Ananın erkek kardeşi; halk ağzında mecâzen arka, hâmi, koruyucu yerinde kullanılır; Anadoludan kopmuş deniz akıncısı türkler Şimâlî Afrikada Cezâyiri fettihden sonra başbuğlarına, kaptanlarına bu anlamda “Dayı” diye hitâb ettiler ve Cezâyirde “Dayılık” resmi bir unvan hâline geldi. İstanbulda şehir âsâyiş ve inzibâtı yeniçeri ocağına bırakılmışdı, şimdiki karakolların yerinde Yeniçeri Kolluklarının zâbitlerine de, halk, hâmi anlamında dayı diye hitab ederdi; “Yeniçeri Dayıları” tâbiri de buradan kalmışdır. Hâlen İstanbulun pırpırı hâneberduşları, serserîler argosunda da “dayı”, hem hâmi, hem de “polis” anlamında kullanılır; üniformalı polise hemen dâima “dayı” diye hitab ederler; fakat bu hitabe polise sığındıkları, polisden aman diledikleri zaman kullanırlar; argolarında “Aynasız, Mikrob, Tahtakoz” kelimeleri de polis anlamındadır” (Bu isimlere bakınız). Halk ağzı deyim olarak, himâye altında işi tıkırında gidenlere: “Dayısı dümende!.” denilir. Nâzik zamanlarda, bir işin halli, bir tehlikenin atlatılması için hiç sevilmeyen kimselere boyun eğme anlamında: “Köprüyü geçinceye kadar ayıya dayı denilir!...” Sözde merdlik, yiğitlik taslayarak vurucu, kırıcı it gürûhuna da tehzil yollu “Kabadayı” denilir, makbul sıfat değildir (B.: Kabadayı).