Münir Süleyman Çapanoğlu

SS8051

Folklor

Şemsiye, Umbrella, Şemsiyeciler, Umbrella sellers, Mehmed Celal, Gündelik yaşam, Daily life

Belge

El yazısı

Türkçe, Osmanlı Türkçesi

Açık erişim

Kadir Has Üniversitesi

Kâğıt üzerine mürekkep ve kurşun kalem

şemsiye, şemsiyeciler – Bir zamanlar İstanbul’da şemsiye kullanmayan pek nâdirdi. Hele kâdınların şemsiye kullanmaları eskimeyen bir moda olmuşdu. Kâdınlar, şemsiyeyi modaya uymak, yağmur ve güneşden kendilerini korumak kayık [...] başka bir de silâh gibi kullanırlardı. Yolda giderken lâf atan, çimdikleyen, elleriyle münâsebetsizliklerde bulunan bir tâkım hayâsız insânlara şemsiye ile mukâbele ederler, şemsiyelerini kafalarında kırarlardı. «Şemsiye, şemsiyeye geldi» sözü kadınların aralarında yapdıkları kavgalarda kullanılan bir ta’bîrdi. O yıllarda, İstanbul’da şemsiye hırsızları da çokdu. Bunların fa’âliyet sahaları vapurlar, birahâneler ve kırâ’athânelerdi. Bu işi meslek (!) edinenler doğrudan doğruya şemsiyeleri çalmazlardı. Vapurda, şemsiyesi yeni bir yolcunun yanına oturarak, kendilerinin eski, kırık, yamalı şemsiyeleri ile değişdirirlerdi. Gazino, birâhâne ve bunlara benzer yerlerde (vestiyer) olmadığı için müşteriler, şemsiyelerini duvarlardaki çengellere asarlardı. Açık gözlü, kendilerinin yırtık, demirleri çarpılmış şemsiyelerini bunların yanlarına asarlar, bir yanlışlığa getirerek iyicesinden birini alub şavuşurlardı. Mübadele etmeden «kalk gidelim!» edenlerde çokdu. Şemsiye hakkında bir çok beyitler, şi’irler ve vecîzeler söylenmişdir. En güzel şudur: «Şemsiye, iyi gün dostu gibidir; ona muhtac olduğunuz zeman yanınızda bulunmaz» Hocam şâ’ir Mehmed Celâl, şemsiye hakkında şunları yazıyor: «güneş ve yağmurdan muhafaza için kullanılır. Penbeleri gelincik beyazları çiçeklerine, beyazları kelebeklere benzerler. Penbelerinden süzülen al ziyâ, güzel yüzleri bir verd-i ateşine benzetir. Güzel eller arasında kanadlarını açar; rüzgara karşı mütemâyil bir kuş gibidir. Ateşli nefeslerin harâretine ma’rûzdur. Ol [...] elinde gûyâ şemsiyesi verd-i âla benzer.» Münîr Süleymân Çapanoğlu

İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.