tenezzül etmezdi. Birgün Ser-‘asker Hızır Paşa’yı ziyârete gitmişdi, Paşa’nın yanında çok güzel bir genç vardı. Paşa: - Hocam efendim, şu güzel çocuğa iltifât et, bir öp!.. demişdi. Efendi’de: - Aman efendim.. Güzeller durub dururken, verilen özenle, emirle öpülmez, insanın içinden gelmeli.. Şu dilber genci öpmek isteğini duyaydım, bir bahâne, yol bulur, siz öp demeden öperdim.. demişdi. Bir gün de komşusu Seyyid içün: - Hoca efendi.. Seyyid bir çapkın oğlan.. Siz gitdikden sonra bütün gün köy içinde rum çocukları ile oynayor.. Onun yerine bir sofî u’şâk alsanız.. deyince Efendi: - Yok.. Yok.. Bana da çapkın lâzım.. Sofî u’şâk tutayım çağırırım namazda, çağırırım namazda, aratırım mescidde.. Ya benim işimi kim görecek.. Çağırdım gelmedi, aradım bulamadım mı meydana çıkınca atıyorum tokadı.. demiş. ‘ Ârif Efendi’nin sonradan tecennün etmiş Hamdi Efendi adında bir kardeşi vardı, ağabeyinin uşağı Seyyid’i severdi ve sırf oğlanı görmek için sık sık Mehmed Ârif Efendi’nin evine gelirdi. Bir gün Seyyid’i öpöüş, oğlanın da serkeşliği tutmuş, Hamdi Efendi’ye bir tokat atmış. Hamdi Efendi’nin Seyyid’e karşı olan ‘aşk ile tecennün etdiği ve şu güzel gazeli mecnûn iken Seyyid için yazdığı söylenir: Kûyi yâre şitâb var dilde Yine bîr ıztırâb var dilde Nüshası varidât-ı hikmettir Şerh olunmaz kitâb var dilde Kâse-i dil nola şikest olsa b-ı tiğ-i itâb var dilde Bir beyâban-ı bî-nihayettir Nice yer yer serâb var dilde Hamdiyâ şahî mülket-i hüsne Heves-i intisab var dilde

İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.