İstanbulda açılmış rüşdiye mekteblerinden biri; 1874 deki bir maarif istatistikine göre o tarihde mevcud 18 rüşdiye mektebi arasında 120 talebesi ile 6. kademede bulunuyordu, en başında 256 talebe ile Dârülmeaarif Rüşdiyesi, en sonda da 43 talebe ile Odabaşı Rüşdiyesi geliyordu. Diğer bir istatistike göre de 1877 de, dört sene içinde bu rüşdiyenin talebe mevcudu yarı yarıya azalmış, 120 den 59 a düşmüşdür; bunu semtin günlük hayatının çapkınlık, bıçkınlık, kopukluk havasında aramak gerekir ki, askerî mektebler ile Dârüşşefaka talebelerine Galatada dolaşmanın yasak edilişinin sebebini gösterir. Geçen asır sonlarında yaşamış Âşık Râzinin bir manzûmesi de o yılda kesin şahidlikde bulunuyor, manzûme şudur: Ayaklarda filârlar bellerinde kuşaklar Eğri durur şâhların başlarında dalfesi Sandıkların baş tâcı o mektebli uşaklar Hohlatırsan ağzında rakı kokar nefesi Galata Rüşdiyeli talebeler bıçkındır Tulumbacılar ile düşüp kalkarak gezer Zürefâ eşikleri atlamış alışkındır Elbet ki ayakları yol şaşırıp yan çizer O çapkın işmarları o topuk nümâyişi Bir ayağı Küplüde bir ayağı Kuşluda Râzii kalenderin şimdi dumandır işi Aklı fikri şimdi de Merdivenyokuşluda Deryâda çimer iken uryan gördüm o şâhı Kebûter taklaları atardı mehcemâlim Erâzil pençesinden Rüşdiyeli gümrâhı Halâs için fedâdır c...

İstanbulda açılmış rüşdiye mekteblerinden biri; 1874 deki bir maarif istatistikine göre o tarihde mevcud 18 rüşdiye mektebi arasında 120 talebesi ile 6. kademede bulunuyordu, en başında 256 talebe ile Dârülmeaarif Rüşdiyesi, en sonda da 43 talebe ile Odabaşı Rüşdiyesi geliyordu. Diğer bir istatistike göre de 1877 de, dört sene içinde bu rüşdiyenin talebe mevcudu yarı yarıya azalmış, 120 den 59 a düşmüşdür; bunu semtin günlük hayatının çapkınlık, bıçkınlık, kopukluk havasında aramak gerekir ki, askerî mektebler ile Dârüşşefaka talebelerine Galatada dolaşmanın yasak edilişinin sebebini gösterir. Geçen asır sonlarında yaşamış Âşık Râzinin bir manzûmesi de o yılda kesin şahidlikde bulunuyor, manzûme şudur: Ayaklarda filârlar bellerinde kuşaklar Eğri durur şâhların başlarında dalfesi Sandıkların baş tâcı o mektebli uşaklar Hohlatırsan ağzında rakı kokar nefesi Galata Rüşdiyeli talebeler bıçkındır Tulumbacılar ile düşüp kalkarak gezer Zürefâ eşikleri atlamış alışkındır Elbet ki ayakları yol şaşırıp yan çizer O çapkın işmarları o topuk nümâyişi Bir ayağı Küplüde bir ayağı Kuşluda Râzii kalenderin şimdi dumandır işi Aklı fikri şimdi de Merdivenyokuşluda Deryâda çimer iken uryan gördüm o şâhı Kebûter taklaları atardı mehcemâlim Erâzil pençesinden Rüşdiyeli gümrâhı Halâs için fedâdır cümle malım menâlim Tahsilin lüzumuna iknâ ettim hizberi Üsküdar mektebine nakleyledi güzelim Düşeş atıp çıkardım târihi mücevheri “Adam oldu hele o Galatarüşdiyelim” 1320-12 = 1308 (M. 1890 - 1891) “Zürefâ”, Galatada genel evlerin bulunduğu sokağın adı; “Küplü”, Galatada müşterileri bıçkın ve haytalar olan meşhur bir meyhâne; “Kuşlu” da Galatanın rezâlethâne tiyatrolarından biridir. Merdivenyokuşlu tâbiri de, Galata Rüşdiyesinin Yüksekkaldırım’a yakın bir yerde bulunması münâsebeti ile kullanılmışdır (B.: Rüşdiye Mektebleri; Kuşlu Tiyatrosu; Küplü; Zürefâ Sokağı; Galata Umumhâneleri); genç mekteblinin güvercin taklaları atarak denize girdiği yer de Salıpazarı Deniz Hamamı olacakdır (B.: Salıpazarı Deniz Hamamı). Vâsıf HİÇ