“Farsca mecûsî veya ateşperest demek olan Gebr’den veya Arabca Kâfir’den; 1. Vahdâniyete inanmayan, kâfir, müşrik; 2. Gayri müslim, nasrânî. Âmiyâne bir tâbirdir. Gâvurca: Kâfirlerin tarzında veya lisanında (yakın geçmişe kadar yabancı batı dilleri hakkında ayak takımı arasında çok kullanılırdı: Gâvurca bilir, Gâvurca okur yazar). Gâvurluk: Dinsizlik, mecâzen merhametsizlik, gaddarlık” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî). Memleketimizde Batı medeniyetine yönelme yolundaki hareketlerin bütün öncülerini, Damad Nevşehirli İbrahim Paşa’yı, Üçüncü Sultan Selim’i ve Nizâmıcedid ileri gelenlerini ve nihayet Tanzimat Devri ricâlini, cehlin gılzeti içindeki mutaassıblar, halk ve ayak takımı ve yeniçeriler bu Gâvur damgası ile dile düşürülmüşlerdi. Yeniçeriler askerlik tâlimlerine “Gâvur icâdıdır” diyerek ayak diremişlerdi. Çok daha yakın geçmişde, tedrisâtı fransızca olan Galatasarayı Mektebi Sultânîsi açıldığında pek çok kişi “dersler gâvurca imiş” diyerek oğullarını o mektebe kaydettirmemişlerdi. İstanbul ağzında inatcı, aksi, serkeş karşılığı “Gâvurun Kızı”, “Gâvurun Oğlu” tâbirleri çok kullanılmışdır, hâlâ da kullanılır. Eski mahalle karıları kendi öz evlâdlarını: “Seni gâvurun piçi..” diye azarlardı. Meşhur bir fıkradır: Tanzimat devrinde bir ara gayri müslimlere “Gâvur” diye hitab edilm...

“Farsca mecûsî veya ateşperest demek olan Gebr’den veya Arabca Kâfir’den; 1. Vahdâniyete inanmayan, kâfir, müşrik; 2. Gayri müslim, nasrânî. Âmiyâne bir tâbirdir. Gâvurca: Kâfirlerin tarzında veya lisanında (yakın geçmişe kadar yabancı batı dilleri hakkında ayak takımı arasında çok kullanılırdı: Gâvurca bilir, Gâvurca okur yazar). Gâvurluk: Dinsizlik, mecâzen merhametsizlik, gaddarlık” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî). Memleketimizde Batı medeniyetine yönelme yolundaki hareketlerin bütün öncülerini, Damad Nevşehirli İbrahim Paşa’yı, Üçüncü Sultan Selim’i ve Nizâmıcedid ileri gelenlerini ve nihayet Tanzimat Devri ricâlini, cehlin gılzeti içindeki mutaassıblar, halk ve ayak takımı ve yeniçeriler bu Gâvur damgası ile dile düşürülmüşlerdi. Yeniçeriler askerlik tâlimlerine “Gâvur icâdıdır” diyerek ayak diremişlerdi. Çok daha yakın geçmişde, tedrisâtı fransızca olan Galatasarayı Mektebi Sultânîsi açıldığında pek çok kişi “dersler gâvurca imiş” diyerek oğullarını o mektebe kaydettirmemişlerdi. İstanbul ağzında inatcı, aksi, serkeş karşılığı “Gâvurun Kızı”, “Gâvurun Oğlu” tâbirleri çok kullanılmışdır, hâlâ da kullanılır. Eski mahalle karıları kendi öz evlâdlarını: “Seni gâvurun piçi..” diye azarlardı. Meşhur bir fıkradır: Tanzimat devrinde bir ara gayri müslimlere “Gâvur” diye hitab edilmesi yasak edilmiş, iki şâhid ile isbat edilirse gayri müslime “Gâvur” diyene üç günlük hapis cezası verilirmiş. Bilhassa Beyoğlu rumları bunu bir eğlence konusu yapmışlar, üç dört rum bir araya gelir, sokakda rastladıkları safça bir Türk’ün üstüne çullanırlar, biri “Bana gâvur dedi..” diye davacı olup, ikisi de şâhid, çalyaka karakola götürüp şikâyet ederlermiş; şikâyetlerin en çok yapıldığı yer de Galatasarayı karakolu imiş. O karakolun komiseri, Lâz İbrahim Efendi bir gün dayanamamış, böyle bir şikâyet karşısında getirilen adama: — Bu gâvurlara gâvur demenin yasak olduğunu bilmiyor musun be herif!. diye bağırmış. Bu hâdise yayılınca da münasebetsiz yasak kaldırılmış.