Mâlum hayvan; bu isim üzerine İstanbul ağzında pek çok deyim ve darbı mesel vardır; bâzı darbı meseller : Gösterişin muvaffakiyet yolunda çok önemli olduğu: “Deve adını satar, eşek odunu”. Başarıya temkin ve dikkatle ulaşılacağı: “Deve ağır gider ama yol alır”. İnsanın, ancak kudreti olduğu zaman ihtiyaclarını temin edebildiği: “Deve bir akçeye, git öte; deve bin akçeye, gel beri”. Kâr umarken zarar görme: “Deve boynuz ararken kulaksız kalmış”. İnsanın mevkii ile, kuvveti ile gurura kapılmaması gerekdiği: “Deveden büyük fil var”. Asıl tehlikeyi görmemek: “Deveyi görür de üstündeki hacıyı görmez”. Ferd ve toplum hayatında huzursuzluk alâmetlerinin belirmesi: “Develer gelir Mardinden, neler çıkar bak ardından”. Gaflet içinde fırsatın kaçdığını görmemek: “Deve gitmiş o yularını arar”. Küçük hırsların insanı felâketi sürükleye bileceği: “Deveyi yardan uçuran bir tutam otdur”. Halk ağzı bâzı deyimler: Gayri meşrû kazançda, yiyicilikde, rüşvet almada amansız olanlara: “Deveyi hamudu ile yutar”; iyi hazırlanmamış hamur işi yemekler için: “Deve hamuru”; hacca gidib de hacılığın ahlâk vecibelerini idrak edememiş olanlar: “Devesi hacı”; idrâki kıt bir kimseye her hangi bir şeyi anlatabilmek, inadcı bir kimseye her hanki bir şeyi kabul ettirebilmek için: “Deveye hendek atlatmak”; amansız ki...

Mâlum hayvan; bu isim üzerine İstanbul ağzında pek çok deyim ve darbı mesel vardır; bâzı darbı meseller : Gösterişin muvaffakiyet yolunda çok önemli olduğu: “Deve adını satar, eşek odunu”. Başarıya temkin ve dikkatle ulaşılacağı: “Deve ağır gider ama yol alır”. İnsanın, ancak kudreti olduğu zaman ihtiyaclarını temin edebildiği: “Deve bir akçeye, git öte; deve bin akçeye, gel beri”. Kâr umarken zarar görme: “Deve boynuz ararken kulaksız kalmış”. İnsanın mevkii ile, kuvveti ile gurura kapılmaması gerekdiği: “Deveden büyük fil var”. Asıl tehlikeyi görmemek: “Deveyi görür de üstündeki hacıyı görmez”. Ferd ve toplum hayatında huzursuzluk alâmetlerinin belirmesi: “Develer gelir Mardinden, neler çıkar bak ardından”. Gaflet içinde fırsatın kaçdığını görmemek: “Deve gitmiş o yularını arar”. Küçük hırsların insanı felâketi sürükleye bileceği: “Deveyi yardan uçuran bir tutam otdur”. Halk ağzı bâzı deyimler: Gayri meşrû kazançda, yiyicilikde, rüşvet almada amansız olanlara: “Deveyi hamudu ile yutar”; iyi hazırlanmamış hamur işi yemekler için: “Deve hamuru”; hacca gidib de hacılığın ahlâk vecibelerini idrak edememiş olanlar: “Devesi hacı”; idrâki kıt bir kimseye her hangi bir şeyi anlatabilmek, inadcı bir kimseye her hanki bir şeyi kabul ettirebilmek için: “Deveye hendek atlatmak”; amansız kin için de “Deve kini” denilir. Eskiden şâhid olduğu bir vak’ayı sır olarak saklayacağına dâir bir kimseden yemin ile söz istenirken kısaca: “Deveiy gördun mü?..” diye sorulurdu: beriki de: “Vallah görmedim...” derdi. Bir seferinde böyle bir yemin sorusu karşısında kalmış olan Evliyâ Çelebi: “Vallah küçücüğünü bile görmedim!..” demişdi. Hüsnü KINAYLI Deve (Resim: Nezih)