Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Soğuk kuyu Câmii kurbindedir bânîsi Fâtih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin kasabbaşı bulunan ağadır, kendisi de mescidi yanında medfundur, bir de meşhur çeşmesi vardır.” Ekrem Hakkı Ayverdi. “Fâtih Devri Mimârisi” isimli eserinde şunları yazıyor: “Zeyrek Camiinin şimal tarafındadır, ilk binâsından eser kalmamışdır, bânîsinin kabri mihrab önünde ise de Fâtiha okumak üzere minârenin sağına ikinci bir makam yapılmışdır; mescid namaza açıkdır (1953)”. Tahsin Öz de “İstanbul Camileri isimli eserinde şu mâlûmâtı veriyor”... zaman ile tâdillere uğramış, 1900 ve 1908 de tâmirler görmüştür. Duvarları kâgir, çatısı ve minberi ahşabdır; minâresi tuğladandır. Bânisinin hicrî 857 (M. 1454) tarihli mezar taşı hazîrededir” (1962). 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kasab Demirhan Mahallesinde Kasab Camii ve Demirhan Çeşmesi sokaklarının kavuşağındadır (B.Ş.R. Pafta 8, No: 92; B.: Kasab Demirhan Mahallesi, Devirhan Sokağı). Yukardaki kaynaklarda da kaydedildiği gibi bir on beşinci asır yapısı olan bu mescid gördüğü tâmir ve tâdillerle yapıldığı asrın mimârî husûsiyetini tamâmen kaybetmişdir. Bir avlu ortasında bulunan mescidin bu günkü binâsı alçak bir bodrum üzerine inşâ edilmişdir; kâgir bir yapı olub kiremit döşeli ahşab çatı ile örtülmüşdür. Mescidin ön...

Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Soğuk kuyu Câmii kurbindedir bânîsi Fâtih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin kasabbaşı bulunan ağadır, kendisi de mescidi yanında medfundur, bir de meşhur çeşmesi vardır.” Ekrem Hakkı Ayverdi. “Fâtih Devri Mimârisi” isimli eserinde şunları yazıyor: “Zeyrek Camiinin şimal tarafındadır, ilk binâsından eser kalmamışdır, bânîsinin kabri mihrab önünde ise de Fâtiha okumak üzere minârenin sağına ikinci bir makam yapılmışdır; mescid namaza açıkdır (1953)”. Tahsin Öz de “İstanbul Camileri isimli eserinde şu mâlûmâtı veriyor”... zaman ile tâdillere uğramış, 1900 ve 1908 de tâmirler görmüştür. Duvarları kâgir, çatısı ve minberi ahşabdır; minâresi tuğladandır. Bânisinin hicrî 857 (M. 1454) tarihli mezar taşı hazîrededir” (1962). 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kasab Demirhan Mahallesinde Kasab Camii ve Demirhan Çeşmesi sokaklarının kavuşağındadır (B.Ş.R. Pafta 8, No: 92; B.: Kasab Demirhan Mahallesi, Devirhan Sokağı). Yukardaki kaynaklarda da kaydedildiği gibi bir on beşinci asır yapısı olan bu mescid gördüğü tâmir ve tâdillerle yapıldığı asrın mimârî husûsiyetini tamâmen kaybetmişdir. Bir avlu ortasında bulunan mescidin bu günkü binâsı alçak bir bodrum üzerine inşâ edilmişdir; kâgir bir yapı olub kiremit döşeli ahşab çatı ile örtülmüşdür. Mescidin önüne iki katlı bir de ahşab meşrûta inşâ edilmişdir. İki ayrı bölüm halinde olan son cemaat yerine yan taraftan girilmektedir. Bu girişin karşısına gelen öndeki kısım meşrûtaya ilâve edilmiş, arkada kalan ise ahşap bir bölme ile kapatılmış ve ne maksadla kullanılmak istendiği anlaşılmamıştır. Son cemaat yerinin iç bölümünden bir merdiven ile hem kadınlar mahfiline, hem de minâreye çıkılmaktadır. Mescidin ibâdet sahnı müstatil plânlıdır. Mihrab duvarında iki, yan duvarlarda da ikişer pencere vardır. Mihrap dışarıya doğru çıkıntılıdır; tezyinatsız olub tâki üstünde siyah zemine sarı sülüs hat ile âyet yazılmış bir sanat kıymeti taşımaktadır. Yine ahşab ve gayet basit olan minberde öyledir. Mescidin sağ tarafında bulunan minârenin kâidesi bir sıra kesme taş, iki sıra tuğla ile örülmek suretiyle yuvarlak şekilde inşa edilmiştir. Yuvarlak gövde ve petek ise tamamen tuğladan olup, şerefe korkulukları da adi demirdendir. Mescidin bânisi Demirhan’ın mezarı mihrabın arkasında olmasına rağmen 1454 (857) tarihli baş taşı ön cepheye, yoldan gelip geçenlerin fâtiha okumaları için dikilmiştir. Mezarın etrafı takriben 1 m. yüksekliğinde duvarlar çevrilidir ve üzerine kaplama olarak muhtelif yerlerden ne şekilde getirildiği anlaşılamıyan mezar taşları yerleştirilmiştir. Bu taşlar üzerinde 1217 tarihli Fatma hanımın, 1227 tarihli Emine hanımın ve 1244 tarihli Ayşe hanımın isimleri okunabilmektedir. 1966 yılı haziranında ziyaretimizde ibadete kapatılmış bulduğumuz mescit çok harap idi. Binanın muhtelif yerleri, minaresi çatlamış, çatısı çökme tehlikesi arzetmekte idi. Vakıflar Baş Müdürlüğünce tâmiri için keşif hazırlığı da bitmiş bulunuyordu. Erdem YÜCEL Demirhan Mescidi (Resim : Suavi Yüznak) Demirhan Mescidi (Plân : Ömer Tel)