Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Gülnuş Sultan (Rebia Emetullah) article
GÜLNUŞ SULTAN (Rebia Emetullah) – Dördüncü Sultan Mehmedin baş hasekisi,en makbul ve sevgili zevcesi ,İkinci Sultan Mustafa ile Üçüncü Sultan Ahmedin anası ; Haseki Sultan ve Vâlide Sultan olarak osmanlı sarayında en uzun saltanat sürmüş bir kadın,tarihimizde sultanlık şerefini çok titiz dikkatle korumuş bir sîmâ ; aslı Giridli, Resmoludur, bir rum kazıdır ; Venediklilerle yapılan Girid Cenginin kanlı yolları içinde, Girid Serdâne Deli Hüseyin Paşanın 1646 da Resme kalesi ve şehrini fethinden sonra yirmi kadar küçük kız arasında İstanbul sarayına gönderilmişti; 3-4 yaşlarında bir sabî idi. Dördüncü Sultan Mehmed 1648 de 7 yaşında iken padişah oldu; 1650 de 9 yaşında iken sünnet edildi, 1651 de Resmola Gülnüş çocuk pâdişâhın halvethânesine kondu, kız 7-8 yaşlarında, oğlan 10 yaşında idi. Fakat iki küçük şey sevişmesini öyle mükemmel başardılar ki bu aşk hikâyesi, kırk yıl sürecek olan bir saltanatı göz kamaştıran bir şaşaa ve haşmetle doldurdu. Valde Turhan Sultanın, ihtiyar Köprülü Mehmet Paşanın, sonra oğlu büyük vezir Köprülüzade Fazıl Paşanın koruyucu kanatları altında sadece zevk ve safalarını düşündüler.
Gülnûş Sultanın zengin tuvaletinden, paha biçilmez esvaplarından bahsetmek can sıkacaktır. O murassa bir sultandı. Çılgın bir av meraklısı olan kocası, bazen 40 bin, 50 bin ...
⇓ Read more...
GÜLNUŞ SULTAN (Rebia Emetullah) – Dördüncü Sultan Mehmedin baş hasekisi,en makbul ve sevgili zevcesi ,İkinci Sultan Mustafa ile Üçüncü Sultan Ahmedin anası ; Haseki Sultan ve Vâlide Sultan olarak osmanlı sarayında en uzun saltanat sürmüş bir kadın,tarihimizde sultanlık şerefini çok titiz dikkatle korumuş bir sîmâ ; aslı Giridli, Resmoludur, bir rum kazıdır ; Venediklilerle yapılan Girid Cenginin kanlı yolları içinde, Girid Serdâne Deli Hüseyin Paşanın 1646 da Resme kalesi ve şehrini fethinden sonra yirmi kadar küçük kız arasında İstanbul sarayına gönderilmişti; 3-4 yaşlarında bir sabî idi. Dördüncü Sultan Mehmed 1648 de 7 yaşında iken padişah oldu; 1650 de 9 yaşında iken sünnet edildi, 1651 de Resmola Gülnüş çocuk pâdişâhın halvethânesine kondu, kız 7-8 yaşlarında, oğlan 10 yaşında idi. Fakat iki küçük şey sevişmesini öyle mükemmel başardılar ki bu aşk hikâyesi, kırk yıl sürecek olan bir saltanatı göz kamaştıran bir şaşaa ve haşmetle doldurdu. Valde Turhan Sultanın, ihtiyar Köprülü Mehmet Paşanın, sonra oğlu büyük vezir Köprülüzade Fazıl Paşanın koruyucu kanatları altında sadece zevk ve safalarını düşündüler.
Gülnûş Sultanın zengin tuvaletinden, paha biçilmez esvaplarından bahsetmek can sıkacaktır. O murassa bir sultandı. Çılgın bir av meraklısı olan kocası, bazen 40 bin, 50 bin kişiyle on beş gün, iki ay süren sürgün avlarına çıkardı. Gülnûşunu göremezse deliye dönerdi; o zamanlar, sevgili hasekisini de gümüş bir araba içinde peşi sıra dolaştırırdı. Bu meşhur araba, içinde yatak odası, sohbet odası ve hamamı bulunan âdeta bir seyyar köşktü. Dışı, tekerleklerine, dingillerine, oklarına varınca gümüş kaplamaydı. Bu gümüş levhalarda kuyumcu eliyle kabartma çiçekler yapılmış, yapraklara zümrütler, lâlelere, güllere yakutlar, sümbüllere lâpis lâzoliler gömülmüştü. Kubbesinin üstünde bir altın alem, alemin üstünde de elmaslı bir hilâl vardı.. Arabanın içinde, ahşap kısımlar gül ağacından, zeytin ağacından, tik ağacından yapılmış ve çivi yerine zümrüt ve yakut çakılmıştı.
Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşanın serdarlığındaki Nemçe seferinde Padişah da bulunmuş ve Gülnûş Sultanının gümüş arabasının içinde beraber götürmüştü. Harp kolay değildir. Yağmurla yağdı, yollar çamur deryası, batak kesildi; bir gün Haseki Sultanın arabası batağa saplandı. Arabanın çekilmesi için yedek bir at koşulması gerekmişti. Sadrazam Fazıl Ahmed Paşanın altında dünyanın en güzel atlarından biri vardı. Serdar yere indi ve o narin atı arabaya koşturttu:
— Haseki hazretlerinin arabasına ancak benim atım koşulabilir!.. dedi.
Gülnûş Sultan, azamet ve şevket devrinden sonra hayatın acısını da tattı. İkinci Viyana muhasarası bozgununun doğurduğu felâketler arasında 1687 de kocası tahtdan indirildi. Kendisini baş tacı eden adamın ıstıraplarına ortak oldu, onunla beraber bir odaya kapandı ve Dördüncü Sultan Mehmedin 1693 de ölümüne kadar, beş yıl bedbaht hükümdarı teselliye çalıştı.
Dördüncü Mehmedin bir de Afife Sultanı vardı. Bu kadın şairdi ve Mehmede deli gibi vurgundu. Sevdiğinin sevgilisi diye Gülnûşa son derece hürmet ederdi. İşte bu Afife Sultanın bu felâket yıllarına ait Dördüncü Sultan Mehmed ağzından yazılmış bir destanı vardır ; iki kıtasını nakledelim:
Hasekimin tâcın tahtın aldılar
Yüreğimi bölük bölük böldüler
Sultan Süleymana tahtımı verdelir
Bana hayf değil mi der Sultan Mehmed
*
Söyleyin Gülnûşa kareler bağlasun
Ah itdikçe çiğerimi dağlasun
Sultan Mehmed Şimşirlikte Ağlasun
Bana hayf değil mi der Sultan Mehmed..
Kocasının ölümünden iki sene sonra, 1695 de önce büyük oğlu İkinci Sultan Mustafanın, sonra 1703 de küçük oğlu Üçüncü Sultan Ahmedin pâdişahlıklarını gördü; yirmi iki sene de vâlide sultanlık yapdı ; 5 kasım 1715 de bir Salı gecesi Edirnede öldü; 1642-1643 arasında doğmuş olduğu tahmin edilir ise ölümünde yetmiş yaşının üstünde idi.
İkinci Sultan Mustafa Galatada, Üçüncü Sultan Ahmed de Üsküdarda anaları adına birer cami yapdırtmışlardı, her ikisi de “Yeni Vâlide Camii” adı ile anılır (B.: Mehmed IV; Mustafa II; Ahmed III, cild 1,sayfa 284; Galata Yenivâlide Camii, cild , sayfa ; Üsküdar Yenivâlide Camii).
İstanbula nakledilen mâni Üsküdardaki camiin yanındaki türbesine defnedildi. Cadde üzerinde, gaayet güzel tunç şekillerle çevrilmiş, mermer sütunlar üzerinde küçük bir kubbe ile örtülü bir açık türbedir.
Theme
Person
Contributor
Type
Clipping, Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
G9B030
Theme
Person
Subject
Gülnuş Sultan (Rebia Emetullah), Rebia Emetullah Gülnuş Sultan, Emetullah Rabia Gülnuş Sultan, Mehmed IV (Sultan), Mustafa II (Sultan), Ahmed III (Sultan), Haseki Sultan, Valide Sultan, Hüseyin Paşa (Girit Serdarı Deli), Valde Turhan Sultan, Mehmed Paşa (Köprülü), Köprülüzade Fazıl Paşa, Afife Sultan, Galata, Üsküdar, Yeni Valide Camii, Yeni Valide Mosque
Type
Clipping, Document
Format
Print, Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Gül İbikli-Gülsün chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. A clipping is glued to the document.
See Also Note
Mehmed IV, Mustafa II, Ahmed III, cilt 1, sayfa 284; Galata Yenivâlide Camii; Üsküdar Yenivâlide Camii
Bibliography Note
Türk Ansiklopedisi
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Clipping, Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.