Ortaköy ile Kuruçeşme arasında; Hadikatül Cevâmi şu mâlûmâtı veriyor : “Bânisi Defterdar İbrahim Paşadır ki bitişiğindeki sâhilsarayın da ilk bânisi odur; camiin mahfili hümâyunu da vardır. Sonra buraya Sultan Ahmed Sâlis Neşatâbad Sâhilsarayı yaptırmışdır. Civârındaki büyük sâhilhâneyi de Birinci Sultan Abdülhamid devri ricâlinden Selim Efendi yaptırmışdır ki sonra üç tuğla vezir olmuşdur. Üçüncü Sultan Selim zamanında bu sahilsarayı pâdişahın kız kardeşi Hatice Sutan almış, Selimpaşa Sahilhânesi de sultanın uhdesine geçerek bendegânına tahsis edilmişdir. Sultanın vefâtından sonra bu sâhilsaray meşhur hattat Râkım Efendinin tasarrufuna geçmişdir. Camiin bânisi Defterdar İbrahim Paşa Mısır Vâlisi iken 1074 (1663-1664) de orada ölmüşdür. Camiin mahallesi vardır”. Ortaköy ile Kuruçeşme arasında deniz kıyasındadır; 1814-1815 arasında tanzim edilmiş bir bostancıbaşı defterinde mevkii şöyle tesbit edilmişdir, Ortaköy İskelesi tarafından gelindiğine göre : “...Moralı Ahmed Paşa zevcesinin yalısı —yanında Ortaköy Bostancılar Ocağı— yanında Hatice Sultanın Neşâtâbad Sâhilsarayı — yanında Defterdar İbrahim Paşa Camii — yanında Silâhdar Emin Ağanın yalısı — yanında Çavuşlaremini Tahsin Efendinin yalısı...”. Zamanımızda bu yalı boyunun manzarası tamamen değişmiş olup Neşâtâbâd Sâhilsarayını...

Ortaköy ile Kuruçeşme arasında; Hadikatül Cevâmi şu mâlûmâtı veriyor : “Bânisi Defterdar İbrahim Paşadır ki bitişiğindeki sâhilsarayın da ilk bânisi odur; camiin mahfili hümâyunu da vardır. Sonra buraya Sultan Ahmed Sâlis Neşatâbad Sâhilsarayı yaptırmışdır. Civârındaki büyük sâhilhâneyi de Birinci Sultan Abdülhamid devri ricâlinden Selim Efendi yaptırmışdır ki sonra üç tuğla vezir olmuşdur. Üçüncü Sultan Selim zamanında bu sahilsarayı pâdişahın kız kardeşi Hatice Sutan almış, Selimpaşa Sahilhânesi de sultanın uhdesine geçerek bendegânına tahsis edilmişdir. Sultanın vefâtından sonra bu sâhilsaray meşhur hattat Râkım Efendinin tasarrufuna geçmişdir. Camiin bânisi Defterdar İbrahim Paşa Mısır Vâlisi iken 1074 (1663-1664) de orada ölmüşdür. Camiin mahallesi vardır”. Ortaköy ile Kuruçeşme arasında deniz kıyasındadır; 1814-1815 arasında tanzim edilmiş bir bostancıbaşı defterinde mevkii şöyle tesbit edilmişdir, Ortaköy İskelesi tarafından gelindiğine göre : “...Moralı Ahmed Paşa zevcesinin yalısı —yanında Ortaköy Bostancılar Ocağı— yanında Hatice Sultanın Neşâtâbad Sâhilsarayı — yanında Defterdar İbrahim Paşa Camii — yanında Silâhdar Emin Ağanın yalısı — yanında Çavuşlaremini Tahsin Efendinin yalısı...”. Zamanımızda bu yalı boyunun manzarası tamamen değişmiş olup Neşâtâbâd Sâhilsarayının yerinde Lido; Emin Ağa ve Tahsin Efendi yalıları ile onları tâkib eden diğer yalıların yerinde de Kuruçeşme Kömür Deposu bulunmakdadır; Defterdarburnu Camii Lido ile Kömür Deposu arasında, yüksekden geçen sâhil yoluna nisbetle de hayli derinde, çukurda kalmışdır, kaba taşdan yapılmış merdivenli bir yol ile inilir; caddeden görülmez, ancak bu merdivenli yola girilince, sağ kolda göze çarpar. Fevkaanî bir camidir; biri yukarda merdivenli yolun üzerinde, diğeri aşağıda deniz kıyısında iki kapusu vardır; yukarıdaki kapudan önce bir taşlık - avluya, aradan da düz ayak Camiin son cemaat yerine girilir. Aşağıdaki kapudan da önce bir taşlığa girilir ve bir taş merdiven ile son cemaat yerinin yan kapusuna çıkılır. Vaktiyle camiin altında üç göz kayıkhâne vardı; bu kayıkhânelerin ön kısmı beton duvarla kapatılmışdır. Aşağıda deniz kenarındaki kapunun üstünde hicrî 1248 (M. 1832-1833) tarihili İkinci Sultan Mahmudun bir tâmir kitâbesi vardır; tâlik hat ile yazılmış manzum kitâbe; şâir Ayıntablı Aynî Efendinindir; metnişudur Fûrûgi şemi mihrâbı hilâfet muktedâyi din Vekîli Fahriâlem sâhi adlî sâyei Mahmûd Kılub şevketli İrbahim Pâşâ mâbedin ihyâ Ana bir mahfil îcad eyledi ol kıblei maksûd Musallîler cemâatle edâ ettikde beş vakti Serîrinde Hüdâ ömri şerîfin eylesün memdûd Mücevher söylerim târihi Aynî secdei şukret “Bu rânâ camii tâmir kıldı cûdi Han Mahmud” (1248) Cami kâgir yapı kayıkhâneler üstünde ahşabdır. Yanlamasına müstakil plânlı son cemaat yerinin, yukarda da kaydettiğimiz gibi iki camiin iki medhaline, biri asıl ibâdet sahına açılır üç kapusu vardır; avluya bakan yüzü boydan boya câmekândır. Sağ tarafda ahşab bir merdivenle kadınlar mahfiline çıkılır, kadınlar mahfili son cemaat yerinin üstüne kaplamışdır. Son cemaat yerinde yine sağda, mabed duvarı yanında minâre kapusu görülür; minâre 1959-1960 arasında mâili inhidam görülerek kâidesine kadar yıkdırılmışdır; ezan, taşlık - avluda camiin müezzini Necib Özöğüt Eefndi tarafından bizzat inşa edilmiş kalasdan minber şeklinde bir iskele üzerinden okunmakta idi. Son cemaat yerinde bir mihrab ve mihrabın iki yanında asıl ibâdet sahnına açılır iki pencere vardır; son cemaat yerinin asıl ibâdet sahnına açılan kapusu sol kenardadır; bu kapu ile pencere arasına, camiin hicrî 1303 (M. 1885-1886) da ikinci bir tâmir gördüğünü bildiren bir levha asılmışdır; 11 beyitlik bu târih manzûmesi de tâlik hat ile yazılmışdır : Nâzırı Bahriye memdûhi hisâl Zikri hayr ile cihanda men’ût Vârını hasrı müberrât iderek Agniyâyı bile itti mebhût İşte bu Camii İbrâhim Pâşâ Köhnezâr olduğu bulmuştu sübût Emri tâmirini itti tesri’ İtmedi anda teenni ü sükût Buna da bânii sâni oldu Vire Cennetde Hüdâ kasr ü büyût Ömrünü hayrını müzdâd ide Hak Zeyni dünyâ olsa tâ tayr ile hût Vire Ukbâda dahi ecri cezîl Ol melek haslete Rabbil Melekût Ey Sürûrî kalemin âcizdir Zâti nâ kaabili tâdâdı nüût Arzı târih ile kıl hatmi kelâm Beş vakit hâtimesi oldu kunût İki mısrâ ile târihi dütâ Hâme nazm itti misâli yâkût “Eseri hayri Hasan Pâşâyı” “Kıldı Hak dâri kitâbı mevkût” (1303) Bu iki tarih mısraı hiçbir sûretle 1303 rakamını veremez. Her hangi bir tâmiyenin dikkatimizden kaçması ihtimâli yokdur. Ancak şu ihtimal ile ve 1 noksan olarak 1302 rakamı bulunabilir; nâzım 10 uncu beyitde “târihi dütâ” tâbirini kullanıyor, aynı beyitde “misâli yâkût” teşbihi de tarihin mücevher olduğuna işâret kabul edilirse iki tarih mısraının noktalı harflerinin tutarı camiin tamir tarihinin iki mislidir mânâsı çıkarılır, bu takdirde önce 2604 rakamı bulunur, onun da yarısı 1302 eder. Öylesine zorâkî yazılmış bir tarihdir. Asıl ibâdet sahnı kare plânlıdır; sağ duvarda 3, mihrab duvarında 2, sol duvarda da 2 pencere vardır, soldaki iki pencere ki alt taşlık boşluğuna bakar, içerden dolab gibi kanadlarla kapanmışdır. Ahşab minberi 1832-1833 tamirinde konmuş olacakdır. Ahşab tavanın tam ortasına çok güzel bir billur âvîze asılmışdır, bu âvîzenin de 1885-1886 da Bozcaadalı Hasan Paşa tarafından konulduğunu tahmin ediyoruz. Sol duvardaki hünkâr mahfilinin ibâdet sahnına bakan yüzünü tezyin eden ahşab ve altın yaldızlı üç parçadan mürekkeb şebekenin bir parçası yok olmuşdur. Hünkâr mahfiline, son cemaat yerinin alt taşlıkdan gelen merdiven başına açılan yan kapusunun karşısından, oymalı ahşab korkuluğu çok güzel ahşab bir merdivenle çıkılır. Son cemaat yerinin üstündeki kadınlar mahfili ile hünkâr mahfilinin ve asıl ibâdet sahnının üstü de imam ve müezzin meşrutasıdır. Son cemaat yerinden kadınlar mahfiline çıkan merdiven üzerinde bir kapu da genişçe bir mutfağa açılır. Ziyâretimiz tarihinde bu camiin içini pek temiz, pek bakımlı bulduk. Camiin cemaatini civarında bulunan kömür deposu ile bir teneke fabrikasının, toprak mahsulleri ofisinin deposunun ve devlet malzemesi deposunun amele, işci, müstahdem ve memurları teşkil etmekte dir. İmâmetinde Bursalı Süleyman Buran ve müezzinliğinde de İstanbullu Necib Özöğüt bulunuyordu, her ikisi de gaayetle hoş, insancıl, efendi kişilerdi. Bibl.: Hadikatül Cevâmi, II; R. E. Koçu ve Ninad Şâzi Koçyiğit, Gezi notu, Mayıs 1966. Defterdarburnu Camii (Kroki Plân: Ömer Tel)