TR
Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
About
Istanbul Encyclopedia
Reşad Ekrem Koçu
Web Project
Entries
❯
Volume 8: Çir-Diş
DARDAĞAN
“Perişan, dağınık; daha mübalâga için darma dağın denilir” (Şemseddin Sâmi, Kaamusu Türkî). Perişan şekilde sarılan sarıklara “Dardağan Sarık) denilirdi, kalender meşreb kimseler, âşıklık nümâyişinde olanlar sarardı. Sarmış keçe külâha ak dülbendi dardağan Seyyadının kolunda şehbazım çakır doğan Pırpırılar şâhıdır Galatanın mâhıdır Topuklu ayakları âşık bûsegâhıdır Germâbei safâda bir gör şûhi tannâzı Dildâdesin çilleden nasıl çıkarır nâzı (Galatalı Hüseyin Ağa) Dardağan Darısı — İstanbulda büyücüler tarafından hazırlanan darıya verilmiş isimdir; saçıldığı yere uğursuzluk, perişanlık getirir inanı ile yüz yıllar boyunca kullanılmıştır. Her hangi bir suretle bir âile ocağını veya bir yere dağıtma, bir çok kişiyi perişan etme anlamında mecâzen de Dardağan Darısı saçdı, saçıldı denilir; aşağıdaki manzume Ali Şâmil Paşa tarafından Üsküdardaki Balaban İskelesi kahvehâneleri kapatıldığında devrin ünlü halk şâiri Âşık Râzi tarafından yazılmıştır : Lebi deryâ üzere aşk u muhabbet yeri Nerede Balabanın o eski kahveleri Şâir kâtib sofrası evbaş avam peykesi Her köşesi müzeyyen hasır kilim minderi Duvarlarda ayanlar türlü zerkârî nakış Cümlesinin tamamıdır âlâyişi zîveri Kıl kalemle resmetmiş üstâdıâzam Bihzâd Kız oğlan sûretinde nice perî peykeri Gül sünbül lâle reyhan havuzların ...
⇓ Read more...
“Perişan, dağınık; daha mübalâga için darma dağın denilir” (Şemseddin Sâmi, Kaamusu Türkî). Perişan şekilde sarılan sarıklara “Dardağan Sarık) denilirdi, kalender meşreb kimseler, âşıklık nümâyişinde olanlar sarardı. Sarmış keçe külâha ak dülbendi dardağan Seyyadının kolunda şehbazım çakır doğan Pırpırılar şâhıdır Galatanın mâhıdır Topuklu ayakları âşık bûsegâhıdır Germâbei safâda bir gör şûhi tannâzı Dildâdesin çilleden nasıl çıkarır nâzı (Galatalı Hüseyin Ağa) Dardağan Darısı — İstanbulda büyücüler tarafından hazırlanan darıya verilmiş isimdir; saçıldığı yere uğursuzluk, perişanlık getirir inanı ile yüz yıllar boyunca kullanılmıştır. Her hangi bir suretle bir âile ocağını veya bir yere dağıtma, bir çok kişiyi perişan etme anlamında mecâzen de Dardağan Darısı saçdı, saçıldı denilir; aşağıdaki manzume Ali Şâmil Paşa tarafından Üsküdardaki Balaban İskelesi kahvehâneleri kapatıldığında devrin ünlü halk şâiri Âşık Râzi tarafından yazılmıştır : Lebi deryâ üzere aşk u muhabbet yeri Nerede Balabanın o eski kahveleri Şâir kâtib sofrası evbaş avam peykesi Her köşesi müzeyyen hasır kilim minderi Duvarlarda ayanlar türlü zerkârî nakış Cümlesinin tamamıdır âlâyişi zîveri Kıl kalemle resmetmiş üstâdıâzam Bihzâd Kız oğlan sûretinde nice perî peykeri Gül sünbül lâle reyhan havuzların etrâfı Gülpembe somâkidir fiskiyenin mermeri Şimşir nalınlar ile reftârı levendâne Pâbürehne uşaklar güzellerin serverî Bir elinde zer şâne bir elinde mikrâsı Her birinin âfeti devran tâze berberi Usturasından keskin gamzei cellâdına Kurbanım şâhım diye vermiş âşıklar seri Dardağan darısını saçdı o kahvelere Ali Şâmil Paşanın kesilesi elleri Rıdvan Paşaya nisbet sed eyledi hepsini Lâşek bu işde onun şeytan oldu rehberi Harac mezad satıldı cümlesinin eşyâsı Kül elenip başkuşa yuva oldu her biri Gerçi üç beş ay sonra o da buldu cezâsın Lâkin o cânım eski kahveler gelmez geri Yine Âşık Râzi vak’a üzerine şu malûmâtı veriyor: “Balaban İskelesi Kahvehânelerini sed eyledikten sonradır ki Ali Şâmil Paşanın Üsküdarlı gözündeki îtibârı gaayetle zedelenmişdir, zîrâ Balabandaki kahve uşaklarından Altıyaprakoğlu Mustafa ile Çildiripekoğlu Ahmed nâmında iki delikanlıdan Mustafa Şehremini Rıdvan Paşanın aşçıbaşısının birâderzâdesi, Ahmed de arabacıbaşısının kaynının oğlu olub Şâmillilerden Balaban Kahvehânelerine gelenlere pek iltifat edilmez olmuşdu, bunu cümle âlem bilirdi. İki nefer mürâhik oğlanı tenbih ile yola getirmek mümkin iken böyle âdi meseleden nefsâniyet dâvasına düşüb hükmü Karakuuşî ile bir gün içinde Üsküdarımızın bunca asırlık ziyneti olagelmiş o mükellef ve dilküşâ kahvehâneleri baykuş yuvasına çevirmek ne revâdır efendim..” diyor. (B.: Şâmil Paşa, Ali; Rıdvan Paşa; Balaban İskelesi Kahvehâneleri).
Theme
Folklore
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM080410
Theme
Folklore
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 8, pages 4240-4241
See Also Note
B.: Şâmil Paşa, Ali; Rıdvan Paşa; Balaban İskelesi Kahvehâneleri
Theme
Folklore
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
In collaboration with  
Rights Statement
Cookie Policy
LPPD