ESKİ TAKSİM BAHÇESİ – Bir vakitki Hünkârsuyu, Çırçırsuyu, Libade, Mama mesirelerindeki hanımlar yerleri gibi, kafeslerle bölünmüş tarafları yok, o vakitler. Sağda incaesaz, Arap çalgısı, solist Hamiyet, Tunuslu Flifla; solda Rum opereti, varyete, cambaz, caz; ortada sağa sola sokulup kafeslerin önünden içeriye göz dikmiş, kulak kabartmış, anafordan geçinen kuru kalabalık ta yo?.. Kışlanın şakak lâlesi (Panorama) gazinosundan ve Safiyenin oradan taşan billûr gibi heyheylerinden de eser aram?.. Cephede bir tek cümle kapısı. Girince, karşılıklı iki gişe ve içlerinde biletçi kart Rumlar. Kuruşu veren dalardı bahçey?.. O zamanlar -şimdide ayni ya- Beyoğlu tarafında iki Belediye bahçesi var: Biri bu, öbürü Tepebaşındak?.. Bir tanecik te İstanbul yakasında Sultanahmed meydanının önündek?.. Taksim ve Tepebaşı bahçelerinin mevsimleri ayrı. İlki baharlarda dolup boşalır, ikincisi yaz sıcaklarında mahşerleşir. Sultanahmedcağızdaki vakti, saati yok. Ötekiler gibi müşterileri de tabaka tabaka ve eşitli çeşitli değil. Bir siyakta ve hepsi de kalem mümeyyizleri, kâtipleri, aylıksız mülâzimler?.. Hava müsaitse ağaçların altında, değilse tahta salaşın içinde gelsin tavla, domino, iskambi?.. O zamanlar Taksim bahçesine girdin mi, bugün bir karış yeri bile değişmemiş olan ayni yol, etrafta ayni tar...

ESKİ TAKSİM BAHÇESİ – Bir vakitki Hünkârsuyu, Çırçırsuyu, Libade, Mama mesirelerindeki hanımlar yerleri gibi, kafeslerle bölünmüş tarafları yok, o vakitler. Sağda incaesaz, Arap çalgısı, solist Hamiyet, Tunuslu Flifla; solda Rum opereti, varyete, cambaz, caz; ortada sağa sola sokulup kafeslerin önünden içeriye göz dikmiş, kulak kabartmış, anafordan geçinen kuru kalabalık ta yo?.. Kışlanın şakak lâlesi (Panorama) gazinosundan ve Safiyenin oradan taşan billûr gibi heyheylerinden de eser aram?.. Cephede bir tek cümle kapısı. Girince, karşılıklı iki gişe ve içlerinde biletçi kart Rumlar. Kuruşu veren dalardı bahçey?.. O zamanlar -şimdide ayni ya- Beyoğlu tarafında iki Belediye bahçesi var: Biri bu, öbürü Tepebaşındak?.. Bir tanecik te İstanbul yakasında Sultanahmed meydanının önündek?.. Taksim ve Tepebaşı bahçelerinin mevsimleri ayrı. İlki baharlarda dolup boşalır, ikincisi yaz sıcaklarında mahşerleşir. Sultanahmedcağızdaki vakti, saati yok. Ötekiler gibi müşterileri de tabaka tabaka ve eşitli çeşitli değil. Bir siyakta ve hepsi de kalem mümeyyizleri, kâtipleri, aylıksız mülâzimler?.. Hava müsaitse ağaçların altında, değilse tahta salaşın içinde gelsin tavla, domino, iskambi?.. O zamanlar Taksim bahçesine girdin mi, bugün bir karış yeri bile değişmemiş olan ayni yol, etrafta ayni tarhlar, taflanlar, ağaçla?.. Her akşam, daha hava kararmağa başlamadan, dolan dolana: Paşa, beş, efendi, ecnebi kırması, tatlısu frengi, çorbacı, ahbar, bezirgân; madama, kokona, dudu, poliç?.. Bir hayli de gizli ev veya pansiyon sahipleri ve yosmalar?.. Pazar akşamları dersen öyle bir hurya ki meded Allah?.. Mağaza tezgâhtarları, komisyoncu yamakları, berber kalfaları; vandözler, modistralar, şapkacı çırağı kızlar veyan sokakların harcı âlem sermayeler?.. Ortaya tesadüf eden gazino binası aynile mevuddur.Sağdaki çalgıcılara mahsus değirmi sondurmada barido muzika çalardı. Repertuar operadan zinhar şaşmazdı: Gelsin Faust, gelsin Traviata, gelsin Ayd?.. Arada bir mandolinli, kitaralı Rum çalgısı peyda olur, sıtma görmemiş sesler İzmir manilerini öterler, baso ve kontralto perdeli gırtlaklar (Ya rumbi), (Panda murmurizes), (Pali metizmenos) türkülerini ayyuka çıkarırlardı. Bahçeye ilk girenlerin ortalığı bir boy devretmesi şart; fakat işi kuruşla savmak istiyenlerde de mutlaka sağdan sola doğru, opera nağmelerine ayak uydururcasına, gayet ağır ezgi, fıstıkî makam bir piyasa saatlerce dön babam dö?.. Bir duble bira veya bir filcan kahve getirtip maa garson çeyreği gözden çıkarmış olanların önlerinde 50 lik (kuruşluk değil ha, 50 paralık), kırmızı kâğıtlı bir sıra (Bohça) sigarası paketi ve ayak ayak üstüne atmışla?.. Masalarında, bahası gene ayni fiate, dondurma, limonata, şerbet olan madama ve kokonalar da sandalyelere kurulmuşlar. Yosma takımı köşebaşı, dönüm yeri, muzika köşkü bitişiği gibi en göze çarpacak taraflard?.. Hepsinin ayak altları fıstık, fındık, kabak çekirdeği kabuklarile pıtra?.. Malûma ya, o külhanilerin gradosu en yüksekleri bile, çöplenmeden duramaz. Ahbaplardan bir eski kurt, tramvayda, vapurda, şimendiferde yerde yemiş kabukları gördü mü (Buraya bir yosma oturmuş) derdi. Bahçenin denize karşı tarafına yerleşmek te bir badireydi. Öndeki bostanın ne kadar gübresi varsa, tınaslar gibi burunun dibind?.. Koku, koku; sinek, tatarcı?.. Sonra, gözü ileri dikmek te netamel?.. Bir tarihte, manzara âşığının biri dürbününü getirip karşılara bakarken hemen hafiyeler palas pandras götürmüşler. (Büyükçamlıca tepesindeki Yusuf İzzeddine işaret veriyor) diy?.. Nihayette, şimdi varyetelere mahsus olan kısım ve sahne yoktu. 100 numaralar olduğu gibi. Bugünden fazla olarak bir de nişan atma) barakası vardı ki işleten Ardaş hâlâ sağdır; Beyoğlunda seyyar emlâk tellâllığı ediyor. Bir tüfek doldurucubaşısı vardı ki çitlenbi?.. Taksim bahçesinin kerli ferli devamlıları çoktu. (Âdet budur, en sonra gelir bezme ekâbîr) fehvasınca akşam ezanı suları sökün ederler, etrafı bir boy dolaştıktan sonra yerlerine yerleşirlerdi. Bu simaların hemen hemen hepsi, hâlâ gözümün önünde: Şehremini Rıdvan paşa (Gazinodaki höcresine çekiliverir, en sevgili mezesi olan domates ve salatalık bulunmak şartile, dem çekerdi). Babıâli hukuk müşaviri Hakkı bey (Sadrıâzam Hakkı paşa; mutlaka birini bulup masasında boyuna fransızca tekellümde?.. Rüsumat mektupçusu Sırrı bey (sağa sola hiç bakmazken talebelerini mis gibi görür, selâmını asla esirgemezdi?.. Mekâtibi askeriye nazırı sanisi Rıza paşa (gözleri daim velfecri?.. Şûrayıdevlet âzasından Talib bey (sonra Basra mebusu olan?.. Deli Rıza paşa zade Ragıp bey (sakal ve endam güzelliği kralı?.. Memurini mülkiye komisyonu âzasından Dilber Zare efendi (Meşrutiyetten sonra âyan âzası olan?.. Hünkâr yaveri Çerkes Ahmed Şevket paşa ve biraderi Rıza paşa (Osmanlı ordusunun zabit nümuneleri olarak haftalık “Pöti Jurnal” gazetesinde renkli resimleri çıkmıştır?.. Hariciye mektupçu muavini Baki bey (Neşe ve neşat mucidi?.. Altınca dairei belediye sermühendisi Ferid bey (Mütekaidini askeriye cemiyeti reisi iken vefat eden Ali Ferid paşa?.. Evkaflı Kâzım bey (Aksaray güzeli ve Benli diye şöhretliydi?.. Resul zade Hüseyin Hüsnü bey (Askerî muharrirlerden, “Kamusu askerî” müellifi?.. Şimdide bahçenin müdavimi nazeninlere gelelim: Yeniçarşıdaki pansiyoncu madam Hanriyet ve el ulaklar?.. Nemseli Anna (Beyoğlunun en adlı, sanlı ve güzide dilberlerinden?.. Fırıncıyan hemşireler (şimdiki Sipahiocağının karşısına düşen, merdiveni balkona ulaşan evde otururlard?.. Arnavutköylü Polimniya (Sağmış, Pariste imiş?.. Kara Katina (Pirede büyük bir vapur kumpanyası sahibi bir milyonerin karısıymış?.. Çakır Filomeni (Sakızağacındaki “Şebek” sokağından Selâniğe kapağı attığını söylerler?.. Hususî muhabbet tellâllarından Karintinacı Corci, Adalı Lâzaridis, Artin Reşid de her halde bu dünyadan çekmişlerdir ayağ?..