“İstanbulda fetihden önceki devirden kalma bir anıt; bugün Gülhâne Parkı (Topkapusu Sarayı, Yeni Saray, Sarâyı Cedîdi Âmire denilen osmanlı pâdişahlarının büyük İstanbul sarayının eski Has Bahçesi) içinde bulunmaktadır, bir yamacın üzerinde olduğundan denizden de görülür. Kim için dikildiği kesin olarak bilinmemektedir. Kaaidesinin Üsküdara bakan yüzünde 9 cm. boyunda harflerden üç satır hâlinde lâtince bir kitâbe vardır, metni şudur: “Forunae reduci ob devictos Gothos” (Gotlara galebesinin şükrânı olarak yardımcı tâlih’e). Bu yazı, Gotlar Sütununun Gotlara karşı kazanılan bir zâferin hâtırası olarak dikildiğini belli eder. Ancak hiç bir kaynakda anıtın bahsi geçmediğinden, evvelce üzerinde duran heykelin kime âid olduğu bilinmez. Sâdece geç devrin yazarlarından Nikephoros Gregoras (1290 a doğru - 1360) burada şehrin efsânevi kurucusu Byzas’ın bir heykelinin durduğunu bildirir, fakat bu da yeteri kadar inandırıcı değildir. Çünkü şehrin kurucusunun heykelini taşıyan bir anıtın kaaidesinde Gotlara karşı kazanılan bir zafer yerine, bu hususu belirten bir yazının olması gerekirdi. Ayrıca Gregoras bu heykeli görmemiş, bunu bir rivâyet olarak anlatmışdır. Kitabenin dilinin lâtince olması ve Gotlardan bahsetmesi, Gotlar Sütununun Roma İmparatorluğu devrinde bir imparatoru anmak için yap...

“İstanbulda fetihden önceki devirden kalma bir anıt; bugün Gülhâne Parkı (Topkapusu Sarayı, Yeni Saray, Sarâyı Cedîdi Âmire denilen osmanlı pâdişahlarının büyük İstanbul sarayının eski Has Bahçesi) içinde bulunmaktadır, bir yamacın üzerinde olduğundan denizden de görülür. Kim için dikildiği kesin olarak bilinmemektedir. Kaaidesinin Üsküdara bakan yüzünde 9 cm. boyunda harflerden üç satır hâlinde lâtince bir kitâbe vardır, metni şudur: “Forunae reduci ob devictos Gothos” (Gotlara galebesinin şükrânı olarak yardımcı tâlih’e). Bu yazı, Gotlar Sütununun Gotlara karşı kazanılan bir zâferin hâtırası olarak dikildiğini belli eder. Ancak hiç bir kaynakda anıtın bahsi geçmediğinden, evvelce üzerinde duran heykelin kime âid olduğu bilinmez. Sâdece geç devrin yazarlarından Nikephoros Gregoras (1290 a doğru - 1360) burada şehrin efsânevi kurucusu Byzas’ın bir heykelinin durduğunu bildirir, fakat bu da yeteri kadar inandırıcı değildir. Çünkü şehrin kurucusunun heykelini taşıyan bir anıtın kaaidesinde Gotlara karşı kazanılan bir zafer yerine, bu hususu belirten bir yazının olması gerekirdi. Ayrıca Gregoras bu heykeli görmemiş, bunu bir rivâyet olarak anlatmışdır. Kitabenin dilinin lâtince olması ve Gotlardan bahsetmesi, Gotlar Sütununun Roma İmparatorluğu devrinde bir imparatoru anmak için yapıldığına delildir. Gregoras’ın yazdığı doğru ve bu anıta âid ise, belki sonraları anıtın üstüne Byzas’ın heykelinin konmuş olabileceğine işâret sayılacağı gibi, zamanla gerçek hüviyeti unutulmuş bir heykelin sonraları halk arasında Byzas zan edilmesi de mümkündür. “Gotlar Sütunun eskiden II. Caudius (268 - 270) un 269 da Gotlara karşı kazandığı zaferin hâtırası olduğu kabul ediliyordu. Claudius’un İstanbulla hiç bir ilgisi olmadığından ve buraya da gelmediğinden, anıtın ona âid olmayacağı neticesine varılmışdır. “Gotlar Sütununun, Tunadan inen Gotlara karşı savaşdığı bilinen I. Theodosius (379-395) u andığı ileri sürüldüğü gibi, kitabedeki harf biçimlerine dayanarak anıtın I. Constantin (306 - 337) için dikildiği de iddia edilmektedir. Her halde anıt IV. Yüzyıla âiddir. “Mâvi damarlı mermerden olan Gotlar Sütunu üç basamak üzerine oturan bir kâide ile yekpâre bir gövde ve bir de başlıkdan ibârettir. Toprak hizâsından itibâren yüksekliği 15 metre kadardır. Kâidenin yüzlerinde evvelce kabartmalar bulunduğu, fakat bunların taşcı kalemi ile kazındığı, bâzı izlerden ve kitabenin de güç okunur derecede silinmesinden anlaşılır. Gotlar Sütununun tek süsü, Korint üslubunda olan ve çok iyi durumda günümüze kadar gelen başlığıdır. Bunun Üsküdara bakan tarafında ortada bir kartal kabartması görülür. “Gotlar Sütunu saray bahçesi içinde kaldığından uzun süre sâdece uzakdan görülüyordu. Anıtın kitâbesini ilk defa 1810 da J. C. Hobhouse kopya etmiş, ilk gravürleri ressam Th. Allom tarafından R. Walsch (1838) ın, ve ressam W. H. Bartlett tarafından da Miss J. Pardoe (1839) nin kitablarında yayımlanmışdır. Bunlardan ilkinin pek doğru olmamasına karşılık ikincisi gerçeğe tamamiyle uygundur. “Gotlar Sütununun az aşağısında 1913 de ilk Bizans devrine âid bâzı mimârî kalıntılar bulunmuşdur. Bunların bâzen iddia edildiği gibi Küçük Tiyatro (Theatrum Minor) nun veya Dmetrios Kilisesinin kalıntıları olabileceğine pek ihtimal verilemez. Belki bir geç roma devri sarayına âid olması muhtemel olan bu harâbeler, Bizans çağında bir süre dükkân olarak kullanılmışdır” (Prof. Semavi Eyice, Gotlar Sütunu, Türk Ansiklopedisi). Gotlar Sütunu (Gravürden S. Bozcalı eli ile)