Başı boş, çok güç durumda ve ekseriya kimsesiz olan 11 ile 18 yaşları arasında (şimdilik) erkek çocukları bir yurdda korumak, okula veya işe göndererek meslek sahibi kılmak için 1949 yılında kurulmuş bir hayır derneğidir; kurucuları Süreyya Ağaoğlu, İffet Halim Oruz ve Şevket Rado’dur; dernek, 1951 de İcrâ Vekilleri Heyeti kararı ile umumî menfaatlere hâdim cemiyetlerden sayılmışdır. Dernek üyeleri yılda en az 6 ve en çok 120 türk lirası ödemeyi taahhüd ederler; diğer gelir kaynakları müsamere, konser, temsil, yemekli toplantılar ve emsali yardımlarla bankaların, hayır sâhiblerinin ve resmî dâirelerin bu gibi derneklere yapa geldikleri yardımlardır. 1963 yılı gelir gider tablosunda Çocuk Dostları Derneğinin 154, 560 lira gelir sağladığı; 25,960 lirasını gıda maddeleri, kira bedelleri, giyim giderleri, çamaşır masrafları, çocukların harcadıkları ve sair zarurî masraflara harcadıkdan sonra büdçesini 128,600 lira gelir fazlası ile kapadığı görülmüşdür. Dernek ilk çocuk yurdunu 1949 yılı haziran ayında Feneryolunda kira ile tutulmuş bir köşkde tesis etmişdir ve yurd bu binada 1962 yılı haziranı sonuna kadar 13 sene kalmışdır. Bu on üç yıl içinde himâyesine aldığı çocukları kendilerine bir kazanç temin edinceye kadar iâşe etmiş, barındırmış, giydirmiş, ceb harçlıklarını vermiş, okulla...

Başı boş, çok güç durumda ve ekseriya kimsesiz olan 11 ile 18 yaşları arasında (şimdilik) erkek çocukları bir yurdda korumak, okula veya işe göndererek meslek sahibi kılmak için 1949 yılında kurulmuş bir hayır derneğidir; kurucuları Süreyya Ağaoğlu, İffet Halim Oruz ve Şevket Rado’dur; dernek, 1951 de İcrâ Vekilleri Heyeti kararı ile umumî menfaatlere hâdim cemiyetlerden sayılmışdır. Dernek üyeleri yılda en az 6 ve en çok 120 türk lirası ödemeyi taahhüd ederler; diğer gelir kaynakları müsamere, konser, temsil, yemekli toplantılar ve emsali yardımlarla bankaların, hayır sâhiblerinin ve resmî dâirelerin bu gibi derneklere yapa geldikleri yardımlardır. 1963 yılı gelir gider tablosunda Çocuk Dostları Derneğinin 154, 560 lira gelir sağladığı; 25,960 lirasını gıda maddeleri, kira bedelleri, giyim giderleri, çamaşır masrafları, çocukların harcadıkları ve sair zarurî masraflara harcadıkdan sonra büdçesini 128,600 lira gelir fazlası ile kapadığı görülmüşdür. Dernek ilk çocuk yurdunu 1949 yılı haziran ayında Feneryolunda kira ile tutulmuş bir köşkde tesis etmişdir ve yurd bu binada 1962 yılı haziranı sonuna kadar 13 sene kalmışdır. Bu on üç yıl içinde himâyesine aldığı çocukları kendilerine bir kazanç temin edinceye kadar iâşe etmiş, barındırmış, giydirmiş, ceb harçlıklarını vermiş, okullara göndermişdir. Feneryolundaki yurd binası 1962 de tahliye edilerek sâhibine teslim edilirken yurdda altısı ilk okula ve sekizi de ortaokul ile liseye giden 14 çocuk bulunuyordu. Bina tahmiyesine okullarda imtihanların bitimine ve yaz tatiline rastladığı için, bu çocuklardan 2 çocuk kampa, 3 çocuk âilesine yardım etmek üzere evlerine, 5 çocuk yardıma lüzum görülmeyerek ailelerine, 3 çocuk da himâyelerini tahhüd eden hayır sever aileler nezdine gönderilmiş, 1 çocuk işe verilmişdir. 1962 - 1963 ders yılı başında Çocuk Dostları Derneği Ayazağada kendi malı olan arsada 40 çocuk barındırabilecek ve her türlü huzur imkânlarını sağlayacak bir yurd binâsının temelini atmış, bu yapı tamamlanıncaya kadar da Esentepede muvakkad bir yurd açmıştır ve muvakkat yurda ancak altı çocuğu himâye âguuşuna alabilmişdir. Çok temiz ve kibar ellerde bulunan derneğin 25 Mart 1964 tarihli idare heyeti raporunda inşâ halinde bulunan yurd binâsı için şu satırlar yazılıdır: “Mevcud imkânlarla 1962-1963 de hayalimiz olan yurd binasının ancak karkas kısmını tamamlayabildik, mütebakisinin ikmali için daha 250 bin liraya ihtiyacımız vardır. Bu paranın toplanması için Milliyet Gazetesi ile temas halindeyiz. Milliyet Gazetesi bir kampanya açmayı düşünmektedir. Ancak hiç şüphe yok ki şimdiye kadar olduğu gibi sonra da kendi dostlarımızın bu işte bize en büyük yardımcı olacağına inanıyoruz.” 1964 yılında Hayat Mecmuasında Çocuk Derneği ile derneğin Esentepedeki muvakkat yurdu hakkında şu yazı yayınlanmışdır: “1949 dan beri himayelerine aldıkları çocukların hepsi, bugün birer meslek ve ev bark sahibi olmuşlar. Derneğin yadımile Sanat Okulundan mezun olan Ali, şimdi bir otomobil fabrikasında, âmirlerinin takdirini kazanmış bir işçi, bir diğeri de İstanbulun büyük firmalarından birinde 1200 lira maaşlı bir ustadır. “Ankara trafik şubesi memurlarından biri ve Anadoluda İngilizce öğretmenliği yapan bir öğretmen, hep derneğin çabalarının bir meyvasıdır. “Bir çocuğun memlekete yararlı evlâd olarak yetişmesi için mutlaka ana baba ihtimamına ihtiyacı yok. Öyle çocuklar vardır ki, her şeye rağmen bugün bir hiç olarak ortada kaldıkları halde, ellerinden tutan oldu mu, gayretle “iyi vatandaş” olmasını başarmışlardır. “Bugüne kadar hayırsever vatandaşlarımızın yaptıkları yardımlarla yetiştirdiklerinin memlekete faydalı birer fert olduklarını gören dernek, şimdi de Ayazağada satın aldığı 14 dönümlük arazide, her türlü ihtiyaçlarını karşılamaya müsait bir bina yaptırıyor. Fakat 40 çocuğu barındıracak bu yeni yurt binası, yarım kalma tehlikesi ile karşı karşıyadır. “Geçenlerde derneğin İdare Heyeti toplantısına gittiğim vakit, hepsi hanım olan üyeler: — Biz büyük bağışlar istemiyoruz. Yapılacak bir tek liralık yardımın bile, bizim için değeri çok büyükdür... demişlerdir. “Çocuk Dostları Derneğinin Esentepedeki muvakkat çocuk yurtlarına gittik. Bizi kapıda: Bombolâki bombolâki bom bom bom Zombolâki zombolâki zom zom zom Ah misâfirler, vah misâfirler!... Yaşa misâfirler!... diye alkışlarla karşılıyan altı çocuğun gözlerinde, sıcak bir yuvaya sahip olma ümidinin ışığını görmek mümkündü. “Yurttaki gündelik yaşayış tam bir aile hayatı. Sabah yurdun çalar saati olmadığından, yurt müdürü İlhami Polater’in altında kampana çalmasile başlıyor. Çocuklar yıkanıp giyindikten sonra, yataklarını topluyorlar ve hep birlikte kahvaltı ediyorlar. Karşılıklı saygı esas olduğundan, bütün yemeklerde beraber masaya oturulup, beraber kalkmak şart. Öğlen evvel okula giden çocuklar, öğle yemeğini takiben ders çalışıyor, sonra da açık havada oyun oynuyorlar. Gecelerini ise okumak ve müzik dinlemekle geçiriyorlar. “Yurda alınan çocukların yaş haddi şimdilik 10-18 arasında. Evde işleri bölüşmüşler. Her gün biri sofrayı kuruyor, biri bulaşığı yıkıyor, diğer biri de tabakları kuruluyor. Ortada bir döküntü görmek mümkün değil. Çocuklarla konuşurken 13 yaşında bir afacan: — Babam ben doğmadan ölmüş, dedi, annem amcamla evlenmiş, fakat amcam beni evde istemiyordu. Hayata küsmüştüm. Bu yurda geldim. İlkokulu pek iyi ile bitirdim. Şimdi bir matbaada çalışıyorum. “Diğer biri, ayyaş babasının işten atılmasından sonra kardeşleriyle aç kalışını hatırlamak istemiyor, fakat geleceğe ümitle bakıyordu. Birisi hapisteki ağabeyini, diğeri babasını hatırlıyor ve üzülüyor. Kaderleri böyle yazılmışsa, suç bu çocukların mı? “Geçmişle ilgili konularda daima gözleri dalan, istikbale ise güvenle bakan bu çocuklardan ayrılırken, onların sayıların altından kırka, kırkdan daha üstün rakamlara çıkarmanın yardım ellerimizi uzatmamıza bağlı olduğunu gördüm” (Edibe Dolu, Hayat Mecmuası). 1964 de yurdda bulunan altı çocuk şunlardı: 1. Ahmed Kolay, ilk okulu bitirmiş, matbaa işçisidir; 2. Hüseyin Çolak, ilk okulu bitirmiş, reklâm ve tabelâ işçisidir; 3. Abbas Yılmaz, ilk okulu bitirmiş, bir fabrikada idare işlerinde çalışmaktadır; 4. Akın Akbaş, ilk okulun 4. sınıfında; 5. Zülkadir Aslantaş, ilk okulun 4. sınıfında; 6. Raşid Bora, ilk okulun 5. sınıfında. Bir hayır derneği ile beraber, isimlerini bu târih kütüğüne kaydettiğimiz bu çocuklara şerefli bir istakbal niyaz ederiz. 1964 de yurd müdürü olan İlhâmi Polater, böyle bir şefkat yuvasının başında bulunmaya elyak bir mürebbi idi; ve derneğin de sekreterliğini yapmakta idi (B.: Polater, İlhâmi). 1949 ile 1961 arasında geçen 15 yıl içinde yalnız 10 çocuk, rûhen hasta oldukları için yurd hayatına intibak edememiş, yurddan ayrılmışlardır (Ocak, 1965). Mehmed KOÇU