Tophâne’de Firuzağa Mahallesinde, Çukurcuma Caddesi ile Çukurcuma Camii Sokağı köşesindedir; Hadikatül Cevami şu mâlûmatı vermektedir: “Bânisi Şeyhülislâm Molla Fenâridir ki ismi şerifleri Mehmeddir, ceddi Şemseddin Mehmed bin Hamza 751 (1350) doğmuşdur. Osmanlı Devletinde ilk Şeyhülislâmdır, 833 (1430) da hacca gitmiş, 834 de (1430-1431) de Bursada vefât etmişdir. Çukurcuma Mescidinin bânisi Mehmed Efendinin künyesi Muhiddin Mehmed bin Ali bin Yusuf Bâli İbnül Fenâridir, vâlidesi de Ibnül cezerînin oğlu Ebülhayr’ın kızıdır. Mehmed Efendi 948 (1541-1542) de şeyhülislâm oldu ve Kanuni Sultan Süleymanın devrinde bu makamda üç sene kaldı, 952 de (1545) emekliye ayrıldı, 954 (1547) de vefat etti. Babası Ali Efendi kadıaskerlik, dedesi Yusuf Bâli de Bursa Kadılığı yapmışlardır.” Dört kârgir duvar üzerine atılmış kiremit örtülü bir çatıdan ibaret olup müstatil plânlıdır; sokakdan çift merdivenle çıkılır; merdiven şahnı üstü kiremitli bir saçakla örtülüdür. Medhalin iki yanında birer ahşab odacık vardır; bu kısım camiin asıl yapısına bir ek gibi görünmektedir. Son cemaat yeri, ibadet sahnı ve kadınlar mahfili gaayetle genişdir. Son cemaat yerinin sol tarafında yan sokağa açılır bir kapu vardır, kadınlar mahfiline de o tarafta bulunan bir merdivenle çıkılır; kadınlar mahfilinin ön tarafı...

Tophâne’de Firuzağa Mahallesinde, Çukurcuma Caddesi ile Çukurcuma Camii Sokağı köşesindedir; Hadikatül Cevami şu mâlûmatı vermektedir: “Bânisi Şeyhülislâm Molla Fenâridir ki ismi şerifleri Mehmeddir, ceddi Şemseddin Mehmed bin Hamza 751 (1350) doğmuşdur. Osmanlı Devletinde ilk Şeyhülislâmdır, 833 (1430) da hacca gitmiş, 834 de (1430-1431) de Bursada vefât etmişdir. Çukurcuma Mescidinin bânisi Mehmed Efendinin künyesi Muhiddin Mehmed bin Ali bin Yusuf Bâli İbnül Fenâridir, vâlidesi de Ibnül cezerînin oğlu Ebülhayr’ın kızıdır. Mehmed Efendi 948 (1541-1542) de şeyhülislâm oldu ve Kanuni Sultan Süleymanın devrinde bu makamda üç sene kaldı, 952 de (1545) emekliye ayrıldı, 954 (1547) de vefat etti. Babası Ali Efendi kadıaskerlik, dedesi Yusuf Bâli de Bursa Kadılığı yapmışlardır.” Dört kârgir duvar üzerine atılmış kiremit örtülü bir çatıdan ibaret olup müstatil plânlıdır; sokakdan çift merdivenle çıkılır; merdiven şahnı üstü kiremitli bir saçakla örtülüdür. Medhalin iki yanında birer ahşab odacık vardır; bu kısım camiin asıl yapısına bir ek gibi görünmektedir. Son cemaat yeri, ibadet sahnı ve kadınlar mahfili gaayetle genişdir. Son cemaat yerinin sol tarafında yan sokağa açılır bir kapu vardır, kadınlar mahfiline de o tarafta bulunan bir merdivenle çıkılır; kadınlar mahfilinin ön tarafı parmaklıklı olup ortası küçük bir balkon çıkıntısı teşkil eder. İbâdet sahnında ve kadınlar mahfilinin altında sağlı sollu iki maksûre vardır, minâre kapusu sağ tarafdaki maksûrededir. Ahşab minberde kafesli bir “Sakalı Şerif” yeri vardır. Cami 18 pencere ile aydınlatılmışdır. 1964 ramazan bayramından sonra basit bir tamir görmüşdür. Ahşab çatısı çok harab durumda idi. Hakkı GÖKTÜRK Çukurcuma Camii (Resim ve plân: Ömer Tel)