Onsekizinci asırda yaşamış bir rum sarrafı; memleketinde fakir bir adamın oğlu iken 1750 de (Birinci Sultan Mehmedun son zamanları) 17 yaşında iken İstanbul’a getirilmiş ve Üçüncü Sultan Ahmedin kızı, asrın meşhur sadırâzamlarından Muhsinzâde Mehmed Paşanın zevcesi Esmâ Sultanın kapusuna uşak olarak girmişdi ve kısa bir zaman sonra Sultanın mâlî işlerine bakan has bendelerinden biri, sarrafı olmuştu. Esma Sultan kardeşleri Üçüncü Sultan Mustafa (pâdişahlığı 1757-1773) ile Birinci Abdülhamidin (pâdişahlığı 1773-1789) pâdişahlığı zamanında otuz sene kadar büyük bir nüfûza sâhib olmuş ve devletten pek çok “mukaataa” almıştı. (Eski idârede devlete âid her hangi gelir kaynağı, bir mikdar noksanına fakat hazineye sekiz on yıllığını peşin vererek üzerine almak ve aradaki kıymet farkından faydalanmak; vâdeli bono kırmak sened kırmak gibi vergi kırmak işi); ve o mukaataaların idâresini de sarrafı Sakızlı Dimitri ile kâhyasının ve çuhadarının ellerine bırakmışdı; bu adamlar da Esmâ Sultanın nüfuzuna sığınarak mukaataaların bulunduğu yerlerde, bilhassa Rumelinde vergi mükellefi halkı, köylüye zâlimâne ezmişlerdi ve muazzam servet sâhibi olmuşlardı; bu ara Dimitri, yalın ayak ve bir gemici donu ile ayrıldığı koca Sakız Adasını âdetâ bir çiftliği hâline getirmişdi; vak’anüvisin tâbiri ile “ha...

Onsekizinci asırda yaşamış bir rum sarrafı; memleketinde fakir bir adamın oğlu iken 1750 de (Birinci Sultan Mehmedun son zamanları) 17 yaşında iken İstanbul’a getirilmiş ve Üçüncü Sultan Ahmedin kızı, asrın meşhur sadırâzamlarından Muhsinzâde Mehmed Paşanın zevcesi Esmâ Sultanın kapusuna uşak olarak girmişdi ve kısa bir zaman sonra Sultanın mâlî işlerine bakan has bendelerinden biri, sarrafı olmuştu. Esma Sultan kardeşleri Üçüncü Sultan Mustafa (pâdişahlığı 1757-1773) ile Birinci Abdülhamidin (pâdişahlığı 1773-1789) pâdişahlığı zamanında otuz sene kadar büyük bir nüfûza sâhib olmuş ve devletten pek çok “mukaataa” almıştı. (Eski idârede devlete âid her hangi gelir kaynağı, bir mikdar noksanına fakat hazineye sekiz on yıllığını peşin vererek üzerine almak ve aradaki kıymet farkından faydalanmak; vâdeli bono kırmak sened kırmak gibi vergi kırmak işi); ve o mukaataaların idâresini de sarrafı Sakızlı Dimitri ile kâhyasının ve çuhadarının ellerine bırakmışdı; bu adamlar da Esmâ Sultanın nüfuzuna sığınarak mukaataaların bulunduğu yerlerde, bilhassa Rumelinde vergi mükellefi halkı, köylüye zâlimâne ezmişlerdi ve muazzam servet sâhibi olmuşlardı; bu ara Dimitri, yalın ayak ve bir gemici donu ile ayrıldığı koca Sakız Adasını âdetâ bir çiftliği hâline getirmişdi; vak’anüvisin tâbiri ile “halkın malını kendi endâzesine göre ölçer biçer, husuûsiyle Sakız ehâlisini kendi reâyâsı gibi kullanır idi”. İşkodra mutasarrıfı Mahmud Paşanın isyânına ve Rumelinin sâir birkaç yerinde de halkın kıyâmına, başda Dimitri, bu adamların vurgunculukları sebep olmuştu. Hicrî 1202, milâdî 1787 de Esmâ Sultan Vefât edince, Sakızlı Dimitri, Sultanın diğer adamları ile berâber tevkif edildi; bütün emlâki musâdere edildi ve asılarak îdam olundu. Tahmin edilen nakdî serveti çıkmadı; defterlerinin tedkikinde fâizcilik yaptığı, devrin ricâlinden pek çok kimseye para verdiği anlaşıldı, alacakları da tahsil edilemedi (B.: Esmâ Sultan). Bibl.: Cevdet Tarihi, cild IV.