Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
GEDİKPAŞA HAMAMI
Fatih Sultan Mehmed devrinden kalma Onbeşinci Yüzyıl yapısı, İstanbulun en eski çarşı hamamlarından biridir, bânisi Gedik Ahmed Paşadır (B.: Ahmed Paşa, Gedik, cild 1, sayfa 406).
Çifte hamamdır, cebhesi Emin Sinan Hamamı Sokağındadır, sokağa ne münâsebetle bu isim verilmişdir bilemedik. Erkekler hamamının yan duvarı Gedikpaşa Caddesi üzerinde olup son zamanlarda duvara yamanmış dokuz göz ahşab baraka dükkân yapılmışdır. Hamamın külhan avlusu Külhan Beyi Sokağındadır, o avlu arsasına da yine son zamanlarda bir takım beton evler yapılmışdır.
Hamam, cebhesinin bakdığı sokağa nisbetle çukurda kalmışdır, sokakdan hamamın ön avlusuna 12 basamak taş merdivenle inilir.
1972 de hamamın sâhibi Tokadlı bay Hasan Yılmaz idi ve kendisi tarafından işletilmekde idi. Erkekler kısmında dellâk ve natır 12 hamam uşağı çalışmakda olup hepsi Tokadlı idiler. Kadınlar kısmında da 4 kişi çalışıyordu.
Câmekân kısımları tepesi fenerli birer büyük kubbe ile örtülüdür. Erkekler kısmının soğukluğu ve harâresi, asıl yıkanma yeri birer büyük kubbe ile, erkekler kısmının dört halveti ve üç sofası da 7 küçük kubbe ile örtülmüşdür, bir küçük kubbe de soğukluktan harâreye geçen geçid üzerindedir. Erkekler hamamı 27, kadınlar hamamı da 21 kurnadır.
1726 da yakınında çıkan bir yangında yanmış, tarihini tesbit edeme...
⇓ Read more...
Fatih Sultan Mehmed devrinden kalma Onbeşinci Yüzyıl yapısı, İstanbulun en eski çarşı hamamlarından biridir, bânisi Gedik Ahmed Paşadır (B.: Ahmed Paşa, Gedik, cild 1, sayfa 406).
Çifte hamamdır, cebhesi Emin Sinan Hamamı Sokağındadır, sokağa ne münâsebetle bu isim verilmişdir bilemedik. Erkekler hamamının yan duvarı Gedikpaşa Caddesi üzerinde olup son zamanlarda duvara yamanmış dokuz göz ahşab baraka dükkân yapılmışdır. Hamamın külhan avlusu Külhan Beyi Sokağındadır, o avlu arsasına da yine son zamanlarda bir takım beton evler yapılmışdır.
Hamam, cebhesinin bakdığı sokağa nisbetle çukurda kalmışdır, sokakdan hamamın ön avlusuna 12 basamak taş merdivenle inilir.
1972 de hamamın sâhibi Tokadlı bay Hasan Yılmaz idi ve kendisi tarafından işletilmekde idi. Erkekler kısmında dellâk ve natır 12 hamam uşağı çalışmakda olup hepsi Tokadlı idiler. Kadınlar kısmında da 4 kişi çalışıyordu.
Câmekân kısımları tepesi fenerli birer büyük kubbe ile örtülüdür. Erkekler kısmının soğukluğu ve harâresi, asıl yıkanma yeri birer büyük kubbe ile, erkekler kısmının dört halveti ve üç sofası da 7 küçük kubbe ile örtülmüşdür, bir küçük kubbe de soğukluktan harâreye geçen geçid üzerindedir. Erkekler hamamı 27, kadınlar hamamı da 21 kurnadır.
1726 da yakınında çıkan bir yangında yanmış, tarihini tesbit edemediğimiz, bir tarihde, sâdece çok gecikmediğini kaydedebiliriz, yanan ahşab kısımları tamir edilerek ihyâ edilmişdir. 1752 deki Gedikpaşa Yangınında da ahşab kısımlarının yandığı tahmin edilebilir. (B.: Gedikpaşa Yangınları)
İstanbul’da Onyedinci Yüzyıl sonlarında sokağa terkedilmiş 10 - 15 yaş arsındaki erkek çocukları bir takım kalenderler tarfından toplanarak kurulu bir hâneberduşlar tarikatının tekkeleri hamam külhanları olmuşdu, o tekkelerin ilki de Gedikpaşa Hamamında kurulmuşdu, toplanan çocuklar 23 - 24 yaşlarına kadar külhanlarda barınmışlar, ve o çocuklarla delikanlılara “Külhan Beyleri” denilmişdi (B.: Külhan Beyleri); Gedikpaşa Hamamının külhan avlusu kapusunun bulunduğu bir arka sokağı Külhan Beyi Sokağı adının verilmiş olması bu münâsebetledir.
Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Üsküdarlı Âşık Râzinin çıraklarından ermeni asıllı Âşık Sarkis’in bir manzûmesinden, Gedikpaşa Hamamında sabaha kadar süren sazlı sözlü, köçekli rindler meclisi kurulduğu anlaşılmaktadır ki içki sofraları da hazırlandığı tahmin edilebilir:
Ermen şahlar ararsan, Gedikpaşa Hamamı,
Külhana varıp hemen çak ahbara selâmı,
El ayak dökümüne, kaş gözün nakşına bak,
Hoş gör biraz kubadca olur ekser kelâmı.
Urumdan kat kat yakın olmuşlar Müslümana,
Hem sadâkat üzere cümle ahdü peymana,
Boy abdesti alurlar, gelmese de imana,
Sımâtı muhabbetde râyegândır ikrâmı.
Kuyumcu balıkcısı, yazmacı sırmakeşi,
İltifâtın gördü mü sokulur en serkeşi,
Hele bir Baron desen atdın gitti düşesi,
Vardabet bulamazsan çağırırsın imamı.
Kânı safâ bî adîl Gedikpaşa Hamamı,
Düşdü Serkis kör kandil, Gedikpaşa Hamamı,
Orda çıkar günâhı kapkara fitilfitil,
Gedikpaşa Hamamı, Gedikpaşa Hamamı.
Buyur efendim, paşam, buyurun beyim ağam,
Hânende sâzendeler, rakkaasan cümle tamam,
Küşâdedir rindâne ta be sabah bu hamam,
Bu âşıkı kemtere düşdü işte ilâmı.
Âşık Sarkisin manzûmesinden, Abdülmecid zamanında kapatılmış olan hamam külhanı tekkelerinin, 1885 - 1890 arasında ve yalnız Gedikpaşa Hamamında ihyâ edilir gibi olduğu anlaşılmaktadır.
Gedikpaşa Hamamı Erkekler Kısmı
(Resim : Nezih, 1942)
Gedikpaşa Hamamı’nın Meşhur Külhân Odalarının Hamam Damına Açılan Kapusu
(Resim : Nezih, 1942)
Gedikpaşa Hamamı Erkekler Kısmı
(Plân : Ömer Tel)
Theme
Building
Contributor
Nezih, Ömer Tel
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM110504
Theme
Building
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
Nezih, Ömer Tel
Description
Volume 11, pages 6073-6075
Note
Image: volume 11, pages 6074, 6075, 6076
See Also Note
B.: Ahmed Paşa, Gedik, cild 1, sayfa 406; B.: Gedikpaşa Yangınları; B.: Külhan Beyleri
Theme
Building
Contributor
Nezih, Ömer Tel
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.