Dilimizde, ve öncelikle İstanbul ağızında biri farscadan biri de arabcadan alınmış, kendilerinin ve müştaklarının mânâları tamâmen ayrı iki “dem” kelimesi vardır. I: Dem (Farsca): 1) Nefes, soluk; tasavvufda rehmânî nefes, ilâhî tecelliler. Dembeste — Nefesi, soluğu tutulmuş; mat olma. Demkeş — Nefes, soluk çeken, (uzun nağmelerle öten kuşlar hakkında kullanılır). Dem çıkarmak — Neyden, kavaldan nağmeler çıkarmak 2) Söz, lâf Dem vurmak — söz açmak, bahsetmek; bilhassa boş iddialarda bulunmak. 3) Zaman, çağ, vakit. Dem bu dem; her dem; dembedem; dem güzar. 4) İçki, bilhassa rakı ve hassatan bektâşi meclislerinde kullanılır. Demlenmek, dem çekmek. Dem beste vü hayran kaldım görünce Şu bıçkın Tevfikim tam meşrebince Pîri ihyâ etti demi İsâ veş Topuk vura vura gelen o serkeş. Zâhirde pırpırı kopuk mehveşim, Gönül dalında o mürgi demkeşim. Dem vurma bana sen gaybü hafâdan, Dem bu dem, vaz geçmem ben Mustafâdan. O her dem, dem be dem güzel hem tâze Tığ gibi civelek gümüş endâze. Gelüb meclisime demlendikde şâh, ebi, nukli Lbâde; pâyi, bûsegâh. (Tevfik KARKAN) II : Dem (Arabca) : Kan