İmparatorluk ve Cumhiriyet devirlerinde Türk ordusundaki hizmetleri ve kalem sâhibi asker olarak da eserleri ile tanınmış generallerimizden ; 24 mayıs 1871 de Istanbulda doğdu; Yanyalı Mustafa Paşanın oğludur. Unlü generalin tesbit edilen en eski ceddi Fâtih devrinde OrtaAnadoluda bir ağa oğlu olan Demirhan Beydir; genc yaşında Arnavudluk fethinde bulunmuş, lap bölgesinde yerleşmiş, pek seneler sonra torunları önce Tepedelen’e oradan da Yanyaya geçerek yerleşmişdir, ve Yanyayada “Tazarağazâdeler” diye anılmışlardır. Bu âileden Sâdık Ağa adındı birinin torunu Mustafa Ağa, XVIII. asrın ilk yıllarında Tepedelenli Ali Paşanın dedesi Muhtar Beyle birlikde Korfu Adasına yapılan bir akında bulunmuşdur. Mustafa Ağanın torunu Sâdık Ağa, onun oğlu Abdülfettah Ağa, onun oğlu Sâdık Bey ,onun oğlu da Yanyalı Mustafa Paşadır ki Pertev Paşanın babasıdır. Harbiye Mektebinden 1892 de erkânıharb (kurmay) yüzbaşı olarak çıkdı ve Goltz Paşanın maiyetine verildi (B.: Goltz Paşa); 1894 de meslekî tahsilini ikmal için Almanyaya gönderildi; orada dört sene kalarak 1898 de İstanbula döndüğünde binbaşı, 1900 de kaymakam oldu, 1904 de Erkânı Harbiye Mektebinin son sınıfına muallim tâyin edildi ve miralaylığa terfi etti, aynı ay içinde Rus Japon Harbinde müşâhid olarak Japonyaya gönderildi, bir sene Mançur...

İmparatorluk ve Cumhiriyet devirlerinde Türk ordusundaki hizmetleri ve kalem sâhibi asker olarak da eserleri ile tanınmış generallerimizden ; 24 mayıs 1871 de Istanbulda doğdu; Yanyalı Mustafa Paşanın oğludur. Unlü generalin tesbit edilen en eski ceddi Fâtih devrinde OrtaAnadoluda bir ağa oğlu olan Demirhan Beydir; genc yaşında Arnavudluk fethinde bulunmuş, lap bölgesinde yerleşmiş, pek seneler sonra torunları önce Tepedelen’e oradan da Yanyaya geçerek yerleşmişdir, ve Yanyayada “Tazarağazâdeler” diye anılmışlardır. Bu âileden Sâdık Ağa adındı birinin torunu Mustafa Ağa, XVIII. asrın ilk yıllarında Tepedelenli Ali Paşanın dedesi Muhtar Beyle birlikde Korfu Adasına yapılan bir akında bulunmuşdur. Mustafa Ağanın torunu Sâdık Ağa, onun oğlu Abdülfettah Ağa, onun oğlu Sâdık Bey ,onun oğlu da Yanyalı Mustafa Paşadır ki Pertev Paşanın babasıdır. Harbiye Mektebinden 1892 de erkânıharb (kurmay) yüzbaşı olarak çıkdı ve Goltz Paşanın maiyetine verildi (B.: Goltz Paşa); 1894 de meslekî tahsilini ikmal için Almanyaya gönderildi; orada dört sene kalarak 1898 de İstanbula döndüğünde binbaşı, 1900 de kaymakam oldu, 1904 de Erkânı Harbiye Mektebinin son sınıfına muallim tâyin edildi ve miralaylığa terfi etti, aynı ay içinde Rus Japon Harbinde müşâhid olarak Japonyaya gönderildi, bir sene Mançuriya cebhesinde, bilhassa Port Arthur muhasarasında ve Mukden meydan muhârebesinde bulundu, ve bu muharebenin sonuna doğru yaralandı, livâ (Paşa, General) oldu ve 1906 da İstanbula döndü, Merkezi Bağdadda olan 6. Ordu erkânı harbiye reisliğine (kurmay başkanlığına) tayin edildi; 1907 de ferik oldu, 1909 da 31 mart vak'asından sonra 6. Ordu kumandanlığına tâyin edildi; fakat bu sırada “Rütbelerin Tasfiyesi Kanunu” çıkdı, Pertev Paşanın rütbesi de feritlikden miralaylığa indirildi, dolayısı ile 6. Ordu kumandanı olarak Bağdada gidemedi. Balkan Harbinde tekrar mirilivâ oldu, bu harin sonunda 5. Kolordu Kumandanlığına, az sonra merkezi İzmirde olan 4. Kolordu kumandanlığına tâyin edildi. Birinci Cihan harbinde kolordusu ile Kafkasya cebhesine gitti. Harbin sonlarına doğru Askerî murahhaslık ile Avusturya İmparatorunun yanına gönderildi, bu münâsebetle Viyanada bulunur iken mütâreke imzalandı; Bulgaristanın da ittifakdan ayrılmış olması ile Pertev Paşa bir müdded Viyanada kaldı. İzmir ve İstanbul işgallerinde orada idi; yine o sıralarda Viyanada bulunan Abdülhak Hâmidin paşayı ziyârete gittiği bir günde ilk hitâbı, derin bir teessür içinde şu mısrâ olmuşdu : Pertev Paşa, Pertev Paşa ahvâle ne dersin ? Memlekete döner dönmez Anadoluya geçdi; askerî okullar müfettişliğine tâyin edildi, az sonra Coğrafiya Encümeni kâtibi Umumîsi Harb Tarihi Encümeni Reisi oldu, tekrar ferik rütbesine yükseldi; Askerî Temyiz Mahkemesi âzâsı oldu, 1932 de bu vazifede iken kendi isteği üzerine emekliye ayrıldı; 1936 da Cumhuriyet Halk Partisinin adayı olarak Erzurumdan mebus seçildi, 1946 ya kadar Türkiye Büyük Millet Meclisinde kaldı. Istanbulda Modada, Moda Caddesinde 180 Kapu numaralı güzel bir evin ikinci katında kiracı olarak kibar bir münzevî hayatı yaşar iken 1964 yılında 93 yaşında vefât etti. Ölümüne kadar şuur ve hâfızasında en küçük bir zaaf görülmemişdi, ve son günlerine kadar kitabları, yazıları ile meşgul idi. Orta boylu, zaif, nahif bir vücud yapısına, zekâ taşan gözlerine güzel bir yüze sâhibdi. Son derecede nâzik, zarif, nüktedan bir meclis adamı idi. Çok güzel briç oynardı. 1907 senesinde evlenmiş, bir kızı olmuş, zevcesi vefât etmiş, yıllarca sonra 1929 da ikinci defa evlenmiş, bu hanımdan da bir oğlu olmuşdur. Başlıca eserleri şunlardır: “Metz Manavraları”, “Rus - Japon Harbinden Alınan Dersler”, “Balkan Harbinde Büyük Karagâhı Umumî”, “Japonların Asıl Kuvveti”, “Türk Çocuklarına Oğütlerim”, “Milletler Arasında Birlik ve Kardeşliğin Hakikî Çâresi”, “Hayatımın Hâtıraları”. Pertev Paşa (Resim : B. Şeren) General P. Demirhan (Resim: B. Şeren)