YUSUF PAŞA (Koca) – Onsekizinci Yüzyıl sadırazamlarından ;aslı gürcü idi, İstanbula çocuk yaşında getirilmiş,1745-1750 arasında Tersânede liman reisi olan Hasan Kaptan adında birine köle olarak satılmışdı.Vücud yapısı ile ve yüza çizgileriyle çok güzeldi,hizmetindeki gayreti ve itâati ile de Hasan Kaptanın aşırı muhabbetini kazandı.Mürâhik bir genc iken azad edildiği halde kaptanının hizmetini bırakmadı,onun ölümüne kadar uşaklığına devam etti. Hasan Kaptanın ölümünden sonra Kasımpaşada Zincirlikuyu semtinde bir ayak takımı kahvehânesi açdı ve kış mevsimlerinde bir bekâr uşağı hayatı sürerek kahvehâ- rındı,bir yandan da Donanma Esnafı arasına yazıldı,deniz seferi mevsimlerinde donanma ile sefere çıkarak,topladığı sermâye ile ticârete başladı.Riyâle kaptanı Güecü Yusufu yakından tanımış ve sevmiş olan Cezâyirmi Gazi Hasan Paşa ,ticâretini geliştirmesi için ona ayrıca sermâye verdi, Gazi Hasan Paşa 1178(1764-1765) kaptanpaşa olunca Gürcü Yusufu önce kendisine haznedar,sonra da kapukâhyası yapdı ; o vesîle ile saraya gidip geldikçe hazîne vekili Osman Ağa ile yakın bir dostluk kurdu ve onun himmetiyle 1199(1784-1785) da kendisine vezirlik rütbesi ve ve Mora Muhassilliği verildi. 23 rebiülevvel 1200 (24 ocak 1786) bir salı günü Şâhin Ali Paşanın azli ile sadırâzım oldu (Birinci Abdül...

YUSUF PAŞA (Koca) – Onsekizinci Yüzyıl sadırazamlarından ;aslı gürcü idi, İstanbula çocuk yaşında getirilmiş,1745-1750 arasında Tersânede liman reisi olan Hasan Kaptan adında birine köle olarak satılmışdı.Vücud yapısı ile ve yüza çizgileriyle çok güzeldi,hizmetindeki gayreti ve itâati ile de Hasan Kaptanın aşırı muhabbetini kazandı.Mürâhik bir genc iken azad edildiği halde kaptanının hizmetini bırakmadı,onun ölümüne kadar uşaklığına devam etti. Hasan Kaptanın ölümünden sonra Kasımpaşada Zincirlikuyu semtinde bir ayak takımı kahvehânesi açdı ve kış mevsimlerinde bir bekâr uşağı hayatı sürerek kahvehâ- rındı,bir yandan da Donanma Esnafı arasına yazıldı,deniz seferi mevsimlerinde donanma ile sefere çıkarak,topladığı sermâye ile ticârete başladı.Riyâle kaptanı Güecü Yusufu yakından tanımış ve sevmiş olan Cezâyirmi Gazi Hasan Paşa ,ticâretini geliştirmesi için ona ayrıca sermâye verdi, Gazi Hasan Paşa 1178(1764-1765) kaptanpaşa olunca Gürcü Yusufu önce kendisine haznedar,sonra da kapukâhyası yapdı ; o vesîle ile saraya gidip geldikçe hazîne vekili Osman Ağa ile yakın bir dostluk kurdu ve onun himmetiyle 1199(1784-1785) da kendisine vezirlik rütbesi ve ve Mora Muhassilliği verildi. 23 rebiülevvel 1200 (24 ocak 1786) bir salı günü Şâhin Ali Paşanın azli ile sadırâzım oldu (Birinci Abdülhamid devri) ve bu ilk sadırazamlığı 3 yıl,4 ay ,14 gün sürdü.Bu ilk sadaretinin en mühim malaya olayı,1201 şevvalinde (ağustos 1787) Rusyaya karşı harb açılmasıdır.Harb birden genişledi,Avusturya Türkiyeye,İsveç de Rusyaya harb ilân ettiler.Yusuf Paşa şaşırdı.Avusturyalılara karşı Şebeş mevkiinde bir zafer kazanıldı,imparator Birinci İkinci Joseph esirdüşmekden güçlükle kurtuldu,fakat ruslar Özü Kalesini aldılır ve esir edilen bütün türkleri,mâsum halkı kılıçdan geçirme vahşetini gösterdiler,serdardan gelen bir mektub kendisine okunur iken devrin pâdişahı Birinci Abdülhamide teessüründen felç geldi ve o darbenin tesiri ile öldü,yerine Üçüncü Sultan Selim pâdişah oldu. Yeni pâdişah,farbden sorunlu tuttuğu Koca Yusuf Paşayı ,tahta oturduğunun tezine azletti.Önce Vidin seraskeri,sonra Bosna vâlisi oldu,ve nihâyet ,27 cemâziyelevvel 1205 (27 şubat 1791) pazar günü ikinci defa sadırazam tayin edildi,bu sadâreti 1 sene,2 ay,5 gün sürdü.Bu ikinci sadırazamlığın başlıca olayları Ziştovi ve Rusya ile Yaş sulh anlaşmalarının yapılmasıdır. Sadâretden azlinden sonra Anapa muhafızı,1207 de (1792) Cidde vâlisi ve Medîne muhafızı oldu ve aynı yıl içinde orada eceliyle öldü. Hiç tahsil görmemişdi,hattâ okuma yazma bilmezdi.Yusuf Paşanın “Koca” lakabı, kendisinin de aralarından çıkıdğı ayak takımı ağzında,levendâne nümâyişlerinden ötürü “Koca Adam” gibi bir takdirden kalmış olacakdır,ne Mimar Sinan adına eklenen “Koca”,ne de Ragıb Paşanın adına eklenmiş “Koca” gibi bir büyüklük ifâde etmez. Müverrih Cevdet Paşa,Cavid Beyin Hadikatül Vüzerâ zeylinden naklederek şunları yazıyor : “ İrtikâblarından ve zulmünden bahsedilir.İkiyüz onyedi aded izâlei bikre muvaffak oldum dermiş.Mekke müverrihi Abdüşşekûr Efendi de,Koca Yusuf Paşanın Medînede öldüğü haberi Mekkeye geldiğinde herkesin memnun olduğunu yazar..”. Bibl.:İ.Hami Danişmend,Kronoloji ;Cevdet Tarihi,VII.