Türkiyede ilk Çocuk Tiyatrosu, 1935 yılında İstanbulda kurulmuş ve faaliyete geçmiştir. İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosunun dram ve komedi bölümlerinden başka, çocuklara temsiller vermek üzere bir “Çocuk Tiyatrosu Bölümü” nün kurulmasını, Türkiyede tiyatro geleceği için zarurî bir problem sayan Şehir Tiyatroları yöneticisi Muhsin Ertuğrul, bu konudaki projelerinin hazırlığını 1935 de tamamladı, ve tiyatro sanatkârlarından olup, 23 Nisan 1936 da M. Kemal Küçük’ü (ölümü 23 Nisan 1936) ilk rejisör olarak tayin etti. Türkiye için yepyeni bir mesele olan, çocuklara mahsus temsiller veren bir tiyatronun kuruluşunda göz önünde tutulacak önemli hususlar vardı. Bunlardan en önemlisi, şüphesiz ki, bu tiyatrolarda oynanacak eserleri seçmek ve bunları oynayacak sanatkârları bulmak işi idi. Ertuğrul Muhsin, bu ilk ciddî adımın önemini belirtmek için, tiyatronun kalbur üstü sanatçılarını seferber etti. Çocuk rollerini oynayacak kabiliyetli elemanları, çocuk tiyatrosuna ayrılan küçük bir paranın imkânları içinde temin ettikten sonra, başta Neyyire Ertuğrul, Sami Ayanoğlu, Sait Köknar, Kâni Kıpçak, Câhide Artemel (Sonku), Nevin Akkaya, Zihni Rona gibi. Dram bölümünün önemli sanatçılarını Çocuk Tiyatrosunda görevlendirdi. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, bu bölümün sanat işleriyle yakından ilgi...

Türkiyede ilk Çocuk Tiyatrosu, 1935 yılında İstanbulda kurulmuş ve faaliyete geçmiştir. İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosunun dram ve komedi bölümlerinden başka, çocuklara temsiller vermek üzere bir “Çocuk Tiyatrosu Bölümü” nün kurulmasını, Türkiyede tiyatro geleceği için zarurî bir problem sayan Şehir Tiyatroları yöneticisi Muhsin Ertuğrul, bu konudaki projelerinin hazırlığını 1935 de tamamladı, ve tiyatro sanatkârlarından olup, 23 Nisan 1936 da M. Kemal Küçük’ü (ölümü 23 Nisan 1936) ilk rejisör olarak tayin etti. Türkiye için yepyeni bir mesele olan, çocuklara mahsus temsiller veren bir tiyatronun kuruluşunda göz önünde tutulacak önemli hususlar vardı. Bunlardan en önemlisi, şüphesiz ki, bu tiyatrolarda oynanacak eserleri seçmek ve bunları oynayacak sanatkârları bulmak işi idi. Ertuğrul Muhsin, bu ilk ciddî adımın önemini belirtmek için, tiyatronun kalbur üstü sanatçılarını seferber etti. Çocuk rollerini oynayacak kabiliyetli elemanları, çocuk tiyatrosuna ayrılan küçük bir paranın imkânları içinde temin ettikten sonra, başta Neyyire Ertuğrul, Sami Ayanoğlu, Sait Köknar, Kâni Kıpçak, Câhide Artemel (Sonku), Nevin Akkaya, Zihni Rona gibi. Dram bölümünün önemli sanatçılarını Çocuk Tiyatrosunda görevlendirdi. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, bu bölümün sanat işleriyle yakından ilgilenmek üzere, sanatkâr M. Kemal Küçük’ü vazifelendirdi. Bütün bu hazırlıklar, yeni bir branşın temelinin esaslı bir şekilde atılmasını sağlamak içindi. Muhsin Ertuğrul; Türkiyede ilk olarak kurulan bir Çocuk Tiyatrosunun, ilk temsilinin, çocuklarımıza ilk Tiyatro bilgisini aşılamak olduğu hususunda rejisöre vermiş oduğu ilham üzerinde, M. Kemal Küçük, ilk tiyatro eserini hazırladı: “Çocuklara İlk Tiyatro Dersi”. İşte, Türkiyemizde, Çocuk Tiyatrosunu ilk kuran Muhsin Ertuğrul, ilk Çocuk Tiyatrosu Rejisör ve müellifi rahmetli M. Kemal Küçük’tür. 1935 - 1936 mevsiminde perdesini açmağa hazırlanan İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu, Çocuk Tiyatrosu Bölümü, bir taraftan “Çocuklara ilk tiyatro dersi” eserini hazırlarken, bir taraftan da ilk çocuk tiyatrosu dergisin hazırlıyordu. İlk fikir şu idi: Tiyatroya gelecek çocuklara, bilet gişesinden bilet yerine bir dergi vermek... Bu dergide oynayan piyesin özeti, rol dağıtım listesi, müellif ya da rejisörün çocuklara hitap eden yazıları bulunacaktı. En önemlisi, bilet yerine geçmek üzere, bu derginin son sayfasının alt tarafında zımba ile ayrılmış bir kuponu, gişeden aldığı dergiden kopararak bilet kontrol memuruna verecek ve tiyatroya ayrıca para ödemeden, girecekti. Derginin fiyatı, o zamanki tiyatro fiyatlarına kıyasen 3 de bir oranında ucuzdu. İşte Türkiyedeki ilk çocuk tiyatrosu, ilk temsilini böyle verdi. Çocuklar gişeden dergilerini aldılar, kuponlarını kopardılar. Bilet için başka bir para ödemeden oyunlarını seyrettiler. Ama, bir kuponun para yerine kullanılmasını doğru bulmayan bir pedegog, fikrini Ertuğrul Muhsin’e açıkladı. Bu pedagog, tiyatroya ücretsiz bir kuponla girmenin, çocuk terbiyesi üzerinde olumsuz bir kanı yaratacağı, tiyatrolara, hattâ her yere parasız girilebileceği fikrinin ömürleri boyunca onları yanlış bir alışkanlığa sevk edeceği fikrini savundu. Bu görüşü olumlu karşılayan Muhsin Ertuğrul, bu ilk denemeden sonra, kuponla tiyatroya girme usulünü kaldırdı. Fakat, ilk çocuk tiyatrosu dergisinden itibaren, tiyatro kapısından girdiğinden çıkıncıya kadar riayet etmeleri gereken noktaları resimli olarak belirten öğütler vermeğe devam etti. Böylelikle 1935 - 1936 yıllarından beri yâni 30 yıldan beri İstanbulda çocuklarımıza muntazam temsiller veren bir çocuk tiyatrosu kurulmuş oldu. Hâlen İstanbulda, biri Üsküdar’da, biri Fatih’de öbürü de Beyoğlunda olmak üzere üç sahnede birden çalışmakta, her semtte başka bir çocuk oyunu temsil ettirmektedir. Bunlar, güzel dekorlar ve göz alıcı dans ve balelerle süslenmiştir. Her üç tiyatroyu da İstanbullu çocuklar doldurup boşaltmaktadırlar. İstanbulda tiyatro seyircisinin çokluğu, işte bu, otuz yıldanberi faaliyette bulunan çocuk tiyatrolarının yetiştirdiği seyirciler yüzündendir. Bundan başka, Türkiyede ikinci çocuk tiyatrosu, 1947 yılında, yine Muhsin Ertuğrul tarafından Ankara’da kurulmuştur. Çocuk Tiyatrolarının, yarının kültürlü tiyatro seyircilerini hazırlamak yolunda büyük ödevler yüklenmiş olduğu belli bir gerçektir. İstanbul ve Ankaradaki Çocuk Tiyatroları, Çarşamba günleri saat 14 deki temsillerini sıraya konan ilkokullara, Pazar saat 11 deki temsillerini de velilerle gelecek çocuklara tahsis etmiştir. Ankara ve İstanbuldaki Çocuk Tiyatrolarının parlak bir geleceğe doğru güvenle yol almakta olduklarını kısaca kaydetmek gerekir. İstanbul Çocuk Tiyatrosunun 30 yıl içinde oynamış olduğu piyeslerle, yazanlarını, ve temsil sayılarını gösteren bir listeyi yazımıza ekliyoruz: 1935-1936 1 — “İlk Tiyatro Dersi” 23 temsil M. Kemal Küçük 2 — “Gülmeyen Çocuk” 21 temsil M. Kemal Küçük 1936-1937 3 — “Fatmacık” 32 temsil Afif Obay 4 — “Doğanla Selmâ” 27 temsil Halid Fahri Ozansoy 1937-1938 5 — “Mavi Boncuk” 21 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 6 — “Lâfonten Baba” 26 temsil Ekrem Reşid Bey 1938-1939 7 — “Uçman Yalçın” 22 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 8 — “Küçük Komutan” 18 temsil Ragıb Tok 1939-1940 9 — “Keloğlan” 27 temsil Sami Ayanoğlu 10 — “Efe Ali” 21 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 1940-1941 11 — “Çizmeli Kedi” 21 temsil A. Herman (Çev.: Sabih Gözen) 12 — “Sinderalla” 23 temsil Mebrure Alevok 1941-1942 13 — “Parmak Çocuk” 23 temsil Selâhaddin Küçük 14 — “Mavi Gözlük” 23 temsil Sabih Gözen 1942-1943 15 — “Işıksız Ada” 55 temsil Sabiha Gözen 1943-1944 16 — “Şeytan” 26 temsil Sabiha Gözen 17 — “Karabulut” 21 temsil Sabih Gözen 1944-1945 18 — “Ben Çalmadım” 28 temsil Fahri Egemen 19 — “Her Şeyden Biraz” 21 temsil Sabih Gözen 1945-1946 20 — “Memişin Rüyası” 28 temsil Neşet Berküren 21 — “Nar Tânesi” 21 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 1946-1947 “Tiyatro Dersi” 29 temsil 22 — “Fırtına” 9 temsil Shakespeare (Çev.: Celâl Balkır) 1947-1948 “Gülmeyen Çocuk” 23 temsil 23 — “Yalancının Mumu” 24 temsil Celâl Bakır 1948-1949 24 — “Abdi ile Memiş İstanbulda” 25 temsil Neşet Berküren 25 — Sihirli Kılıç” 22 temsil Nureddin Işılay 1949-1950 26 — “Artist Aranıyor” 28 temsil Kadri Ögelman “Fatmacık” 29 temsil 1950-1951 27 — “Rüyâ Ülkesi” 26 temsil Ferih Egemen 28 — “Yurd Gezisi” 28 temsil Azize Tözem 1951-1952 29 — “Küçük Reis” 26 temsil Ferih Egemen 30 — “Pamuk Prensesle 7 Cüce” 27 temsil N. M. Helen (Çev. Ayral) 1952-1953 31 — “Altın Zincir” 32 temsil F. Egemen ve G. Tozer “Sinderalla” 24 temsil 1953-1954 32 — “Mâvi Kuş” 31 temsil Mehmed Şükrü Erden 33 — “Küçük Gezginler” 25 temsil S. Kaplangı ve F. İşhan 1954-1955 34 — “Robenson Ölmemeli” 32 temsil F. Fors (Çev. Türkiş Noyan) 35 — “Sihirli Pabuçlar” 24 temsil Ferih Egemen 1955-1956 36 — “Adını Çocuklar Koysun” 31 temsil Mümtaz Zeki Taşkın “Keloğlan” 19 temsil 1956-1957 37 — “Küçük Ali ve Hafiyeler” 22 temsil E. Kaenstner (Çev.: L. Pamir) 38 — “Harami Çeşmesi” 25 temsil Ferih Egemen 1957-1958 — “Mavi Gözlük” 31 temsil 39 — “Oyuncakcı Dede” 18 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 1958-1959 40 — “Polianna” 27 temsil (Çev. Kemal Sönmez) 41 — “Üç Hikâye” 21 temsil Ferih Egemen 1959-1960 42 — “Yıldız Ece” 35 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 1960-1961 43 — “Peter Pan” 20 temsil Baaric (Çev. Can Gürzab) 44 — “Yoklar Dağındaki Nar” 13 temsil Mümtaz Zeki Taşkın 1961-1962 — “Yoklar Dağındaki Nar” 27 temsil 45 — “Kuğular” 25 temsil Lâmia Balı 46 — “Milyonluk Yeğen” 23 temsil Vecihe Karamehmet 1962-1963 47 — “Hırsız Var” 47 temsil Erol Gürman 48 — “Şans Adası” 38 temsil Vecihe Karamehmet 49 — “Tom Sawyer” 29 temsil Mark Twain (Çev. A. Poyrazoğlu) 1963-1964 50 — “Tombikin Başına Gelen” 36 temsil Ferih Egemen 51 — “Fâreli Köyün Kavalcısı” 34 temsil Mavridis (Çev. N. M. Ayral) 52 — “Sihirli Topaç” 37 temsil Çev. Ferih Egemen 1935 den 1965 yılına kadar geçen otuz yıl içinde İstanbul çocuk tiyatrolarında 52 çocuk piyesi sahneye konmuşdur. Mümtaz Zeki TAŞKIN