SS8030

Kişi

Şemsi Han, Şemsi Khan, Şemsi Han (İranlı), Şemsi Khan (Iranian), Rumelihisarı, Rumeli Hisarı, Rumelian Fortress, Esir, Prisoner, Casus, Spy, Firar, Kaçış, İdam, Execution, Subaşı Ağası, Asesbaşı Ağası, Şemsi Han, Yedikule Zindanı, Yedikule Dungeon, Receb Paşa, Receb Pasha, Receb Paşa (Sadaret Kaymakamı), Receb Pasha (Acting Grand Vizier), Hüsrev Paşa (Sadrazam), Hüsrev Pasha (Grand Vizier), Sefer Paşa (Kars Valisi), Sefer Pasha (Governor of Kars), Osmanlı-İran Savaşları, Ottoman-Iranian Wars, Kasrişirin Mu'ahedesi, Kasr-ı Şirin Antlaşması, Treaty of Kasr-ı Şirin, Qasr-i Shirin Treaty

Belge

El yazısı

Türkçe, Osmanlı Türkçesi

Açık erişim

Kadir Has Üniversitesi

Kâğıt üzerine mürekkep

On yedinci ‘asır ortalarına doğru, 1629-1630 (H. 1309)’da, bir ara adı İstanbul’da dillere destân olmuş İrânlı bir cezâlıdır. O devirde İran ile yapılan uzun ve kanlı harbin içinde Kars Vâlisi Sefer Paşa’nın eline esir düşmüş, ve Türkiye Türk ordusu serdarı Sadr-ı â’zam Hüsrev Paşa tarafından İstanbul’a getirilerek Rûm-İli Hisârı’nda habs olunmuşdı., nafaka ve levâzımı da, sonradan kendisinden alınacak diyete ‘ilâve edilmek üzere mîrîden ta’yîn edilmişdi. Hisâra Şemsî Hânın yiyecek ve şerâbını getiren adam, aslında bir Ermeni dönmesi câsûs imiş, bir seferinde şerâb vârillerinden birinin içine bir ip merdiven ile, kaçmağa hidmet edecek sâ’ir âletleri yerleşdirmiş, Şemsî Hân’ı karşıya atacak bir kayık, Anadolu yakâsında da atlar hazırlanmış. Devrin târîhçilerinin ta’rîfine göre Şemsî Hân, sakallı traşlı, pos bıyıklı ve bıyıklarını karaya boyar, kızıl benizli bir adam imiş, mahbûfanede mahbûshânede gömgüne göğsüne kadar sakal bırakmış, bıyıklarını da boyamamış, ak sakallı tanınmaz bir adam olmuş. (1 Zi’l-hicce) 12 Hazîrân gicesi, altı nefer adamı ile habs idildikleri kûlenin pencere demirlerini kesmişler, ip merdiveni bağlayıb aşağı inmişler, Ermeni dönmesi casûsla buluşub Anadolu yakasına geçmişler. Ertesi gün bu firâr vakı’asını haber alan İstanbul’daki Sadâret Kâ’im-makâmı Receb Paşa, gâyet şiddetli emirlerle ‘AsesAsesbaşı ve Sübaşı ağaları ta’kîbe me’mûr etmiş, Şemsî Hân’ın üzeri karalanmış okunmuyor geçmesi gereken yerlere ılgar ile adamlar çıkarmışdı; biri tarafından, yem ve yiyecek tedâriki içün bir köye uğrayan Ermeni câsûsu dönmeyi haber almış olan köylü tarafından tanınmış, taşa tutularak kolu kırılmış ve yakalanmış, onun delâleti ile de Şemsî Hân ve adamları tutulmuşdı. Receb Paşa, huzuruna çıkarılan üzeri çizilmiş okunmuyor kendisine niçin kaçdığını sorduğunda Şemsî Han: «Biz tutsağız, bize düşen kaçmak, size düşen arayıb bulmakdır» dimişdi; bu sefer Yedikule zindanını ve bu sefer Yedikule Zindânı’na gönderilmişdi. Ermeni casûsa gelince, Rum-ili Hisârı’nda Şemsî Hân ile adamlarının kaçdığı pencerede asılarak i’dâm olundu. Şemsî Hân, İrân ile Kasrişirin sulh mu’âhedesinin imzâsından sonra, İrândaki Türk esîrleri ile mübâdele edilmişdir.

İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.