“1 - Ananın babası, babanın babası, babanın babasının babası; Ced. 2 - Bir tarîkatde kıdemli derviş” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Bu iki ayrı mânâdaki Dede ismi üzerine dilimizde darbı meseller vardır; kendisinin bir hüner ve mârifeti olmayub sâdece ecdâdı ile övünenler için : “Dedesi koruk yemiş, torununun dişi kamaşmış..”. Aciz ifâdesi yolunda şu beyit de darbı mesel olmuşdur : Kendi muhtâcı himmet bir dede Kande kaldı gayriye himmet ide Aşağıdaki tekerleme yollu çok meşhur laf ise tekkelerdeki hayatın çok ağır, acı, amansız tenkididir : “Puştun sonu dedelik, orospunun sonu ebelik..”. Eski arab asıllı türk harfleri ile “Dede” nin karşılığı olan “Ced” kelimesini almak, ve “Düdük” yerine de “Ney” denilen sazı hatırlamak üzere iki ayrı şekilde yazılmış ve tertib eden şâirin adı bilinmeyen pek şirin bir maamma vardır, “Cüneyd” ismini verir : Dedenin belinde düdük Bizde maammâ didük  Dedenin beline sokunca düdük Ona bir velînin adıdır didük Dede = ced; düdük = ney; bel = orta, orta yer. Arab asıllı türk harfleri ile iki harfden mürekkeb “ced” isminin bu iki harfinin ortasına “ney” ismini koyar iseniz “Cüneyd” ismi çıkar. Dervişlik yolunda “Dede” unvânı, diğer bütün unvanlar gibi şahıs adından sonra kullanılır : Ahmed Dede, Emin Dede, İsmail Dede; pek seçkin şahıslar için...

“1 - Ananın babası, babanın babası, babanın babasının babası; Ced. 2 - Bir tarîkatde kıdemli derviş” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Bu iki ayrı mânâdaki Dede ismi üzerine dilimizde darbı meseller vardır; kendisinin bir hüner ve mârifeti olmayub sâdece ecdâdı ile övünenler için : “Dedesi koruk yemiş, torununun dişi kamaşmış..”. Aciz ifâdesi yolunda şu beyit de darbı mesel olmuşdur : Kendi muhtâcı himmet bir dede Kande kaldı gayriye himmet ide Aşağıdaki tekerleme yollu çok meşhur laf ise tekkelerdeki hayatın çok ağır, acı, amansız tenkididir : “Puştun sonu dedelik, orospunun sonu ebelik..”. Eski arab asıllı türk harfleri ile “Dede” nin karşılığı olan “Ced” kelimesini almak, ve “Düdük” yerine de “Ney” denilen sazı hatırlamak üzere iki ayrı şekilde yazılmış ve tertib eden şâirin adı bilinmeyen pek şirin bir maamma vardır, “Cüneyd” ismini verir : Dedenin belinde düdük Bizde maammâ didük  Dedenin beline sokunca düdük Ona bir velînin adıdır didük Dede = ced; düdük = ney; bel = orta, orta yer. Arab asıllı türk harfleri ile iki harfden mürekkeb “ced” isminin bu iki harfinin ortasına “ney” ismini koyar iseniz “Cüneyd” ismi çıkar. Dervişlik yolunda “Dede” unvânı, diğer bütün unvanlar gibi şahıs adından sonra kullanılır : Ahmed Dede, Emin Dede, İsmail Dede; pek seçkin şahıslar için bu unvandan sonra bir de “Efendi” eklenir : İsmail Dede Efendi. Dede unvanı şahıs isminin evveline getirilecek olursa, İstanbul ağzında tezyif, hakaaret ifâde eder, hakiki dede olmayub dedenin taslakcısı, dede zeyninde, kılığında dolaşan adam demekdir : Dede Mehmed, Dede Riza; misâl: “... Sirkeci, Demirkapu ve Eminönü Balıkpazarı taraflarının uygunsuz gürûhundan olub Şengül Hamamı külhanında yatar kalkar Dede Riza bir haftadan beri ortalıkda görünmez iken dün Salıpazarı önünde denizde cesedi bulunmuşdur” (Sabah Gazetesi, 1895). İsim türkce olduğu halde tekkelerde “dedeler” denilmez, farsca cemi kaaidesi ile “dedegân” denilirdi; bektâşiler ondokuzuncu asır başından itibâren “dede” karşılığı “baba” adını bilhassa kullandılar; yalnız Kırşehirdeki pir postunda oturan büyük baba efendiye “dede Baba” denildi. Dede unvânını bilhassa aşırı hürmetle kullananlar mevlevîler olmuşdur. Nâzımı meçhul şu beytin bir mevlevî kaleminden çıkmış olması muhtemeldir : Mürşide var, mürşide var, mürşide Anda olur derde derman ey dede! Mevlevîler arasında tarikata yeni girmiş gence “Köçek” denilirdi, köçek zaman ile “derviş” olurdu, derviş de çilesini doldurunca “dede” unvanını alır idi, şu kıt’a Tâhirül Mevlevînindir (B. : Olgun, Tâhir) : Yine bir âfetin aşkıyla gönül berzede oldu Nâri sevdâ ile dil hânesi âteşgede oldu Çillei aşkın elinden yine âzâde değildir Gerçi ikmâli çile eyledi Tâhir “Dede” oldu.