Doğu medeniyetine âid eserleri ve İstanbula dâir günlük hâtıraları (Journal - ruznâmesi) ile tanınmış fransız bilgini, yazarı ve seyyahı. A. Galland 1646’da Picardie’de Montdidier yakınında Rollo adlı küçük bir kasabasında fakir bir aile çocuğu olarak doğmuş, 4 yaşında babasını kaybetmişti. Noyon Kollejinde bir süre okuduktan ve bir yıl da çıraklık yaptıktan sonra Paris’de hizmetcilik yapan yaşlı bir akrabasına giderek önce Plessis Kolejine devam etti, sonra Sorbonne’a geçti. Mazarin Kollejinde iken, Doğu dillerine vukufu dolayısıyle kütüphânecisi ve kiliselerle yazışmalarını yapacak sekreteri olarak, İstanbula Sefir tayin olunan Marquis de Nointel kendisini beraberine aldı. Sefâret heyeti 20 Ağustos 1670 de “La Princesse” fırkateyni ile Toulon’dan hareket etti ve 22 Ekim’de İstanbula vardı. İstanbulda Osmanlı Hükûmeti ile ticarî kapitülasyonları yenileyen M. de Nointel Yakın Doğu Limanlarını ziyarete çıktı ve A. Galland’ı beraber götürdü. Galland Mukaddes Topraklardan dönüşte İstanbula gitmeyerek 1675’de Paris’e döndü. Birkaç Şark meraklısının isteği ile Doğuya ikinci defa yolculuk yaptı ve bir yıl sonra zengin bir kabartma kolleksiyonu ile döndü. 1679’da üçüncü seyahatini yaptı. Ünlü Colbert’i memnun etmek için koleksiyonunu zenginleştirmek isteyen La Compagnie deş Indes Orient...

Doğu medeniyetine âid eserleri ve İstanbula dâir günlük hâtıraları (Journal - ruznâmesi) ile tanınmış fransız bilgini, yazarı ve seyyahı. A. Galland 1646’da Picardie’de Montdidier yakınında Rollo adlı küçük bir kasabasında fakir bir aile çocuğu olarak doğmuş, 4 yaşında babasını kaybetmişti. Noyon Kollejinde bir süre okuduktan ve bir yıl da çıraklık yaptıktan sonra Paris’de hizmetcilik yapan yaşlı bir akrabasına giderek önce Plessis Kolejine devam etti, sonra Sorbonne’a geçti. Mazarin Kollejinde iken, Doğu dillerine vukufu dolayısıyle kütüphânecisi ve kiliselerle yazışmalarını yapacak sekreteri olarak, İstanbula Sefir tayin olunan Marquis de Nointel kendisini beraberine aldı. Sefâret heyeti 20 Ağustos 1670 de “La Princesse” fırkateyni ile Toulon’dan hareket etti ve 22 Ekim’de İstanbula vardı. İstanbulda Osmanlı Hükûmeti ile ticarî kapitülasyonları yenileyen M. de Nointel Yakın Doğu Limanlarını ziyarete çıktı ve A. Galland’ı beraber götürdü. Galland Mukaddes Topraklardan dönüşte İstanbula gitmeyerek 1675’de Paris’e döndü. Birkaç Şark meraklısının isteği ile Doğuya ikinci defa yolculuk yaptı ve bir yıl sonra zengin bir kabartma kolleksiyonu ile döndü. 1679’da üçüncü seyahatini yaptı. Ünlü Colbert’i memnun etmek için koleksiyonunu zenginleştirmek isteyen La Compagnie deş Indes Orientales, Galland’ın bu gezisini finanse etti. Fransaya dönüşünde yine Türkiyeye ait meşhur bir seyahatnâmenin yazarı olan ve kralın kütüphânesinin muhafızı bulunan Thévenot’nun yanına girdi. Arapca, türkce, farsca ve rumcayı öğrenmişti. Colbert, Marquis de Louvois, Thevenot d’Herbelot, Grand - Conseil birinci başkanı Bignon ve Basse Normandie Vâlisi Foucould gibi nüfuzlu kişilerin himayesine ererek ve birinin ölümü üzerine diğerine intisap ederek, yaşadı. Bignon kendisine kaydı hayat şartı ile bir gelir de bağışlamıştı. “Kahvenin başlangıcı”, “Bizans Madalyonları” ve “Binbirgece Masallarının çevirisi” gibi eserleri bu devrelere aittir. Kral tarafından Academie des Inscription’a alındı ve Akademi için bir nümizmatik lûgati yazdı. 1706 da Parisde 64 yaşında vefat etti. Basılmamış olarak bıraktığı eserleri arasında, (sonradan Schefer’in yayınladığı İstanbula ait günlük hatıralar’ından başka) İstanbul şehrinin geniş bir tarifi metni de vardı. İstanbul’a Ait Günlük Hatıralar’ın karakteri; Sefir Marquis de Nointel’in diplomatik temasları, şehirde dönen entrika ve dedikodular, Sefir’e satın aldıkları antika kitaplar etrafında toplanır. Fakat eserin olağanüstü önemi ve güzelliği, Edirne’den İstanbul’a hareket eden devrin Padişahı Dördüncü Mehmed’in ordu alayını seyretmiş olan yazarın büyülenmiş kaleminden dökülen sayfalardır: Coşkun bir hayranlıkla, tam beş saat süren bu masal dünyasını anlatmağa çaba sarfeden bu sayfalarda, göz kamaştıran mücevher takımları ile örtülü atlıların, ateş kırmızısı, deniz mavisi, portakal ve yosun gibi en olmaz renklerdeki atlas ve ipekler içinde peykler, çavuşlar, çuhadarlar, çorbacılar ve içoğlanlarının, kaplan ve pars postları kaplı piyadelerin, nefir, dümbelek, zil, davul ve darbuka çalanların, türlü hünerler gösteren esnafın, ve bu alayla yürüyen ehlileştirilmiş pars ve kaplanların erimiş güneşten bir seli ve çağlayanı akar. Bibliothéque Nationale’in Doğuya ait yazmalar bölümünde bulunan iki cildlik günlük hatıraları, Fransız Enstitüsü üyelerinden, Yaşayan Doğu Dilleri Okulu Müdürü Charles Schefer tarafından şerihlerle yayınlanmış ve bu eserin birinci kısmı, yani 1672 yılına ait olan bölümü, Nahid Sırn Özik tarafından türkçeye çevrilerek 1949’da Türk Tarih Kurumu yayınları arasında basılmıştı. Şöhretini sağlayan eserleri şunlardır: “Journal” (Günlük notlar), İstanbulda kaldığı yılların hâtıraları (1680); “Relation de la mort du Sultan Osman”, İkinci Sultan Osmanın ölümü üzerine söylenenler (1676); “Paroles remarquables, bons mots et maximes Orientaux” Şarklıların ata sözleri, nükteleri ve darbı meselleri; “Les Mille et une Nuits”, Binbirgece masallarının arabcadan tercemesi, 12 cild (1704); “Contes et Fables de Pidpaï et Lokman” Pidpay ile Lokman’ın hikâye ve masalları (ölümünden sonra 1724). Çelik GÜLERSOY