TOPHÂNE – İstanbulun karşısında,Galata ile Kabataş arasında mrşhur semt;adını Osmanlı İmparatorluğu Tophânesinin,Tophânei Âmirenin burada kurulmuş olmasına nisbetle taşır,bâzı eski metinlerde,meselâ Evliya Çelebide Tophâne Kasabası diye kaydedilir.Onyedinci Yüzyılın büyük yazarı Evliya Çelebi (B.: Evliye Çelebi,Cild 10,sayfa 5419) şöyle anlatıyor : “Tophâne kadim zamanlarda bir ormandı,içinde bir manastır vardı ki Cihangir Camii o manastırın yerine yapılmışdır.Fatih Sultan Mehmed burada küçük bir tophâne yaptırdı,İkinci Sultan Bayazıd tophâneyi büyüttü,ama zamanımızdai Tophâne Koca Sultan Süleymanın binasıdır. “Bu şehrin şeriat tarafından hâkimi Galata Kadısının bir ayak naibidir,askerî hâkimi de Topcubaşı Ağadır.Deniz tarafının hâkimi Bostancıbaşı Ağadır.Ayrıca sübaşısıve esnafa hükmeder muhtesibi vardır(B.: İhtisab,Cild,sayfa ;Sübaşı, cild,sayfa ). Tophânede 70 islâm mahallesi,20 rum mahallesi,7 ermeni mahallesi,bir kaç da yahudi evi vardır.Kıbti ve frenk yokdur.Bumahnallelerdeki binalar herpsibağlı bağçeli konaklar,saraylar,yalılardır. “Tophâne halkı tüccar,manav,gemici ve topcudur.Karadeniz sâhilinde Sinop,Amasra,Ereğli,Bartın,Bafra,Samsun gibi şehirlerden gelmişlerdir.Gürcü ve Abazası da çokdur.Kibarı az,avamı çokdur ama maradeniz avamı Karadeniz yalısı halkından oldukları i...

TOPHÂNE – İstanbulun karşısında,Galata ile Kabataş arasında mrşhur semt;adını Osmanlı İmparatorluğu Tophânesinin,Tophânei Âmirenin burada kurulmuş olmasına nisbetle taşır,bâzı eski metinlerde,meselâ Evliya Çelebide Tophâne Kasabası diye kaydedilir.Onyedinci Yüzyılın büyük yazarı Evliya Çelebi (B.: Evliye Çelebi,Cild 10,sayfa 5419) şöyle anlatıyor : “Tophâne kadim zamanlarda bir ormandı,içinde bir manastır vardı ki Cihangir Camii o manastırın yerine yapılmışdır.Fatih Sultan Mehmed burada küçük bir tophâne yaptırdı,İkinci Sultan Bayazıd tophâneyi büyüttü,ama zamanımızdai Tophâne Koca Sultan Süleymanın binasıdır. “Bu şehrin şeriat tarafından hâkimi Galata Kadısının bir ayak naibidir,askerî hâkimi de Topcubaşı Ağadır.Deniz tarafının hâkimi Bostancıbaşı Ağadır.Ayrıca sübaşısıve esnafa hükmeder muhtesibi vardır(B.: İhtisab,Cild,sayfa ;Sübaşı, cild,sayfa ). Tophânede 70 islâm mahallesi,20 rum mahallesi,7 ermeni mahallesi,bir kaç da yahudi evi vardır.Kıbti ve frenk yokdur.Bumahnallelerdeki binalar herpsibağlı bağçeli konaklar,saraylar,yalılardır. “Tophâne halkı tüccar,manav,gemici ve topcudur.Karadeniz sâhilinde Sinop,Amasra,Ereğli,Bartın,Bafra,Samsun gibi şehirlerden gelmişlerdir.Gürcü ve Abazası da çokdur.Kibarı az,avamı çokdur ama maradeniz avamı Karadeniz yalısı halkından oldukları için kara zıbka giyerler.Kadınları yüzlerine kıl peçe koyarlar ve uzun ferâce giyer,gaayet müeddebdir.Halkının mahbub ve mahbubesi çokdur..”. Evliya Çelebi Tophânenin cami,mescid,tekke,hamam,çeşme ve mesirelerini de kaydediyor ;onlar sbu ansiklopedide yerleri gösterilerek ve Evliyâ Çelebi ile daha sonraki kaynakların notları da ilâve edilerek kendi idimleri ile kaydedilmişdir. Yina Evliya Çelebi Tophâneden bahsederken şunları söylüyor : “Tophâne Şehri ile yanındaki Fındıklı Kasabasında 800 dükkân vardır.Her aranan bulunur,hepsi ulu ağaçlar altındadır.Çeşidli meyva satılı mazarcı dükkânları vardır.Aşcılarının kebabı ve hoşafı meşhurdur.Sünger gibi göz göz pişmiş sonumun vardır ki Acem Şâhına hediye olarak götürülmüş,üç aylık yolda lezzetini asla kaybetmemişdir.Levendler için darı bozası da meşhurdur..” Yüz yıllar boyunca avamının çokluğu ilr tanınmış Tophâne zamanımızda da aynı havayı taşır.Hâneberduşları,haytaları meşhurdur,bir gencin tophaneye düşmesi adı derhal kötüye çıkarır (B.:ahvâli Tophâne Ahvâli ;Tophâneli Şarkısı).Bir meddah hikâyesinde de Tophâneden şöyle bahsediliyor :“Mahbu bi haddü aded,ammâ ekseri serkeşlikde bî meded ve uşşâkına gaddar olurlar velâkin onlarla işretgâhlarda olan âlemler ve türlü zevkû safâlar darbı meseldir.İstanbula başka diyarlardan bir kalender gelse yar tutmak için Tophâneye koşar..”. Geçen asır sonlarında çıkmış bir de meşhur semâi vardı : Aman Tophâneli Tophâneli, Top top kâküllü,kırma perçemli. Şu kıt’a da Enderunlu Fazıl Beyindir : Bak şu Tophâneye dilberlerle dopdoludur Kişi gördükde fitil alamaya hiç kaabil mi Âteşi aşkla bârut gibi hep tutuşur Yalnız falya veren dilberine Fazıl mı Şu beyitin şâirini tesbit edemedik : Cihan içre eger bir kerre ol tophâneli şuhun Dodağın emse âşık bal yemez tâ ömrü olunca Şehrengiz yollu yazılmış “Hbannâmei Nevedâ” isimli risâlede Topcu civanları da Tophâne havası içinde görülmüş,bıçkınlıkdan kinâye topuk vurduklarından, ve daltabanlıklarından bahsedilmişdir : Topcu Civan Tophânenin dilberi Top top kesmiş kâkülleri berberi Gözler ateş saçar gelse gazaba Gülle topuk vursa ditrer kasaba Tahtı dile câlis oldu dal taban Yüz bin pâre topla ol şâhı hûban