Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
GALATASARAYI HAMAMI
Beyoğlunun çarşı hamamlarından bir tek hamamdır. Son yıllarda külhan arkasında esas binâya bir de küçük kadınlar hamamı eklenmişdir.
Tek çarşı hamamlarının yüz yıllar boyunca devam edegelmiş geleneğine göre, yakın geçmişe kadar sabah namazı vaktinde erkeklere açılır, sabahın saat 7 - 8 arası erkekler hamamdan çıkar, erkek dellâklar hamamı çarçabuk temizleyerek 8,30 - 9 arasında hamama kadın müşteriler alınmaya başlar, ve hamam, kadın müstahdemlerle 12 ye kadar onlara tahsis edilir, saat 1 den sonra tekrar erkeklere açılır ve gecenin birine kadar da artık erkekler hamamı olurdu, hattâ, yine yakın geçmişe kadar Beyoğlunun sabahcı hamamlarından biriydi.
Hamam, Galatasarayı Lisesinin İstiklâl Caddesindeki büyük kapusu önünden Taksime doğru gidilirken, kapuyu geçince hemen sağ koldaki Kartal Sokağının bitimindedir; sokak, hamam kapusu önünde sola bir dirsekle kırılır.
Bina bir XVIII. Yüzyıl yapısıdır. O yüzyılın başlarında, Üçüncü Sultan Ahmed devrinde ve sadırâzam Şehid Ali Paşanın zamanında 1127 (1715) de Galatasarayı İçoğlanları Kışla - Mektebi dördüncü defa ihyâ edilirken, saray binâlarının hemen yanı başına, saray içinde yapılmış içoğlanlarına mahsus hamamdan gayri, bir çarşı hamamı olarak yapılmışdır.
Harâre kısmı 33 kurna olan hamam zamanımızda Hüseyin Yumuşak adında biri taraf...
⇓ Read more...
Beyoğlunun çarşı hamamlarından bir tek hamamdır. Son yıllarda külhan arkasında esas binâya bir de küçük kadınlar hamamı eklenmişdir.
Tek çarşı hamamlarının yüz yıllar boyunca devam edegelmiş geleneğine göre, yakın geçmişe kadar sabah namazı vaktinde erkeklere açılır, sabahın saat 7 - 8 arası erkekler hamamdan çıkar, erkek dellâklar hamamı çarçabuk temizleyerek 8,30 - 9 arasında hamama kadın müşteriler alınmaya başlar, ve hamam, kadın müstahdemlerle 12 ye kadar onlara tahsis edilir, saat 1 den sonra tekrar erkeklere açılır ve gecenin birine kadar da artık erkekler hamamı olurdu, hattâ, yine yakın geçmişe kadar Beyoğlunun sabahcı hamamlarından biriydi.
Hamam, Galatasarayı Lisesinin İstiklâl Caddesindeki büyük kapusu önünden Taksime doğru gidilirken, kapuyu geçince hemen sağ koldaki Kartal Sokağının bitimindedir; sokak, hamam kapusu önünde sola bir dirsekle kırılır.
Bina bir XVIII. Yüzyıl yapısıdır. O yüzyılın başlarında, Üçüncü Sultan Ahmed devrinde ve sadırâzam Şehid Ali Paşanın zamanında 1127 (1715) de Galatasarayı İçoğlanları Kışla - Mektebi dördüncü defa ihyâ edilirken, saray binâlarının hemen yanı başına, saray içinde yapılmış içoğlanlarına mahsus hamamdan gayri, bir çarşı hamamı olarak yapılmışdır.
Harâre kısmı 33 kurna olan hamam zamanımızda Hüseyin Yumuşak adında biri tarafından işletilmekte idi. 1 külhancısı ve natır dellâk 18 nefer de müstahdemi, hamam uşağı bulunuyordu. Kendisi yıkanandan 950 kuruş, kese sürdürenden, dellâk eliyle yıkanandan 1250 kuruş alıhıyordu. (1972).
1985 de büyük bir tamir görmüşdür, aşağıdaki satırları Hürriyet Gazetesinden alıyoruz: “Bir milyon lira sarf edilerek onarılan Galatasaray Hamamı dün törenle açılmışdır. Törende belediye başkanı Hâşim İşcan da bulunmuş ve bir koç kurban edilmişdir. Misafirleri büyük bir ekseriyeti, hamam sahibinin teklifi üzerine soyunup yıkanmışlardır. Bu arada hamamın bulunduğu sokakdan geçenler, girişin bedava olduğunu öğrenince, fırsatı kaçırmamıslar ve parasız yıkanmışlardır. Galatasaray Hamamı 1481 de İkinci Sultan Bayazıt tarafından inşâ ettirilmiş tarihî bir yapıdır (Tarihî bir yapıdır ama inşâ tarihi 1481 değil, yukarda da kaydettiğimiz gibi 1715 dir). Bu defa bütün duvar ve zemini beyaz mermer veya porfir ile kaplanmışdır, hamam gaayet lüks bir hâle getirilmişdir. Belediye bu hamam için yeni bir tarife verecekdir” (Hürriyet Gazetesi, 15 ocak 1965).
1965 den sonra bu hamam “Tarihî” sıfatının yanı sıra bir de “Lüks Hamam”, “Turistik Hamam” unvanlarını almışdır. Bir türk hamamında dellâk eliyle yıkanmak isteyen şöhretli turistler buraya getirilmeye başlanmışdır ve hamamın içinde, konularında hamam sahneleri bulunan filmler çekilmeye başlanmışdır, kadın erkek karışık, çıplak aktör, aktris ve figüranların resimleri magazin sayfalarını süslemişdir (B.: Gilda, Aysel; Hallyday, Johnny).
Bir galatasaraylının bize verdiği bir notda da bu hamam için şunlar yazılır: “Mektebin yanındaki Galatasarayı Çarşı Hamamı muayyen zamanlarda, bilhassa sabahın erken saatlerinde mektebe tahsis edilirdi, o saatlerde hamama dışardan müşteri alınmaz, hamamı talebeler doldururdu”.
Yakın geçmişe kadar, motorlu nakil vâsıtalarının bulunmadığı zamanlar, Beyoğlu veya Galatada bir içki âleminden sonra veya başka bir sebeble fazla gecikenler ve evleri uzak semtlerde yahud deniz aşırı olan İstanbullular, Galatanın ucuz fakat pis (B.: Galata Otelleri, cild 11, sayfa 5919), beyoğlunun nisbeten temizce fakat azıcık da bahalı otellerinde kalırlardı. Ayak takımından olanlar, onların arasında kalender meşreb olanlar Galatanın ve Tophâne’nin sabahcı hamamlarında yatarlar, efendi takımı da geceyi geçirmek için Beyoğlunda Galatasarayı Hamamını tercih ederdi. Ahmed Rasim, Malumat Gazatesine yazdığı “Şehir Mektubları” ndan birinde Galatasarayı Hamamında geçirdiği bir geceyi şöyle anlatıyor:
“Galatasarayı Hamamında sabahlamak mümkin ama nalın çakırtısı, el urmalar, kapu gıcırtısı; - Yanaşma ayakkabı ver!.. diye bağırılır; (Çay kahve ısmarlanmış) kahveci: - Hazır!.. diye bağırır; gidenlerden bahşişini alan natır yüksek sesle teşekkür eder: - Bereket versin beyim efendim!..; akşamdan kalmaların birer birer dökülüp gülüşmeleri, ta ötedeki bir höcreden gelen horultu.. ve tam dalacağın zaman da: - Vakit geldi!.. Kadınlar gelecek!.. diye açıkça kovuluş..”.
Galatasarayı Hamamı
(Plân – kroki: Büyükerbil
Theme
Building
Contributor
Büyükerbil
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM110278
Theme
Building
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
Büyükerbil
Description
Volume 11, pages 5924-5925
Note
Image: volume 11, page 5924
See Also Note
B.: Gilda, Aysel; Hallyday, Johnny; B.: Galata Otelleri, cild 11, sayfa 5919
Theme
Building
Contributor
Büyükerbil
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.