Türkiye’de ilk Dilsizler Mektebi 1889 senesinde İstanbul’da, Ticâret Mektebi Müdür Grati Efendinin teşebbüs ve himmeti ile devlet tarafından açılmıştır; Kâmil Paşanın sadâretinde Münif Paşanın maarif nazırlığı zamanına rastlar; müdürlüğüne, böyle bir mektebin açılmasına ön ayak olan Grati Efendi tâyin edildi, yatısız olan mekteb için müstakil binâ aranmayarak Ticâret Mektebinde bir dershâne ile iki Dilsizler Mektebine ayrıldı; 20 müsliman ve 2 gayri müslim olmak üzere 22 dilsiz çocuk toplanmıştı. Maarif zazırlığı tarafından bu çocuklara birer kat üniforma-esvab dağıtıldı; Dilsizler Mektebi için üniformanın pantolono koyu lâcivert, ceketi kırmızı olup her iki tarafında “Dilsizler Mektebi” yazılıydı, belde de mâdenî tokalı bir kayış bulunuyordu; kış içinde askerî mektebler talebelerinin kaputlarının aynı birer kaput verilmişdi. Ayrıca, pâdişahın bir irâdesi ile bu çocukların Şirketi Hayriye vapurlarında ve tramvaylarda parasız seyahatı sağlandı. Mektebin ders cedveli şöyle tanzim edilmişdi: Türkçe, mecburî olmayarak fransızca okuma, yazma, ilmihal, ahlak, çoğrafya, hesab, resim, jimlastik. İlerde imkân bulunduğu takdirde terzilik, kunduracılık, marangozluk, demircilik gibi bir de sanat öğretilecek idi. Ertesi sene mektebe sağır çocuklar da kabulü ile talebe sayısı 45 e yükseldi. Te...

Türkiye’de ilk Dilsizler Mektebi 1889 senesinde İstanbul’da, Ticâret Mektebi Müdür Grati Efendinin teşebbüs ve himmeti ile devlet tarafından açılmıştır; Kâmil Paşanın sadâretinde Münif Paşanın maarif nazırlığı zamanına rastlar; müdürlüğüne, böyle bir mektebin açılmasına ön ayak olan Grati Efendi tâyin edildi, yatısız olan mekteb için müstakil binâ aranmayarak Ticâret Mektebinde bir dershâne ile iki Dilsizler Mektebine ayrıldı; 20 müsliman ve 2 gayri müslim olmak üzere 22 dilsiz çocuk toplanmıştı. Maarif zazırlığı tarafından bu çocuklara birer kat üniforma-esvab dağıtıldı; Dilsizler Mektebi için üniformanın pantolono koyu lâcivert, ceketi kırmızı olup her iki tarafında “Dilsizler Mektebi” yazılıydı, belde de mâdenî tokalı bir kayış bulunuyordu; kış içinde askerî mektebler talebelerinin kaputlarının aynı birer kaput verilmişdi. Ayrıca, pâdişahın bir irâdesi ile bu çocukların Şirketi Hayriye vapurlarında ve tramvaylarda parasız seyahatı sağlandı. Mektebin ders cedveli şöyle tanzim edilmişdi: Türkçe, mecburî olmayarak fransızca okuma, yazma, ilmihal, ahlak, çoğrafya, hesab, resim, jimlastik. İlerde imkân bulunduğu takdirde terzilik, kunduracılık, marangozluk, demircilik gibi bir de sanat öğretilecek idi. Ertesi sene mektebe sağır çocuklar da kabulü ile talebe sayısı 45 e yükseldi. Tedrisatda büyük başarı elde edildi, mekteb gelişmek üzereyken Münif Paşa nazırlıkdan ayrıldı, kurucu müdür Grati Efendi vefât etti, akrabasından ve hâriciye nezâreti memurlarından Louis Grati Efendi, hâriciyedeki vazifesine ilâveten Dilsizler Mektebi müdürü oldu 1891 de İstanbul Merkez Rüşdiyesi tesis edilince, Ticâret Mektebi binâsında dilsizlere ayrılan yer bu rüşdiyeye verildi, Dilsizler Mektebi de Bozdoğan Kemeri civârında İbrahimpaşa Mektebi denilen harab ve yıkılacak durumda bir binâya nakledildi; 1892 de bu tehlike dolayısı ile ikinci bir göç oldu, Dilsizler Mektebi Bağçekapusunda Çiçekpazarı Rüşdiyesi binâsına makledildi (bir ara Çırak Mektebinin bulunduğu binâ; B.: Çırak Mektebi). Hariciyedeki vazifesinin çokluğundan Louis Grati Efendi mekteb müdürlüğünden istifâ etti; okulun mutahassıs muallimlerinden Sabri Bey müdür oldu. 1894 zelzelesinde Çiçekpazarındaki binâ tehlikeli bir şekilde zedelendi. Dilsizler Mekiebi Kadırgadaki taş mektebe nakledildi, orada da ancak bir sene kalarak 1895 de Yerebatanda Ayasofya Merkez Rüşdiyesi binâsından ayrılan bir kısma nakledildi; altı yıl içinde 4. göç, 5. binâ idi. Bu binada 1910 yılına kadar kalabildi, nihâyet oradan da Koskada Rcgıb paşa Mektebi binâsına nakledildi. Bu göçlerden eşyâsı harab olan mekteb perişan bir hâle gelmişdi ve maarif nezâretinin nazarında, bu sakat çocukların eğitimi kendi görevideğilmiş; Dilsizler Mektebi fuzûlî bir büyük gibi görülüyordu. Mekteb bir binâdan başkasına taşındıkca mâlûl çocukların da şevki kırılmış, bir kısmı mektebi terketmişdi. Bu mesele hayır sever birkaç mebus tarafından nihâyet Meclisi mebusuna getirildi Devletce tahsis edilecek bir arsada husûsî bir binâ inşa edilerek Dilsizler Mektebinin bu binâda yatılı ve sanatla ilgili olarak yeni bir şekle konulmasına, gereken masrafın da devlet umumî bütcesinden karşılanmasına meclisde karar verildi, hatta Çapada bir de arsa bulundu. Fakat Maarif Nezâreti Çapadaki arsaya bir Dârülmuallimin (Öğretmen Okulu) inşâsını daha uygun gördü ve bu maarif, Dilsizler Mektebi için hazır bir binâ bulup satın alınmasına karar verdi; mahalleler dolaşıldı, konaklar bakıldı, bir uygun yer bulunamadı. Nihâyet 1913 yılında Vilâyet Umumî Meclisi meselenin en kolay hal yolunu; “ileride yatılı ve sanatla ilgili bir Dilsizler Mektebi kurumu imkânı bulununcaya kadar hâlen mevcud mektebin kapatılmasına” karar vermekde buldu, Bunun üzerine, mâlûl evlâdlarını okutma ümidini kaybeden velîler, dilekçeler Maarif Nezâretine ve Şehiremânetine (Belediyeye) baş vurdular; mektebin büsbütün kapatılması yerine Dârülacezede bu çocuklar için yatılı ve sanatlı ilgili bir mekteb kurulmasının mümkün olduğu ileri sürüldü. Belediye Meclisi teklifi kabul ederek Dârülacezede böyle bir mektebin açılması, dilsiz çocukların okutularak onlara çorabcılık, kunduracılık, terzilik ve doğramacılık gibi sanatların öğretilmesi için Darülacezenin 1914-1915 yılı bütcesine 1200 liralik bir ilâve yapıldı ve o zamana kadar masrafları Vilâyet hususî büdcesinden karşılanan Dilsizler Mektebi 1914 yılında altı aylık tahsisâtı, mevcud eşyası, talebesi ve muallim ve idârecileri ile Maarif Müdürlüğü tarafından Şehiremânetine devredildi. Fakat tam o sırada Birinci Cihan Harbi başladı. Türkiye’de seferberlik ilân edildi, Dilsizler Mektebin şimdilik Koskada işgal etmekte bulunduğu Ragıbpaşa Mektebinde tedrisata nehârî olarak devâmı ile Dârülacezeye leylî olarak naklı 1915-1916 yılları arasına bırakıldı. Dilsizler Mektebinde ise pek fakir sekiz on çocukdan başka talebe kalmamıştı; onlar da nehârî olarak mektebe devam edemeyeceklerini bildirince Darülacezede yeni mekteb açılıncaya kadar Koskadaki Dilsizler Mektebinin kapatılmasına, sekiz on mâlûl talebesinin de Kadıköy Darüleytâmında veya ona benzeyen diğer yatılı bir mektebde barındırmalarına karar verildi. Grati Efendi ile Münif Paşanın büyük hayır eseri 25 yıllık bir ömürden sonra böylece yok oldu ve İstanbul’da bir Dilsizler Mekteb bir daha açılmadı. Halen Türkiye yalnız İzmir’de bir Dilsizler Mektebi vardır; Alber Karmona adında zengin bir mûsevî tüccar tarafından kurulmuşdur ki kendisi de dilsiz olub tahsilini Paris’deki dilsizler mektebinde yapmış ve orada terzilik öğrenmişdi; vatanına dönünce bir dilsizler mektebi açarak benzeri bedbaht çocuklara hayatlarını kendi sâyü gayretleri ile kazanma yolunu açmıştır. Alber Karmonanın özel olarak kurduğu okul 1923 de Sihhiye Vekâleti kendi kadrosu içinde almışdır. Osman Nuri ERGİN