Kasımpaşadaki eski Tersânei Âmire içindedir; bu camiin bulunduğu mevki gemiciler ağzında Camialtı diye anıla gelmektedir. Hadikatül Cevâmi şu malûmatı veriyor: “Tersâne içinde, sâhili deryâda kalyonların arkasında fevkaani bir camidir, mahfili hümayûn da yapılmışdır. Bânisi Çorlulu Ali Paşanın kesik başının kabri Divan Yolundaki camiin mezaristanındadır. Kâbei Mükerremenin duvarın getirilmiş bir taş parçası bu camiin mihrab kemerinin içine teberrüken ziyâret edilmek üzere konmuş ve taşın üzerine Sâbit’in şu beyti altın ile yazılmışdır. Bu senk’i lâal kiymet rükni pâki Kâbedir tahkik Teberrük vechi üzre zîybi mihrâb eyledi Pâşâ “Camiin kapusu üzerinde arabca ve türkçe iki tarih kitabesi vardır, arabca tarih Kâmî Mehmed Efendinindir; türkçe târih Sâbit’indir: Kapusun beklesün ecr isteyen târih veş Sâbit “Yapıldı elhli aşka câmii pâki Ali Pâşâ.” 1119 (1707-1708) Bu cami İkinci Sultan Mahmud Hanın emriyle külliyen tamir ve tecdid olunub mahfili hümâyûn da yapılmışdır. Fevkaani olan bu camiin altında kaptanlara mahsus odalar vardır.” Müstakil plânlı bir cami olub İkinci Sultan Mahmud zamanındaki tâmirinde XVII. asır yapısı hüviyetini tamamen kaybetmişdir. Tersânenin Kasımpaşadan Gölcüğe naklinden sonra bir müddet metrûk kalan cami Devlet Deniz Yolları İdaresi tarafından tâmir edi...

Kasımpaşadaki eski Tersânei Âmire içindedir; bu camiin bulunduğu mevki gemiciler ağzında Camialtı diye anıla gelmektedir. Hadikatül Cevâmi şu malûmatı veriyor: “Tersâne içinde, sâhili deryâda kalyonların arkasında fevkaani bir camidir, mahfili hümayûn da yapılmışdır. Bânisi Çorlulu Ali Paşanın kesik başının kabri Divan Yolundaki camiin mezaristanındadır. Kâbei Mükerremenin duvarın getirilmiş bir taş parçası bu camiin mihrab kemerinin içine teberrüken ziyâret edilmek üzere konmuş ve taşın üzerine Sâbit’in şu beyti altın ile yazılmışdır. Bu senk’i lâal kiymet rükni pâki Kâbedir tahkik Teberrük vechi üzre zîybi mihrâb eyledi Pâşâ “Camiin kapusu üzerinde arabca ve türkçe iki tarih kitabesi vardır, arabca tarih Kâmî Mehmed Efendinindir; türkçe târih Sâbit’indir: Kapusun beklesün ecr isteyen târih veş Sâbit “Yapıldı elhli aşka câmii pâki Ali Pâşâ.” 1119 (1707-1708) Bu cami İkinci Sultan Mahmud Hanın emriyle külliyen tamir ve tecdid olunub mahfili hümâyûn da yapılmışdır. Fevkaani olan bu camiin altında kaptanlara mahsus odalar vardır.” Müstakil plânlı bir cami olub İkinci Sultan Mahmud zamanındaki tâmirinde XVII. asır yapısı hüviyetini tamamen kaybetmişdir. Tersânenin Kasımpaşadan Gölcüğe naklinden sonra bir müddet metrûk kalan cami Devlet Deniz Yolları İdaresi tarafından tâmir edilmiş ve ibâdete tekrar açılmıştır ki, 1965 de İstanbul Ansiklopedisi adına ziyâret edildiğinde cemaatini bu idârenin amele, işçi, müstahdem ve memurları ile yine o civarda bulunan gümrük memur ve muhâfızları teşkil ediyordu. Hadikatül Cevamiin kaptan odaları diye kaydettiği zemin katı iki ayrı bölümdür. Kapusu cami mihrabının altında bulunan birinci büyük bölüm, ihtiyaca göre tâdil edilmiş ve 1965 de gümrük idâresine verilmiş bulunuyordu. İkinci bölüm ise sağlı sollu iki taşlıkdır. Camiin medhaline nazaran soldaki taşlıkdan ahşab bir merdiven ile üst katda imam meşrutanın sofasındadır. Sağdaki taşlıkda da yine ahşab bir merdiven bulunub üst katda müezzin meşrutasına çıkılır iken bu merdiven ibtâl edilmiş, taşlık gümrük muhâfızları için bir oda şekline konmuş, müezzin meşrutası içinde camiin içinden, kadınlar mahfilinden bir kapu açılmışdır. Fevkaani Cami önce bir çift taş merdivenle girilir; bu merdivenler camekânlı ahşab bir pabuçluğa çıkar. Camiin kemerli ve kitâbeli kapusu bu pabuçluk önündedir, bu kapudan 14 basamak geniş ahşab bir diğer merdiven ile de asıl ibâdet sahnına çıkılır. İki yan duvarlarında dörderden 8, ve mihrab duvarında da 2, ki cem’an 10 büyük pencere ile aydınlatılmış müstakil plânlı camiin ahşab tavanı dört köşeli duvar ahşab sütun üzerine oturtulmuştur. Camiin üstü de kiremitli bir ahşab çatı ile kapatılmışdır. Sol müezzin mahfilinden ahşab bir merdivenle kadınlar mahfiline çıkılır; Tersâne içinde yapılmış bir camide bir kadınlar mahfiline lûzum bulunmadığına göre, bu mahfilin Hadikatül Cevamide adı geçen hünkâr mahfili olması gerekir. Hadikatül Cevâmi bu camiin karşısında Kaptan Büyük Hasan Paşa tarafından yapdırılmış bir çeşmeden bahsederek kitâbesinin şu tarih beytini kaydediyor: Gelince âbı atşâna didi târihini Tevfik Bu ayni kıldı icrâ fî sebîlillâh Hasan Paşa 1190 (1776) 1965 de bu camii ziyaretimizde karşısında böyle bir çeşmeye rastlanmadı; camiin karşısında, ahşab sütunlar üzerine oturtulmuş geniş bir saçak altında 16 köşeli ve 16 musluklu büyük bir şadırvan vardır; şadırvanın üstü tunç bir kubbecikle örtülmüş olup güney yüzünde tunç bir plâk üstünde şu kitâbe bulunmaktadır: “1172 (1758-1759) tarihinde Kapdânıderya bulunan Süleyman Paşanın inşa ettirdiği çeşme hasbelicab hadmettirilerek bu şadırvan binâ olunmuşdur; merhûmun ruhu şâd ola; sene 1333 (1914-1915).” Kitâbede adı geçen Süleyman Paşa 1755-1757, 1757-1759 ve 1763 de üç defa Kapdanıderyâ olmuş, Karabağlı Süleyman Paşadır. Hadikatül Cevamiin câmi cebhesinin hemen karşısında bulunan bu çeşmeden bahsetmemesi garibsenir. Bu camii ziyaretimizde imamet vazifesinde Kütahyalı Mehmed Cengiz Efendi bulunuyordu, camiin müezzini de Orhan Geyveli efendiydi. Bize de müessesenin hariminde kalmış bir camii ziyaret imkânını sağlayan Haliç Tersânesi Baş mühendisi B. İhsan Kuran ile Denizcilik Bankası Merkez Mağazası şefi B. Hamdi Küçükkaya’nın isimlerini buraya şükranla kaydediyoruz (1965). Hüsnü KINAYLI