Recâmız üzerine İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreterliği tarafından gönderilen aşağıdaki yazıyı bu şehir kütüğüne aynen koyuyoruz: “İstanbul’da bir Matbuat Cemiyeti kurulması hareketi, 1914 yılında başlamış ve 1917 yılında da “Osmanlı Matbuat Cemiyeti” adıyle memlekette ilk basın teşekkülü kurulmuştur. Cemiyetin ilk başkanı Sabah Gazetesi Başyazarı Mahmud Sadık Beydir. Cemiyet bir yıl müddetle Sabah Gazetesi binâsında faaliyet göstermiş, ertesi yıl Beyoğlu Taksim’de Azaryan apartmanının 2. katına taşınmıştır. Aynı yıl, yâni 1918 de yapılan umumî heyet toplantısında başkanlığa Hüseyin Cahit Bey (Yalçın) seçilmiştir. 1919 da Cemiyet binâsı, gazetelere yakın olması düşüncesiyle Babıâli’ye, bugünkü Türkiye Yayınevinin bulunduğu binâya nakletmişdir. O yıl yapılan seçimde de başkanlığa Ebüzziya Zaâde Velid Bey getirilmiştir. “1921 de mürettiplerin de katıldığı muhabirler ve muharrirler, bir Gazeteciler Cemiyeti kurmuşlar, Matbuat Cemiyeti sadece patronların katıldığı bir birlik mahiyetini almıştır. Bu bölünmeyi doğru bulmayan Hakkı Tarık Bey (Us) iki tarafı birleştiren bir şekil buldu ve “Osmanlı” kelimesini atarak “Matbuat Cemiyeti” adı altında iki teşekkülü birkaç ay sonra birleştirmeye muvaffak oldu. Bu teşekkülün başkanlığına Ebüzziya Zâde Velid Bey getirildi ve iki umumî k...

Recâmız üzerine İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreterliği tarafından gönderilen aşağıdaki yazıyı bu şehir kütüğüne aynen koyuyoruz: “İstanbul’da bir Matbuat Cemiyeti kurulması hareketi, 1914 yılında başlamış ve 1917 yılında da “Osmanlı Matbuat Cemiyeti” adıyle memlekette ilk basın teşekkülü kurulmuştur. Cemiyetin ilk başkanı Sabah Gazetesi Başyazarı Mahmud Sadık Beydir. Cemiyet bir yıl müddetle Sabah Gazetesi binâsında faaliyet göstermiş, ertesi yıl Beyoğlu Taksim’de Azaryan apartmanının 2. katına taşınmıştır. Aynı yıl, yâni 1918 de yapılan umumî heyet toplantısında başkanlığa Hüseyin Cahit Bey (Yalçın) seçilmiştir. 1919 da Cemiyet binâsı, gazetelere yakın olması düşüncesiyle Babıâli’ye, bugünkü Türkiye Yayınevinin bulunduğu binâya nakletmişdir. O yıl yapılan seçimde de başkanlığa Ebüzziya Zaâde Velid Bey getirilmiştir. “1921 de mürettiplerin de katıldığı muhabirler ve muharrirler, bir Gazeteciler Cemiyeti kurmuşlar, Matbuat Cemiyeti sadece patronların katıldığı bir birlik mahiyetini almıştır. Bu bölünmeyi doğru bulmayan Hakkı Tarık Bey (Us) iki tarafı birleştiren bir şekil buldu ve “Osmanlı” kelimesini atarak “Matbuat Cemiyeti” adı altında iki teşekkülü birkaç ay sonra birleştirmeye muvaffak oldu. Bu teşekkülün başkanlığına Ebüzziya Zâde Velid Bey getirildi ve iki umumî kâtiplik ihdas edildi. Umumî kâtipliklerden birine gazete sahiplerini temsilen Baban Zâde Şükrü Bey (Baban), çalışanları temsilen de Hakkı Tarık Bey (Us) seçildi. Cemiyetin 1922 - 1923 kongresinde başkanlığı Uşakî Zâde Halid Ziya Bey (Uşaklıgil) almış ve Babıâli’deki Donanma Cemiyeti binâsı Matbuat Cemiyetine tahsis edilmiştir. Üç yıl sonra 1926 da Hakkı Tarık Beyi (Us) Matbuat Cemiyeti reisi olarak görüyoruz. “O sırada Ankara’da bir “Türk Matbuat Cemiyeti” kurulması hareketini gözden kaçırmayan Hakkı Tarık Us, bu hareketi önlemek maksadiyle hemen Matbuat Cemiyeti umumî heyetini fevkalâde toplantıya çağırmış ve bir nizamnâme değişikliği ile “Matbuat Cemiyeti” nin başına “Türk” kelimesini koymuştur. Bu suretle Cemiyetin adı “Türk Matbuat Cemiyeti” olmuş ve görülen lüzum üzerine Donanma Cemiyeti binâsı tahliye edilerek Cemiyet, Vakit matbaasının yanındaki Orhan Bey Hanına taşınmış, birkaç yıl sonra da Beyoğlu Caddesinde satın alınan binâya nakledilmiştir. “Hakkı Tarık Us, 1938 yılına kadar Türk Matbuat Cemiyetinin başında kalmış, ancak Türk Basın Birliği Kanununun yürürlüğe girmesiyle Baro gibi kanunî bir teşekkül olan “Basın Birliği” 27 Haziran 1938 tarihinde faaliyete geçince, Matbuat Cemiyeti umumî heyetini toplantıya çağırmış ve Cemiyetin bütün emvâlinin Türk Basın Birliğine devri hakkında kongre kararı almıştır. Bu suretle aynı tarihte Türk Matbuat Cemiyeti tarihe karışmıştır. “Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Türk Basın Birliği, Baro gibi kanunî bir teşekkül olduğu için Türkiye’deki bütün gazeteciler mecburi olarak bu teşekküle üye kaydedilmişlerdir. Aksi halde gazetecilik mesleğinde bulunmağa imkân yoktu. Birliğin merkezi Ankara’da idi ve başkanlığa da Falih Rıfkı Atay getirilmişti. İstanbul, İzmir ve emsali gibi bellibaşlı şehirlerde de Birliğin şubeleri bulunuyordu. İstanbul şubesinin başkanı Hakkı Tarık Us idi. 1945 yılına kadar Türk Basın Birliğinin başında Falih Rıfkı Atay bulundu. Ancak, 1945 kongresinde başkanlığı Hüseyin Cahit Yalçın’a kaptırınca Basın Birliğinin de sonu gelmiş oldu ve bir yıl sonra bu teşekkülü kuran kanun lâğvedildi. Türk Basın Birliği de böylece tarihe intikal edince basının kalbini teşkil eden İstanbul’da 7 Gün matbaası sahibi Sedat Simavi, bir taraftan Hürriyet gazetesinin ilk hazırlıklarına başlarken, bir taraftan da İstanbul Gazeteciler Cemiyetini faaliyete geçirdi. 1946 da yapılan ilk kongrede başkanlığa, iki kuvvetli namzet vardı. Bunlardan biri Hakkı Tarık Us, diğeri Sedat Simavi idi. 7 Gün matbaası sahibi seçimi kazanınca Hakkı Tarık Us da “Türk Basın Birliği Derneği” adıyle başka bir teşekkül kurdu. Fakat bu teşekküle gazeteciden ziyade kitapçı ve emsâli gibi gazetecilikle ilgisi olmayan kimseler alındığı için pek rağbet görmedi. “Ancak, kanunla lâğvedilen bir basın birliğinden geri alınan Matbuat Cemiyetinin emvâli ne olacaktı? Bu mallar uzun süre iki teşekkül arasında dâva konusu oldu. Nihayet Hakkı Tarık Us bu emvâli, bir basın tesisi meydana getirerek bu malların gelirinin muhtaç gazetecilere yardım olarak kullanılmasını sağladı. Bu tesis hâlen de mevcuttur ve muhtaç basın mensuplarına her ay yardımda bulunmaktadır. Bir mütevelli heyeti tarafından idâre edilmektedir; başkanı Burhan Felek’tir. “Sedat Simavi’nin başkanlığındaki Gazeteciler Cemiyeti kısa sürede büyüyerek bugünkü hâlini almıştır. Faaliyete geçtiği ve kiracısı bulunduğu Türk Hava Kurumu binâsında 8 yıl kadar kaldıktan sonra 1953 de satın aldığı bugünkü binâsına taşındı. Bu binâ evvelce Eminönü Halkevi olarak kullanılmıştı. Halkevlerinin lağvından bir müddet sonra Gazeteciler Cemiyetine satıldı. “Gazeteciler Cemiyeti, muktedir ellerde daima inkişaf etmiştir. Belediyeden aldığı Yerebatan’daki arsaya büyük bir dispanser binâsı inşa ettirmiş, ayrıca mevcut binâsının arkasındaki arsayı da Belediyeden satın alınarak muazzam bir iş hanı yaptırmıştır. Bu binâ daha ziyade basın kuruluşlarına verilmiştir. Basın Dispanseri binâsının üst katları Sağlık Bakanlığına kiraya verilmiş ve Bakanlık bu binâyı halk sağlığına tahsis etmiştir. Binânın alt katında da Gazeteciler Cemiyetinin basın dispanseri mevcuttur ve gerek halk sağlığına sunulan ve adına “Yerebatan Dispanseri” denilen teşekkül, gerekse Basın Dispanseri tam teşekküllüdür. Yerebatan Dispanseri takriben 1,5 milyon ve yeni iş hanı binâsı da 4,5 milyon lira sarfiyle meydana gelmiştir. Yeni binânın üst katına büyük bir lokal ve lokanta inşâ edilmektedir. Binâda birçok Avrupa memleketlerinde bile eşi az bulunan bir konferans salonu vardır. “Gazeteciler Cemiyeti şimdiye kadar sadece üç başkan görmüştür. Bunlardan ilki Sedat Simavi’dir. Daha sonra başkanlığa Burhan Felek getirilmiş, birkaç yıl da Cevat Fehmi Başkut başkanlık görevinde bulunmuştur. Hâlen başkan yine Burhan Felek’tir. Genel sekreterlik görevini de 15 yıldanberi Mustafa Yücel yapmaktadır. Hâlen Ekim 1972 Yönetim Kurulu şu zâtlardan müteşekkildir: Başkan: Burhan Felek, Başkan vekilleri: Kadri Kayabal, Hasan Yılmazer, Genel sekreter: Mustafa Yücel, Muhasip üye: Selâmi Akpınar; Üyeler: Recep Bilginer, Necmi Tanyolaç, Can Kaya İsen, Nurettin Demirkol. “Hâlen 801 üyesi bulunan Gazeteciler Cemiyeti bir yardımlaşma teşekkülü olması hasabiyle üyelerine ilâç, hastalık, doğum, ölüm yardımları yapmaktadır. Ayrıca muhtaç üyelerine maddî yardımlarda da bulunmaktadır. Her yıl tertip edilen Gazeteciler Başarı Armağanı yarışması, meslekdaşları teşvik bakımından faydalı olmaktadır. Ayrıca, sansürün kaldırıldığı tarih “24 Temmuz” Gazeteciler Bayramı olarak kutlanmakta, bu sayede bütün gazeteciler aileleriyle birlikte bir araya gelmek imkânını bulmaktadır. “Cemiyetin geliri, 10 lira üye aidatı ile kira bedelleri, Bayram Gazeteleri ve Balo hasılâtıdır. Cemiyetin bünyesinde ayrıca inşaat kooperatifleri meydana getirilmiş 220 üye Esentepe’de birer mesken sahibi yapılmıştır. Bu meskenlerin kredilerini İşçi Sigortaları temin etmiştir. Bu ilk kooperatiften sonra kurulan diğer kooperatiflerle Florya civarında bir Basınköy meydana getirilmiş ve Etiler semtinde alınan arsalarda inşa edilen apartman dairelerine evsiz gazeteciler yerleşmişlerdir. “Ayrıca zengin kütüphâneye sahip bulunan Gazeteciler Cemiyeti, meslekdaşlar tarafından kaleme alınmış basınla ilgili eserleri de yayınlamak suretiyle üyelerinin mesaisini değerlendirmektedir. “Cemiyetin, Yönetim Kurulundan başka deneticileri, Haysiyet Divanı ve Balotaj kurulu olmak üzere üç organı daha vardır.”