Y2007

Kişi

Yahya (Çorabsız Tatar), Çorabsız Tatar Yahya, Çorapsız Tatar Yahya, Göçmen, Migrant, Immigrant, Kırım, Crimea, Ayakkabı boyacısı, Shoe polisher, Haliç, Golden Horn, Çeşmemeydanı, Çeşme Meydanı, Çeşme Square, Yüzücüler (Usta), Swimmers (Expert), Beylerbeyi, Kağıthane, Üsküdar, Birinci Dünya Savaşı, World War I, Çanakkale Muharebeleri, Gallipoli Campaign, Şehitler, Martyrs, Yalı, Mansion, Yelpaze, Hand-held fans, Bayezid, Beyazıt, Kadınlar (Kibar hanımefendiler), Women (Dames), Çeşme Meydanı Gezi Notları, Çeşme Square Field Notes

Belge

El yazısı

Türkçe, Osmanlı Türkçesi

Açık erişim

Kadir Has Üniversitesi

İstanbul Ansiklopedisi Yah bölümü için yazılmış metin

Kâğıt üzerine mürekkep

Çeşmemeydanı gezinti notları

Büyük şehrin Haliç boyu halk şöhretlerinden bir kundura boyacısı; Doksan Üç Rumeli bozgununda İstanbul’a gelib yerleşmiş aslı Kırımlı bir ailenin oğlu olarak 1894 de İstanbul’da Çeşmemeydanı’nda doğdu; ebeveynini küçük yaşında gâ’ib ederek çocukluğu derin bir sefalet içinde geçti; henüz dokuz on yaşlarında iken, bir hayır sâhibinin yaptırdığı sandık sayaseinde kundura boyacılığı ile iş hayatına atıldı. İlk gençliğinde, levend ve cevval yapısı ve harikulade dilîr simâsıyla semtinde bir şöhret oldu. Eşsiz bir yüzücü idi; daha çocuk iken Haliç’de demirli duran donanma-yı hümâyun gemilerinin bir tarafından dalar, öbür tarafından çıkardı. On altı, on yedi yaşlarında iken, bir Kâğıdhâne dönüşünde yanlarından geçen bir kayıkda kibar bir hanımefendi gâyet kıymetli bir yelpazesini denize düşürürü, Tatar Yahya soyunarak suya dalar. Fakat epey bir zaman beklendiği halde çıkmaz, ayakdaşlarından biri “Tatar yelpazeyi almış, dipten kaçmıştır, biz de savuşalım!” der ise de Çeşmemeydanlı tulumbacılardan Sarı Ali: “Yahya namuslu çocukdur, başına bir kaza gelmesin!é diye soyunur ve denize atlar, bir müddet sonra Yahya’yı yarı ölü yukarı çıkarır, meğer delikanlı, yepazeyi denizin dibi sazlık imiş, delikanlı sazların arasına gömülmüş yelpazeyi bulmuş, fakat kendi bacakları sazlara dolanmış, bir elinde yelpaze, tek eli ile bacaklarını kurtaramamış, bu arada bir hayli su yutmuş... Vakay heyecan ile ta’kîb eden kibar hanımefendi ölümden kurtarılan genci hemen kendi sandalına alıb Üsküdar ile Beylerbeyi arasında bulunan yalısına götürmüş; Yahya altı ay orada hasta yatmış... İyileşib semtine dönerken de bir çamaşır ve urba ile on altun bahşiş vermişler. Yahya kundurasını yalın ayak giyerken: - Çorabınız şurada! demişler de delikanlı da: -Gördüm... Ömrümde çorab giymiş değilim, ayaklarım şimdiden sonra da alışmasın! . cevabını vermiş. Arkadaşlarına: “bir evlâd gibi bakdılar.... Hiç salmayacaklardı ben razı olduk kalmadım.. Sık sık bekleriz dediler.. Bir gün Beyefendiye Bayezid’de rastladım.. Beni sandık başında görür görmez tanıdı, yerin dibine geçtim.. Bayramda bekledik, pohçaki hazırlattık. Niye gelmediniz Yahya Efendi oğlum! dedi. Cevab veremedim. Çıkardı bir altun verdi” diye anlatırmış. Çorabsız Tatar Yahya Birinci Cihan Harbinde askere alınmış ve henüz yirmi bir yaşında iken Çanakkale Muharebelerinden birinde şehid olmuştur. (1947) Ali Sa** Bibl.: Çeşmemeydanı Gezinti notları

1947

İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.