“Topkapu Fıkaaraperver Müessesei Hayriyesi” adı ile yurdumuzun en eski yardımsever derneğinin kurucusu olan Dr. Galip Hakkı Bey İstanbul’un köklü ailelerinden Hacı Kayyum oğullarındandır. Tıbbiyeden 1315/1899 yılında mezun olmuştur. Bil’ahere bir müddet Haseki Hastanesi’nde çalışmış, Tıbbiye’de Cerrahi-i Tıbbî Muallim Muavinliği yapmış ve 1903 de Guraba Hastanesine tayin edilmişdir. 1917 yılına kadar bu hastanede çalışmış, başhekimlik de yapmıştır. Ocak 1917 de Guraba’dan ayrılan Dr. Galip Hakkı Bey bir taraftan Vakıf Mektepleri Sıhhiye Müfettişliği, Darüleytam Tababeti Kızılay Hastabakıcı Mektebi Muallimliği gibi görevlerde çalışırken bir taraftan da Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumu gibi hayır derneklerinde vazife almış ve nihayet İstanbul Meclisi Umumî azalığına ve son olarak da Sinop Saylavlığı’na seçilmiştir. Fakat Dr. Galip Hakkı Bey’in memleket çapında tanınmasına yol açan Topkapu Fıkaraperver Cemiyeti’dir. 1928 yılına kadar hekimlerin eczahanelerde hasta bakmaları bir gelenek idi. Bu sebeble Dr. Galip Hakkı Bey de, İkinci Meşrutiyet yıllarında Topkapu da Onnik Mardirosyan Efendi’nin eczahânesinde hastalarını kabul ederdi. Bu sebeble bir kış günü dışarda lapa lapa kar yağarken iki meslekdaş eczahânede soba başında tatlı tatlı sohbet ediyorlardı ki uzaktan, sarındığı pelâspa...

“Topkapu Fıkaaraperver Müessesei Hayriyesi” adı ile yurdumuzun en eski yardımsever derneğinin kurucusu olan Dr. Galip Hakkı Bey İstanbul’un köklü ailelerinden Hacı Kayyum oğullarındandır. Tıbbiyeden 1315/1899 yılında mezun olmuştur. Bil’ahere bir müddet Haseki Hastanesi’nde çalışmış, Tıbbiye’de Cerrahi-i Tıbbî Muallim Muavinliği yapmış ve 1903 de Guraba Hastanesine tayin edilmişdir. 1917 yılına kadar bu hastanede çalışmış, başhekimlik de yapmıştır. Ocak 1917 de Guraba’dan ayrılan Dr. Galip Hakkı Bey bir taraftan Vakıf Mektepleri Sıhhiye Müfettişliği, Darüleytam Tababeti Kızılay Hastabakıcı Mektebi Muallimliği gibi görevlerde çalışırken bir taraftan da Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumu gibi hayır derneklerinde vazife almış ve nihayet İstanbul Meclisi Umumî azalığına ve son olarak da Sinop Saylavlığı’na seçilmiştir. Fakat Dr. Galip Hakkı Bey’in memleket çapında tanınmasına yol açan Topkapu Fıkaraperver Cemiyeti’dir. 1928 yılına kadar hekimlerin eczahanelerde hasta bakmaları bir gelenek idi. Bu sebeble Dr. Galip Hakkı Bey de, İkinci Meşrutiyet yıllarında Topkapu da Onnik Mardirosyan Efendi’nin eczahânesinde hastalarını kabul ederdi. Bu sebeble bir kış günü dışarda lapa lapa kar yağarken iki meslekdaş eczahânede soba başında tatlı tatlı sohbet ediyorlardı ki uzaktan, sarındığı pelâspareler içinde, bir zavallının titreyerek geldiğini gördüler. Esasen içli ve duygulu bir insan olan doktorun yüreği burkuldu ve: — Onnik Efendi, acaba şu sefaletle savaşamaz mıyız? dedi. İşte o tarihlerde İttihad ve Terakki Fırkası’nın kurduğu Osmanlı Fıkaraperver Cemiyeti’nin Topkapu Şubesi o karlı günün ve bu düşüncenin eseridir. Böylece Dr. Galib Hakkı Bey etrafında toplanan beş on hayırsever dost ile 24 Şubat 1908 de “Osmanlı Fıkaraperver Cemiyeti Hayriyesi Topkapu Şubesi” ni kurdu ve ölünceye kadar 30 sene derneğin başkanlığını yaptı ve çevresine topladığı insanlara da aşıladığı insanseverlik ile dernek kısa zamanda öylesine başarılı oldu ki asıl merkez, yani Osmanlı Fıkaraperver Cemiyeti Hayriyesi unutulmuş ve neticede bütün hak ve vecibelerini Topkapu Şubesi’ne devrederek 1913 de kendi kendini kapatdı. Böylece o tarihte “Topkapu Fıkaraperver Müessesesi Hayriyesi” ismini alan dernek 20 Ocak 1931 de bir kere daha isim değiştirerek “Topkapu Türk Fıkaraperver Hayır Müessesesi” ismini almışsa da öz türkçecilik cereyanına uyarak 1934 de “Topkapı Yoksullara Yardım Kurumu”, 1948 de de “Topkapı Fakirlere Yardım Yurdu” ismini almıştır. Fakat halkın dilinde onun adı “Topkapu Fıkaraperver Cemiyeti” dir. 13 Ocak 1938 de Galib Hakkı Beyin vefatı üzerine başkanlığa getirilen Nakiye Elgün Hanımın en yakın yardımcısı da rahmetli doktorun eşi Tevhide Galip Üstün Hanım olmuşdu. Onların da rahmete kavuşmasiyle derneğin idaresini bu sefer de Dr. Galib Hakkı Beyin annesi, babası gibi, hayırperver oğlu Kemalî Üstün ele almıştır. Üstün ailesinin diğer iki çocuğu Afif Bey ile Güzin Hanım da bu baba yadigârına yakın ilgilerini el’an sürdürmektedirler. Tüzüğüne göre dernek her ne kadar İstanbul’un Şehremini, Yenibahçe, Topkapı ve Mevlevîhâne semtlerindeki 15 mahalleyi çalışma sahası olarak seçmiş ise de onun hayırlı eli zaman zaman bütün bir İstanbul, hatta vatan sathına uzanmıştır. Balkan Harbinde, 1912 de, Kızılay ile işbirliği yaparak muhacirler için İstanbul’un çeşitli yerlerinde aşhâneler açmış, Birinci Dünya Savaşında, 1915 de, gene Kızılay ile işbirliği yaparak Vakıf Guraba Hastahânesi ile Çapa’da Kız Muallim Mektebi binâsında açılan Avusturya - Macaristan İmparatorluğu Askerî Hastahânesi’ne yardımcı olmuş, aşhâneler ve dispanserler açmıştır; hatta cephelere sağlık ekipleri yollamıştır. Mütârekenin o acıklı kara yıllarında, 1919 dan sonra birçok fakirin karnı yine bu derneğin açtığı aşhânelerde doymuştur; ve yine o tarihlerdedir ki dernek yurdun muhtelif köşelerinden topladığı kimsesiz çocukları İstanbul’a getirerek Darüleytam’lara yerleştirmiştir; ve nihayet Cumhuriyet devrinde de Adapazarı ve Erzincan zelzeleleri gibi büyük felâketlerde milletimiz bu hayır derneğinin yardımlarına mazhar olmuştur, nice çıplakları giydirmiş, nice açları doyurmuş, nice soğuk yuvalara odun kömür yollamış, nice hastalara doktor, süt, ilâç sağlamış ve hatta nice genç kızların çeyizlerini almıştır. 1925 te yurdumuzda açılan ilk Çocuk Bakımevi de bu hayır derneğinin eseridir. Şurası bilhassa kaydedilmeye değer ki bu hayır derneği bütün yardımlarını kimseden bir şey istemeden sağlamıştır. Onun çalışmalarını yakından izleyen hayırseverler ona gönülden yardım etmişlerdir. Bütün resmî makamlar, bütün idareciler, cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk ondan yardım ve alâkalarını esirgememişlerdi. Böylece 60 küsur sene önce hayırsever bir hekimin rüyası artık hakikat olmuştur: Kişi haysiyetine dokunan fakire yardım usulü yerine, fakirlikle toplumsal savaş. “Üstün” soyadını almışdı, fakat o isim resmiyetde kaldı, pek az kişi bilir, ölmez şöhreti Dr. Galib Hakkı olmuşdur. Prof. Dr. Bedi N. ŞEHSÜVAROĞLU Galib Hakkı Bey (Resim: Sabiha Bozcalı)