Üzerine dülbend ve çenber herhangi bir şey sarılmamış fes, böyle fesi giyen kimse (B.: Fes). Türkiyede fesi evvelâ Cezâyirli gemiciler giymişdir; İkinci Sultan Mahmud devrinde ve Hüsrev Mehmed Paşanın Kaptanı deryalığı zamanında 1826 da Tersâneliler (Bahriyeliler) için resmî serpuş kabul edilmiş, az sonra Asâkiri Mensûrei Muhammediye ismi ile yeni kurulan orduda da efrad ve zâbitlere fes giydirilmiş ve yavaş yavaş halk arsında da yayılmışdır. Donanma ve ordu mensubları dalfes giymişlerdir; bahriyeli olsun kara askeri olsun, fes çoğunlukla efrad başında görüldüğü, nefer ve çavuşlar da gençler, delikanlılar olduğu için, fes halk arasında yayılır iken yaşlılar fesin etrâfına bir dülbend, çenber sarmışlar, fakat gençler askerî taklit ile dalfesi tercih etmişlerdir. Siyah, mavi, top veya saçak şeklinde çeşid çeşid püsküllerle kırmızı fes, sırmaya, ipeğe, sünbüle, reyhana (fesleğene) benzetilen kâküllerin çehresini açmış, ona ayrı bir güzellik ve câzibe vermiş, ve dolayısı ile kalender meşreb şairlerin kalemi ile “dalfes” edebiyatımıza girmişdir, dalfes, dalfesli gencler için gazeller, şarkılar yazılmışdır. BİR KÖÇEK İÇİN ŞARKI Sarmaya tenhâ yer ister Câmı sahbâyı ter ister Savd olur ammâ zer ister Anladım ol yâdigârı Şivekârın cilvekârı Mest olub o şûh tavşan Turresin kılmış periş...

Üzerine dülbend ve çenber herhangi bir şey sarılmamış fes, böyle fesi giyen kimse (B.: Fes). Türkiyede fesi evvelâ Cezâyirli gemiciler giymişdir; İkinci Sultan Mahmud devrinde ve Hüsrev Mehmed Paşanın Kaptanı deryalığı zamanında 1826 da Tersâneliler (Bahriyeliler) için resmî serpuş kabul edilmiş, az sonra Asâkiri Mensûrei Muhammediye ismi ile yeni kurulan orduda da efrad ve zâbitlere fes giydirilmiş ve yavaş yavaş halk arsında da yayılmışdır. Donanma ve ordu mensubları dalfes giymişlerdir; bahriyeli olsun kara askeri olsun, fes çoğunlukla efrad başında görüldüğü, nefer ve çavuşlar da gençler, delikanlılar olduğu için, fes halk arasında yayılır iken yaşlılar fesin etrâfına bir dülbend, çenber sarmışlar, fakat gençler askerî taklit ile dalfesi tercih etmişlerdir. Siyah, mavi, top veya saçak şeklinde çeşid çeşid püsküllerle kırmızı fes, sırmaya, ipeğe, sünbüle, reyhana (fesleğene) benzetilen kâküllerin çehresini açmış, ona ayrı bir güzellik ve câzibe vermiş, ve dolayısı ile kalender meşreb şairlerin kalemi ile “dalfes” edebiyatımıza girmişdir, dalfes, dalfesli gencler için gazeller, şarkılar yazılmışdır. BİR KÖÇEK İÇİN ŞARKI Sarmaya tenhâ yer ister Câmı sahbâyı ter ister Savd olur ammâ zer ister Anladım ol yâdigârı Şivekârın cilvekârı Mest olub o şûh tavşan Turresin kılmış perişan Mûmiyânı vasfa şâyan Anladım ol yadigârı Şivekârın cilvekârı Meclise geldikde dalfes Zülfüne bağlandı herkes Kes sesi kayd itme öz kes Anladım ol yâdigârı Şivekârın cilvekârı (Enderunlu Vâsıf) BİR SÂKİ İÇİN ŞARKI Dün gice bir şûhi nevres Geldi şevki bezme dalfes Bend olur kim görse özkes Ben değil meftûnu herkes Perçemi şebbûyi katmer Rengi ruhsârı güli ter Görmedim bu rütbe dilber Ben değil meftûnu herkes Destime sundukda câmı Hoşuma geldi hirâmı Âlemin sarmak merâmı Ben değil meftûnu herkes. (Enderunlu Vâsıf) ŞARKI Kim gördü böyle nev edâ Kim sevdi böyle mehlikaa Kim görse olmaz mübtelâ Yok misli gaayet dilrübâ Tavrı o şûhî dalfesin Bend itti gönlün herkesin O dilrübâyı nevresin Yok misli gaayet dilrübâ (Enderunlu Vâsıf) BİR KASİDEDEN Ayağı yer mi basar rindânı aşkın şevk ile Dalfes sâgar bekef geldikce bezme ol peri Âh kâfiri bîvefâ nâri gamınla sûbesû Dil harâbezârdır manendei yangın yeri Öyle âhü vâh ile itmez nigâhı iltifat Pâk zer ister gazel almaz zemâne dilberi. (Enderunlu Vâsıf) Büyütüp serde yetişdirmiş idim dalfes ile Ülfeti gayri yasağ etti gönül herkes ile Bağrına taş mı basub kesdin anı mikrâs ile Dilerim Bârî Hüdâdan iki destin kesile. Alub ol şânevü mikrâsını berber eline Nice kıydın o şehrin perçeminin bir teline. (Beşiktaşlı Gedâî)