“Yün mensûcat, yünlü kumaşdan yapılan esvab” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı); aynı anlamda farsca “çuka” kelimesinden alınmışdır, bazı eski metinlerde de çuka diye yazılıdır. Asırlar boyunca İstanbul çarşılarında yerli ve yabancı çuhalar (bilhassa ingiliz ve fransız çuhaları) satılmış, İstanbulda da çuha dokunmuştur. Bütün kumaşlarda olduğu gibi çuha fiyatları harcanan yün çilesi üzerinden tesbit edilir, renk farkları da ufak farklar yapardı, hicrî 990 (m. 1582) tarihli bir fermandan en makbulünün kırmızı çuhalar olduğunu öğreniyoruz, aynı fermanda tesbit edilen fiyatlar şudur: 100 çile kırmızı çuhanın arşını 200 akçe 60 » » » » 120 » 80 » sair » » 160 » 60 » » » » 100 » Avrupa’dan ingiliz ve fransız tüccarları tarafından gemilerle getirilen çuhalar İstanbulda çuhacı esnafına devlet nezaretinde hiç birine gadrolmamak üzere dağıtılıp satılırdı. Gelen çuha mahdud olacağı için çuhacılar gruplara ayrılmış, çuha geldiğinde bu gruplara nöbetle verilir. 1582 - 1584 arasında çuhacılar kâhyalığı yapan David oğlu Sinan adında bir mûsevi idhal malı çuhanın tevzi işlerine hile karışdırıp gelen ingiliz ve fransız çuhalarını kendi adamlarına verdirtmiş, bir kara borsa kurmuş, İstanbulda çuha fiyatları birden yükselmişdi; vazifesinden atıldı, fakat el altından yine meşgul oldu,...

“Yün mensûcat, yünlü kumaşdan yapılan esvab” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı); aynı anlamda farsca “çuka” kelimesinden alınmışdır, bazı eski metinlerde de çuka diye yazılıdır. Asırlar boyunca İstanbul çarşılarında yerli ve yabancı çuhalar (bilhassa ingiliz ve fransız çuhaları) satılmış, İstanbulda da çuha dokunmuştur. Bütün kumaşlarda olduğu gibi çuha fiyatları harcanan yün çilesi üzerinden tesbit edilir, renk farkları da ufak farklar yapardı, hicrî 990 (m. 1582) tarihli bir fermandan en makbulünün kırmızı çuhalar olduğunu öğreniyoruz, aynı fermanda tesbit edilen fiyatlar şudur: 100 çile kırmızı çuhanın arşını 200 akçe 60 » » » » 120 » 80 » sair » » 160 » 60 » » » » 100 » Avrupa’dan ingiliz ve fransız tüccarları tarafından gemilerle getirilen çuhalar İstanbulda çuhacı esnafına devlet nezaretinde hiç birine gadrolmamak üzere dağıtılıp satılırdı. Gelen çuha mahdud olacağı için çuhacılar gruplara ayrılmış, çuha geldiğinde bu gruplara nöbetle verilir. 1582 - 1584 arasında çuhacılar kâhyalığı yapan David oğlu Sinan adında bir mûsevi idhal malı çuhanın tevzi işlerine hile karışdırıp gelen ingiliz ve fransız çuhalarını kendi adamlarına verdirtmiş, bir kara borsa kurmuş, İstanbulda çuha fiyatları birden yükselmişdi; vazifesinden atıldı, fakat el altından yine meşgul oldu, öyle ki, 1584 de bu adamın çuha işleri ile uğraşmasının kesin olarak men edilmesi için İstanbul Kadılığına hitâben bir ferman çıkdı. Yine eski fermanlardan ve narh defterinden öğreniyoruz ki, hazır çuha esvab satıcıları da sıkı bir devlet kontrolü altında idiler; boyları, kolları, etekleri, astarları, düğmeleri nasıl olacağı teker teker tesbit edilmişti. Evliyâ Çelebi XVII. asrın ilk yarısında Dördüncü Sultan Murad zamanında yapılmış büyük bir esnaf - ordu alayını tasvir ederken (B.: Esnaf Alayları) çuhacılardan şöylece bahsediyor: “Esnâfı Çuhacıyan — Dükkân 100, neferât 107; pirleri Ebülhüdâyi Halebidir, kabri Mekkededir. Bunlar arabalar üzerine londrin, karkaşone, nemçe, paris, ankone (Londra, Karkason, Avusturya, Ankona) yetmiş çile çuhaları endâzeleyip: — Al a!... bin kuruşluk!... Al a!... iki bin kuruşluk!.. diyerek geçerler.” Başda yeniçeriler, bütün kapu kulu askerine yılda birkaç çuha esvab verilirdi; nefer başına 10 arşın çuha tesbit edilmişdi ve bu asker çuhaları mavi renkli olup Selânikde dokunurdu. Askere mahsus miri çuha anbarı İstanbulda Darphânenin de bulunduğu Bayazıddaki Simkezhânede idi. Bir anbar emininin emrinde 150 nefer muhafızı vardı. Yeniçeriler başda gelmek üzere tevziata Kadir Gecesi başlanır ve üç gün sürerdi. Taşradaki yeniçerilere çuha yerine “çuha bahâ” adı ile piyasaya göre 10 arşın çuhanın bedeli gönderilirdi. Çuha ile beraber sarıklık astar ve donluk gömleklik bez de verilirdi; çuha bahaya onların bedeli ilâve olunurdu. İstanbul delikanlıları arasında, onların da bilhassa garip bekâr uşakları için bir kat çuha esvaba sâhib olmak büyük şey bilinirdi. İstanbulun eski zengin kibar kapularında yılda iki bayram bütün bendegâna bir bohça içinde esvab ve çamaşır dağıtılırdı (B.: Boğça); faraza bir çubukdâr gencin boğçasının içinden bir kat çuha esvab yıkması efendinin ona aşırı iltifatı bilinirdi. Yaşlı, dul, zengin ve erkek canlısı İstanbul yosmaları yalın ayak ve yarım pabuçlu fakat kaşı gözü yerinde, eli ayağı düzgün ve bıçkın meşreb ayak takımından delikanlıları oynaş olarak elde etmek için onlara bir elmas gül yüzük, gümüş yahud altın bir koyun saati bağışlarlar, bir kat da çuha esvab yapdırırlardı; bu üç şey o yollara sapmış olanlar arasında âdetâ an’aneleşmişti ki, İstanbulun aşk ve muhabbet masallarında teferruatı ile anlatılmışdır. Aşağıdaki kıt,alar çuhalarla süslenmiş pırpırı delikanlı porteleridir: HAYTA Altı kaval beyin üstü şişhâne Sırmalı çuhayla gezer daltaban Şalı ver boş arşın şehlevendâne Kahve peykesinde yatar balaban. TULUMBACI Al çuhalar kesdireyim çapkına Şehîdânı kalenderan aşkına Yangıncıdır açar rengi âteşîn Anı gören vallah döner şaşkına HANIM OYNAŞI KAYIKCI Benli Binnaz Hanım çift otuzunda Hamlacı şehbaza yakmış abayı Kesdirdi Londrin çuhadan cebken Çekdi âguuşine bürehne pâyı HANIM OYNAŞI TERSANE ÇIPLAĞI Cevizli Konakdan aldım haberi Hanım câmehâba çekmiş neferi Ne de açmış yâhu şu mor çuhalar Dünkü çıplak olmuş şûhler serveri HANIM OYNAŞI YANAŞMA Çalıdan halıya çekdi oğlanı Anası yerinde hamamcı karı Sırmalı çuhalar samur kürk ile Ağa yapdı dünkü bitli bekârı HANIM OYNAŞLARI Denizde kum yosma hanımda para Çuhalar kesdirir toy oğlanlara Hamlacı, kalaycı, yorgancı, hallaç Tâzerû zeberdest pehlivanlara