İstanbulun en eski ve en büyük ermeni erkek mektebidir; kurucusu Patrik Nerses Başpiskopos Varjabetyandır (1837 - 1884). Tedrisâta 1 eylül 1886 da başlamış ve bu güne kadar devam edegelmişdir, bu satırların yazıldığı sırada (1972) seksenaltıncı yılını doldurmuş bulunuyordu. Ermenice “Getronakan” kelimesi “Merkezî” anlamındadır. 1935 - 1955 yılları arasında muhtelif (Kız - Erkek Karmaokul) mekteb olmuşdu. Patrik Boğos Başpiskopos Taktakyan (1794 - 1872) Galata Ermeni Kilisesi idâre heyeti başkanlığına yazdığı 1864 tarihli bir mektubda, İstanbul Ermeni Patrikhânesi cismânî meclisi tarafından Galatadaki kiliseye bitişik Amenapırgıç Mektebinin, taşradan gelen ermeni talebeleri için merkezî bir mekteb hâline konulmasına karar verildiği bildirilmişdir. 1870 de talebe sayısı 175 e yüksekdiği için mevcud binâ kifâyet etmemiş, 1872 de İstepan Papazyan’ın (1834 - 1888) teşebbüsü ile yeni bir binâ planı hazırlanmışdır. O plana göre okul, ilk v eyüksek olarak ikiye ayrılacakdı ve yüksek kısmında ermeni mektebleri için muallim yetiştirilecekdi, fakat cismânî meclis başkanı bu tasarıya muhâlefetde bulundu. 1874 de Nerses Başpiskopos Varjanbetyan patrik seçilince Galatadaki okul tasarısı yeniden canladı. Aynı yıl içinde Galatada bir yangın olmuş, o yangında Galata Ermeni Kilisesine âid bâzı müh...

İstanbulun en eski ve en büyük ermeni erkek mektebidir; kurucusu Patrik Nerses Başpiskopos Varjabetyandır (1837 - 1884). Tedrisâta 1 eylül 1886 da başlamış ve bu güne kadar devam edegelmişdir, bu satırların yazıldığı sırada (1972) seksenaltıncı yılını doldurmuş bulunuyordu. Ermenice “Getronakan” kelimesi “Merkezî” anlamındadır. 1935 - 1955 yılları arasında muhtelif (Kız - Erkek Karmaokul) mekteb olmuşdu. Patrik Boğos Başpiskopos Taktakyan (1794 - 1872) Galata Ermeni Kilisesi idâre heyeti başkanlığına yazdığı 1864 tarihli bir mektubda, İstanbul Ermeni Patrikhânesi cismânî meclisi tarafından Galatadaki kiliseye bitişik Amenapırgıç Mektebinin, taşradan gelen ermeni talebeleri için merkezî bir mekteb hâline konulmasına karar verildiği bildirilmişdir. 1870 de talebe sayısı 175 e yüksekdiği için mevcud binâ kifâyet etmemiş, 1872 de İstepan Papazyan’ın (1834 - 1888) teşebbüsü ile yeni bir binâ planı hazırlanmışdır. O plana göre okul, ilk v eyüksek olarak ikiye ayrılacakdı ve yüksek kısmında ermeni mektebleri için muallim yetiştirilecekdi, fakat cismânî meclis başkanı bu tasarıya muhâlefetde bulundu. 1874 de Nerses Başpiskopos Varjanbetyan patrik seçilince Galatadaki okul tasarısı yeniden canladı. Aynı yıl içinde Galatada bir yangın olmuş, o yangında Galata Ermeni Kilisesine âid bâzı mühim gayri menkuller de yanmışdı, sigortadan 1300 altın alındı, yanmış binalar arasında yeni mektebun bugünkü binasının yapısına 1876 da başlandı. 1878 de zamanın zenginlerinden sarraf Harutyun Kapamacıyan mekteb için 500 altın bağışda bulundu. 1882 de patrik N. Varjabetyan ermeni zenginlerini patrikhaneye dâvet ederek, binâsı tamamlanmış mektebin eğitime açılabilmesi için onlardan 1450 altın tutarında nakdîî yardım sağladı, bir yandan da açılacak mektebin tedrisat heyeti teşkil meselesi konuşuluyordu ki 26 ekim 1884 de Nerses Varjabetyan vefat etti. Galatadaki mekteb işini aksatmamak için müteveffâ patrikin adına nisbetle bir cemiyet kuruldu, başkanlığına Mıgırdiç Eseyanın seçildi, bu cemiyetin teşebbüsleri ile 1885 de patrikhâne rûhânî ve cismânî meclisleri müşterek bir toplantı yaparak Getronakan Mektebinin ilk mütevelli heyetini seçdiler, seçilen bu heyet, biri tedrisat diğeri de malî işlerle meşgul olmak üzere iki ayrı komisyondan mürekebdi. Ve Galata Getronakan (Merkez) Mektebi yukarda kaydettiğimiz tarihte tedrisata başladı. İlk ders yılında muallim sayısı 22, talebe sayısı 64 idi, bu satırların yazıldığı sırada da (1972) muallim sayısı 30, talebe sayısı 131 dir. Okul kuruluşundan bugüne kadar mütevellî heyeti tarafından idare edilegelmişdir. İlk mütevelli heyeti şu zatlardan kurulmuşdu: Andon Hacıyan (? - ?), Apik Unciyan (1831 - 1905), Dikran Paragamyan (? - ?), Harutyun Noradunkyan (? - ?), Hovannes Torosyan, Hovsep Yusufyan (1856 - 1913), Karabet Sıvacıyan (? - ?), Mıgırdiç Eseyan (1843 - 1921), Minas Çevaz (1852 - 1929), Serope Gülbenkyan (1833 - 1886). Açılışından zamanımıza kadar Getronakan Mektebinin (Lisesinin) müdürlüğünde bulunmuş zatlar şunlardır : 1. Minas Çeraz (1886 - 1889) 2. William Philippiu (1889 - 1890) 3. Harutyum Mosdiçyan (1890 - 1896) 1895 - 1896 yılları arasındaki ermeni vukuâtı sebebi ile mekteb bir müddet kapalı kaldı. 4. Dr. Mikayel Nalbandyan (1909 - 1913) 5. Prof. Astvadzadur Haçaduryan (1913 - 1915) Birinci Cihan Harbi münâsebeti ile Getronakan Mektebi yine bir müddet kapalı kaldı. 6. Kegam Kavafyan (1917 - 1922) 7. Vahan TEkeyan (1922 - 1923) Kegam Kavafyan (ikinci defa 1923 - 1927) 8. Bedros Adruni (1927 - 1933) 9. Kirkor Sarrafyan (1933 - 1936) 10. Hovannes Merdinyan (1936 - 1939) 11. Eliz Ayvazyan (1939 - 1949) 12. Ghazaros Balcıyan (1949 - 1953) 13. Hampartzum Harutyunyan (1953 - 1963) 14. Hırant der Andreasyan (1963 - 1971) 15. Hovannes Gürün (1971 - ....) Getronakan Mektebinde doksan yıla yaklaşmış tarihçesi boyunca pek değerli kişiler muallimlik yapmış ve mektebin mezunları arasından da büyük kıymetler yetişmişdir, hal tercemeleri İstanbul Ansiklopedisinde kaydedilecek olanlarda bu mektebe olan instisabları elbet ki gösterilecektir. Toros Azatyan’ın (1893 - 1955) “Getronakan Mektebi Tarihçesi” isimli ermenice basılmamış bir eseri vardır. 1920 de İstanbulda “Getronakan Mektebi” adı ile 50 sayfalık bir broşür yayınlanmışdır. “Hantes Mışaguyti” (Kültür Mecmuası) isimli ermenice dergi de 16 - 20 birleşik sayılı nüshasını bu mektebe tahsis etmişdir. Kevork PAMUKCİYAN Getronakan Lisesinden Yetişenler Cemiyeti — 11 ekim 1947 de Aram Andreasyan, Ardaşes Mattosyan, Harutyun İşkhan, Vartan Bekyan ve Zareh Makar tarafından kurulmuşdur. Muhtelif kültür kollarında faaliyetde bulunan cemiyet “Hautes Mışaguyti” (Kültür Mecmuası) adı ile bir dergi yayınlamaktadır. 1972 de cemiyetin edebiyat kolu başkanı Vartan Gomikyan idi ve cemiyetin 25. kuruluş yılı kutlanmış idi. Daha etraflı bilgi için cemiyetin yönetim kurulu başkanı Dr. Kevork Kevorkyan’a müracaat edilmiş ise de bir cevab alınamadı. Kevork PAMUKCİYAN